Terwijl de druk op de opvang van asielzoekers toeneemt, sluiten grote noodopvanglocaties juist de deuren. Sommige gemeenten doen dat om te zorgen voor structurele plekken, zoals de spreidingswet voorschrijft. Maar die overgang kost maanden tot jaren.
Zeven van de negen grootste noodopvanglocaties voor asielzoekers worden niet verlengd, zo blijkt uit een rondgang van EenVandaag. Dat betekent dat die opvangplekken verdwijnen, waardoor er een tekort van zo'n 4.000 opvangplekken ontstaat. En dat terwijl er al weinig plek is en het aanmeldcentrum in Ter Apel overvol zit.
Grootste noodopvanglocaties sluiten
In Nederland zijn negen grote noodopvanglocaties voor asielzoekers: in Amsterdam, Biddinghuizen, Nijmegen, Breda, Almere, 's-Hertogenbosch, Assen, Goes en Schagen. Uit een inventarisatie van EenVandaag onder deze opvanglocaties, blijkt dat de meerderheid binnenkort sluit, zoals ook is afgesproken.
"Het blijven verlengen van de noodopvang is geen optie meer", zeggen verschillende gemeenten, die de locaties willen vervangen voor structurele opvangplekken. Gemeente Amsterdam verlengt de noodopvanglocatie voor 6 maanden. In 's-Hertogenbosch sluiten ze de huidige noodopvang, maar verplaatsen ze de 250 bewoners naar een locatie in een hotel verderop.
Voorbereiding spreidingswet
In Breda sluit de noodopvang. "Het afgelopen jaar heeft Breda vier keer grootschalige noodopvang geregeld. De komende tijd blijven wij onze verantwoordelijkheid nemen, maar focussen we op structurele opvang voor de langere termijn", laat een gemeentewoordvoerder weten.
"We werken bijvoorbeeld mee aan de realisatie van een opvang voor circa 10 jaar voor 265 vluchtelingen, die begin 2025 opengaat", vertelt de woordvoerder over de voorbereiding op de spreidingswet.
Uitbreiding van aantal opvangplekken
De verantwoordelijke wethouder in Breda heeft het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) onlangs laten weten 'dat ze ons nu even niet meer kunnen bellen'. "Nu zijn echt andere aan zet", zegt deze wethouder.
Ook Almere gaat, na een eerdere verlenging van 2 maanden, in mei de deuren van de noodopvang sluiten. De 440 noodopvangplekken worden geschrapt en het azc wordt later uitgebreid naar 1.400 reguliere plekken.
Spreidingswet
De spreidingswet is sinds 1 februari van kracht. Het is de bedoeling dat gemeenten dit en volgend jaar 96.000 opvangplekken regelen. De provincies krijgen allemaal de opdracht een specifiek aandeel te leveren. De provincies hebben tot 1 november de tijd om afspraken te maken met gemeenten over hun aandeel. Op die datum moeten ze hun opvangplannen bij het ministerie van Justitie en Veiligheid inleveren.
Het is niet zo dat er dan in elke gemeente en asielzoekerscentrum moet komen, maar het is minder vrijblijvend dan eerst. De bewindspersoon voor asielopvang beoordeelt de twaalf plannen voor 1 januari 2025 en provincies krijgen vervolgens nog 6 maanden de tijd om die te realiseren. In het uiterste geval kan de staatssecretaris gemeenten namelijk dwingen om asielzoekers te huisvesten.
Structurele opvang kost tijd
Wethouder Froukje de Jonge laat weten de opvang graag open te willen houden om Ter Apel te helpen, maar wil ook dat de focus komt op blijvende plekken. Die blijvende plekken moeten komen op de plek waar nu noodopvang staat. Het is daarom dat die nu moet sluiten, legt ze uit.
"De capaciteit wordt hier groter en beter als we hier nu kunnen gaan bouwen, maar dat kost tijd", zegt de wethouder.
Creëren van structurele opvang kost 1,5 jaar
Het creëren van de blijvende plekken kost naar verwachting 1,5 jaar. Wethouder De Jonge worstelt ermee dat er een oproep wordt gedaan voor structurele opvang aan gemeenten. Want er is niet nagedacht over de periode daartussen, zegt ze.
Wat gebeurt er tussen het opzeggen van noodopvanglocaties en het opzetten van structurele opvang, vraagt de wethouder zich af. Ze hoopt dat andere gemeenten tijdelijk opvangplekken willen creëren.
Bekijk ook
Assen en Goes
Maar dat wordt nog lastig, zien ze ook in Assen. In het verleden werd het contract met het COA daar herhaaldelijk met meerdere maanden verlengd. Nijmegen laat het COA vandaag weten dat als de opvang op 1 mei niet leeg is, ze kosten daarvan op hen gaan verhalen.
Ook in Goes, waar de opvang gisteren sloot, is het zoeken naar nieuwe plekken. Van de 320 mensen hebben er 160 mensen een plek in een hotel, schrijft Omroep Zeeland. De rest verblijft nog in de opvang, die eigenlijk al leeg had moeten zijn.
'Onmenselijke situatie'
Hulporganisatie Rode Kruis maakt zich ernstig zorgen over het tekort aan opvangplekken in Nederland en roept gemeenten op om snel meer opvanglocaties te realiseren. Anders kan er een 'onmenselijke situatie' ontstaan.
Vorige week hebben opnieuw meer mensen asiel aangevraagd in Nederland dan precies een jaar geleden. Het is de 26e achtereenvolgende week waarin de instroom hoger is dan een jaar eerder. Sinds het begin van dit jaar zijn ongeveer 12.600 asielaanvragen geregistreerd.
Bekijk ook
'Zeker een probleem'
Demissionair staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg zegt 'zeker een probleem' te hebben dat veel van deze noodopvanglocaties sluiten om zo structurele plekken te creëren. "Dus daarom is het COA ook in gesprek met die gemeenten om te kijken of bepaalde voorzieningen toch niet langer open kunnen blijven", vertelde van der Burg eind februari tegenover EenVandaag.
Maar het lijkt er dus niet op dat het het COA gelukt is die gemeenten te overtuigen om de opvang langer open te houden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
