'Ja' zeggen op een verzoekje waar je eigenlijk geen tijd voor hebt, mails lezen op een vrije dag of 's nachts piekeren in bed: de helft van mensen in loondienst gaat gebukt onder werkstress.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 6.700 werknemers in loondienst uit het Opiniepanel. Werknemers vinden het belangrijk om goed hun grenzen te bewaken, maar in de praktijk blijkt dat vaak lastig. 6 op de 10 (59 procent) vinden van zichzelf dat ze te snel instemmen met verzoekjes van collega's of klanten. En ongeveer net zoveel werknemers (62 procent) lezen elke week wel eens een werkbericht in hun vrije tijd.

Ten koste van privé

Daarnaast geeft een derde (33 procent) aan het belangrijk te vinden om op werkgebied te presteren, óók als dat ten koste gaat van de balans tussen werk en privé. Zij laten weten vanuit betrokkenheid vaak 'een stapje extra' te doen, terwijl het eigenlijk te veel energie kost.

"Goed zijn in je werk wordt als noodzakelijk gezien om te 'slagen' in het leven. Het voelt als falen als je niet kan meekomen", geeft een panellid aan.

Weinig tijd en personeel

De helft (51 procent) van de werknemers heeft met redelijk wat tot veel stress te maken in de dagelijkse werkzaamheden. Ongeveer 1 op de 9 (11 procent) ervaart de gemiddelde werkstress als hoog.

Zaken als personeelstekort, een (te) hoge werkdruk en weinig tijd om taken goed uit te kunnen voeren dragen daar het vaakst aan bij. Maar ook een grote hoeveelheid werkmailtjes en overleggen spelen vaak mee.

Meeste werkstress onder millennials

De leeftijdsgroep die het vaakst met hoge werkstress te maken heeft, ligt tussen de 25 en 34 jaar (19 procent). Zij beginnen vaak net aan hun carrière, of combineren hun werkende leven met het opvoeden van jonge kinderen.

Voor deze groep geldt prestatiedruk (43 procent) als de belangrijkste oorzaak van werkstress. "Ik moet groeien en mezelf bewijzen om hogerop te kunnen komen, mijn contract loopt aan het eind van het jaar af", licht een jongere uit het panel toe.

Niet op tijd aan de bel trekken

Een groot deel van werknemers die hoge werkstress ervaart, is om die reden ook terughoudend om aan de bel te trekken wanneer zij tegen hun grenzen aan lopen. Bijna de helft (46 procent) van hen geeft dit (bijna) nooit aan bij hun werkgever of leidinggevende.

Ongeveer de helft van deze groep is bang dat hun werkgever daardoor zou gaan twijfelen over hun kwaliteiten (55 procent), of wil anderen niet tot last zijn (48 procent). Bijna een kwart (23 procent) vreest voor hun baanzekerheid als zij hun werkstress aankaarten.

'Weinig concrete oplossingen'

Daarnaast voelt ook een meerderheid van werknemers met hoge werkstress (63 procent) weinig ruimte bij hun werkgever om stress aan te kaarten. Wanneer zij dat wel doen, ervaart 13 procent de reactie van hun werkgever als positief.

Voor een groter deel (28 procent) was die reactie voornamelijk negatief. Deze groep geeft bijvoorbeeld aan dat hun werkgever op het moment zelf wel 'begrip toont' of zegt dat zij 'het even rustig aan moeten doen', maar er 'weinig concreets' met de klachten gedaan wordt.

Doet werkgever genoeg?

Van de totale groep werknemers in het onderzoek, vindt een derde (36 procent) dat hun werkgever op dit moment voldoende doet om burn-outklachten te voorkomen. Als voorbeelden noemen zij bijvoorbeeld extra vakantie-uren, cursus- of coachingmogelijkheden en regelmatige voortgangsgesprekken.

Voor ruim 4 op de 10 zijn de inspanningen van hun werkgever onvoldoende. Zij zien vooral kortetermijnoplossingen. Terwijl volgens hen de oorzaken van de hoge werkdruk, zoals 'weinig personeel' en 'onrealistische verwachtingen', niet worden aangepakt.

'Hoort erbij'

Hoewel het velen van hen 's nachts wakker houdt, vinden veel werknemers (57 procent) stress ook bij hun werk horen. Ruim de helft (59 procent) geeft zelf aan een zekere mate van stress in het werk juist prettig te vinden.

"Ik vind mijn werk leuker als de druk hoog ligt, dan wanneer er weinig activiteit is. De uitdaging maakt het leuk. Maar continu stress is nooit goed", zegt iemand.

'Communicatie is toverwoord'

Om niet in de gevarenzone te komen, doen werknemers van alles. Bijvoorbeeld door 'regelmatig te sporten', 'op tijd pauze te nemen', of 'buiten werktijd de telefoon weg te leggen'. Een groot deel (58 procent) stelt dan ook dat het voorkomen van burn-outklachten net zo goed de verantwoordelijkheid is van de werknemer als de werkgever.

Verder zien werknemers 'communicatie als het toverwoord'. Zij nemen zich voor vaker te praten met hun leidinggevende en collega's, en ook vaker 'nee te verkopen', ook als het misschien negatieve consequenties met zich meebrengt. "Beter dat dan een burn-out", aldus een panellid.

Minister Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kondigt aan 165 miljoen euro te bezuinigen op wijkverpleegkundige zorg. Maar volgens de branche komt daarmee de wijkzorg onder verdere druk te staan.

Je kunt er van alles van betalen - zoals salarissen of opleidingen voor mensen in de wijkverpleging - maar omdat er onvoldoende personeel is, wordt een bedrag van 165 miljoen euro al jaren niet 'opgemaakt' door de wijkzorg. Nu zorgminister Agema op zoek is naar geld om een eerdere bezuiniging op de ziekenhuiszorg ongedaan te maken, is ze uitgekomen bij de wijkzorg. Maar of dit verstandig is daar wordt verschillend over gedacht.

Verpleegkundigen sluitpost

Volgens vakbond Nu'91 zijn wijkverpleegkundigen hiervan de dupe. Voorzitter van de vakbond Femke Merel van Kooten zegt: "De minister draait een eerdere bezuiniging op verpleegkundigen in ziekenhuizen terug, maar legt nu de rekening neer bij zorgprofessionals in de wijk. Hiermee worden verpleegkundigen opnieuw de sluitpost van de begroting en verlegt ze het probleem."

Wat Van Kooten zegt, klopt: minister Agema wil namelijk per se een eerder aangekondigde bezuiniging op opleidingen van verpleegkundig personeel in de ziekenhuizen terugdraaien. En inderdaad gaat de oplossing ten koste van opleidingen voor wijkverpleegkundig personeel, waar deze 165 miljoen voor bedoeld is.

'Veel mensen zijn boos'

Van Kooten gaat verder: "De minister heeft gezegd dat ze niet weer een nieuwe groep in de zorg boos wil maken, maar ik denk dat dat niet gelukt is, dat er veel mensen boos zijn."

"In het recente akkoord over de zorg is juist afgesproken om dit geld wel te besteden aan wijkzorg en ook echt uit te geven, dat het geld dat op de plank blijft liggen komt bij de mensen in de wijkverpleging en ten goede komt aan de mensen die zorg krijgen", legt ze uit.

'Spoedeisende Hulp loopt vol'

Het ministerie van VWS zegt dat het schrappen van de 165 miljoen kan omdat het bedrag al jaren blijft liggen. Het is speciaal bestemd voor wijkzorg, specifiek voor het opleiden van wijkverpleegkundigen, maar wordt niet opgemaakt. De minister laat bij Nu.nl weten dat dat vooral te maken heeft met personeelstekort.

Maar dat betekent volgens Nu'91 niet dat je het zomaar kunt schrappen. "Ook onder minister De Jonge werd al gezegd: het geld blijft liggen want er is te weinig personeel om het aan uit te geven. Maar in het zorgakkoord dat pas is gesloten was juist afgesproken dat het eindelijk uitgegeven zou worden. En dat is ook belangrijk want je krijgt met dat geld betere wijkverpleegkundigen en meer valpreventietraining voor ouderen. Dat moet je gewoon gaan doen, anders loopt ook de Spoedeisende Hulp vol."

'Wereld op zijn kop'

Niet iedereen is tegen het plan, zo steunt zorgondernemer Jos de Blok het wel. Hij is voor minister Agema dan ook een sparringspartner geweest. Volgens De Blok is het heel goed mogelijk om dezelfde zorg te leveren met minder uren en laat zijn bedrijf Buurtzorg dat al jaren zien. Buurtzorg gaat uit van zelfstandig werkende teams van verpleegkundigen en ziekenverzorgenden en weinig managers.

Maar zo'n organisatievorm is niet overal mogelijk, zegt voorzitter Van Kooten. Ze benadrukt: "Al jaren stellen we vast dat salarissen in de wijkverpleging flink achterlopen op vergelijkbare publieke sectoren. Zorgprofessionals in de wijk verdienen beter, maar krijgen minder. En nu beweert de minister dat er geld over zou zijn. Dat is de wereld op zijn kop."

Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde gisteren tegen een verbod op vochtige doekjes met kunststof erin. Volgens tegenstanders van de motie is het te kort door de bocht om te zeggen dat ze verstoppingen veroorzaken. Afvalwaterbedrijven beweren anders.

Doekjes met plastic erin zijn niet of nauwelijks afbreekbaar en zorgen daarmee voor problemen in het riool. Staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat wil daarom een Europees verbod op vochtige doekjes met plastic.

Vochtig toiletpapier geen probleem

"Van vochtig toiletpapier is al Europees bepaald dat het geen plastics mag bevatten", vertelt directeur bij Stichting Rioned Hilde Niezen. Maar het probleem zit juist in andersoortige vochtige doekjes, weet zij.

Voor andere witte wegwerpdoekjes, zoals babydoekjes en schoonmaakdoekjes, zijn die regels er niet. Mensen spoelen juist ook deze doekjes door het toilet. En het zijn deze doekjes die voor verstopping zorgen.

Handmatig verwijderen

"Tussen alle rioolbuizen zitten gemalen, een soort pompen. Die doekjes blijven daarin hangen. Ze vormen een soort klont, een prop. Die moet er handmatig uitgetrokken worden", licht Niezen toe. "Dat is niet alleen een vies klusje, het kost ook een hoop geld."

Rioned becijfert de jaarlijkse kosten daarvan op 26 miljoen euro per jaar. "En dat zijn alleen nog maar de kosten van het verhelpen van storingen door vochtige doekjes in de pompen." De doekjes die wel door de pompen heen komen, moeten ook nog uit het water gezuiverd worden bij de afvalwaterzuiveringsbedrijven. Daar komen ook kosten bij kijken.

Helft van de verstoppingen

De Unie van Waterschappen hield een enquête onder gemeenten en waterschappen om het probleem met de vochtige doekjes te inventariseren. "Gemiddeld genomen wordt ruim 50 procent van de verstoppingen bij pompen veroorzaakt door vochtige doekjes", vertelt Michael Bentvelsen. Ze schatten de kosten op 17 tot 28 miljoen euro per jaar.

En volgens Van Bentvelsen klopt er nog meer niet aan de motie. PVV en VVD stellen namelijk dat Nederland met een verbod strenger zou zijn dan Europese wetgeving, "maar de minister pleit voor een Europees verbod. Dus dat is helemaal niet aan de orde. Andere Europese landen kampen namelijk met dezelfde problemen in het riool."

Niet zaligmakend

Wouter van Aggelen is directeur bij Remondis, dat onder andere afvalwaterbeheer doet. Hij beaamt dat vochtige doekjes veelal het probleem zijn bij verstoppingen. "Maar," waarschuwt hij, "een verbod op doekjes met plastic erin gaat niet alles oplossen."

De varianten zonder plastics erin lossen wellicht wel op in water, maar ook niet meteen. "Dat duurt soms wel een week. In die tijd kunnen ze nog steeds voor verstoppingen zorgen. Het is vooral belangrijk dat mensen deze doekjes gewoon niet meer door het toilet spoelen." Desalniettemin ziet Van Aggelen wel heil in het verbod.