We zijn inmiddels wel gewend aan groene energie. Een dak vol zonnepanelen of een windturbine in de tuin zijn al heel normaal. Maar naast groene energie is er nog een andere kleur die veel minder bekend is: blauwe energie. Dat is stroom gewonnen uit zoet en zout water. Op de Afsluitdijk staat nu een proefopstelling, maar over een paar jaar is deze energie, opgewekt door de Afsluitdijk, gewoon bij ons thuis beschikbaar.

Kitty Nijmijer is hoogleraar membraantechnologie aan de TU Eindhoven, en is nauw betrokken bij het ontwikkelen van blauwe stroom. Voor haar werk ontving zij de Academic Society Award van het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs (KIVI). Vooralsnog staat er een grote proefopstelling op de Afsluitdijk. "Daar zouden we in principe 800.000 inwoners van elektra mee kunnen voorzien", vertelt Nijmijer.

Zoet en zout water scheiden

Door de opstelling stroomt ieder uur 220 kubieke meter zout water en dezelfde hoeveelheid zoet water. Nijmijer vertelt hoe dat voor stroom zorgt: "Zout water bevat meer geladen zoutdeeltjes dan water. Als je zoet en zout water scheidt door een speciaal filter, het membraan, ontstaat er een spanningsverschil dat je om kan zetten in elektriciteit." Daarnaast kan het membraan ook allerlei schadelijke stoffen uit het water halen, of juist waardevolle stoffen zoals stikstof-, fosfor- of kaliumverbindingen. Die zijn bijvoorbeeld via mest in het water terecht gekomen.

Verschil met groene energie

Als we al groene energie hebben, wat voegt blauwe energie dan precies toe? "Water komt overal in Nederland voor en kost niets", aldus Nijmijer. "Nederland ligt aan zee, en is gezegend met veel rivieren, waardoor er altijd zout en zoet water beschikbaar is." Volgens Nijmijer is stroom uit water zelfs duurzamer vergeleken met groene energie. "Uit blauwe energiecentrales komen geen broeikasgassen of giftige stoffen vrij." Ook is de techniek met 8 cent per kilowattuur goedkoper dan het opwekken van groene energie.

Over vier jaar al blauwe energie thuis

Naast de installatie op de Afsluitdijk opent binnenkort een tweede installatie in Katwijk, met enorme membranen van 1 bij 1 meter. "Daar hoop ik over vier jaar al hele woonwijken mee van blauwe energie te voorzien", blikt Nijmijer vooruit. Het project begon twaalf jaar geleden in een laboratorium met kleine membranen van 10 bij 10 centimeter. De ontwikkeling gaat dus snel. Over tien jaar moet een groot deel van ons land energie uit de techniek kunnen krijgen. "Het is zo gaaf om te zien wat we nu in het echt uit kunnen voeren. Dat smaakt naar meer!"

Door alle problemen met stikstof zou je denken dat de luchtkwaliteit in Nederland er slecht voor staat. Maar de lucht in Nederland wordt steeds schoner. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. "Maar we kunnen nog niet achterover leunen."

"Er ligt een deken van luchtvervuiling over Europa, en die wordt veroorzaakt door verschillende chemische stoffen die worden uitgestoten", licht Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) toe. Het inademen van die stoffen is schadelijk voor onze gezondheid.

Europese afspraken

Stoffen als zwaveldioxide, stikstofoxide, ammoniak en fijnstof zijn een stuk minder aanwezig in de lucht dan jaren geleden, zo concludeert het PBL, dat de luchtkwaliteit samen met het RIVM onderzocht.

Dat komt doordat Europa eerder afspraken heeft gemaakt om die uitstoot te verminderen en de lucht weer schoner te krijgen. Auto's, schepen en stallen moesten minder vervuilend worden gemaakt. Afspraken met de industrie spelen een belangrijke rol. "Ze hebben nieuwe technieken ontwikkeld en geïmplementeerd, en dat heeft gewerkt. De auto's die we nu kopen zijn een stuk schoner dan 20 jaar geleden", zegt Hekkert.

Emissiedoelen in zicht

Onze lucht is nu dus een stuk schoner dan decennia geleden. En wordt ook nog schoner, zo is de verwachting. Bijvoorbeeld doordat we meer elektrisch gaan rijden. Het PBL denkt dat de kans groot is dat we de Europese emissiedoelen in 2030 gaan halen.

Waar vroeger bijvoorbeeld zwavel een groot probleem was, speelt die stof nu nauwelijks nog een rol, merkt Hekkert op. "Dat leidde tot zure regen, waardoor bossen doodgingen. Maar nu hebben we het niet eens meer genoemd in onze presentatie."

Schonere kachels

Fijnstof is nog wel een punt van aandacht. Daar is volgens het PBL wel een daling te zien, maar veel minder scherp dan bij andere stoffen. "Van fijnstof worden mensen echt ziek, maar we hebben er ook zelf veel invloed op", zegt Hekkert.

Het gebruik van houtkachels stoot bijvoorbeeld veel fijnstof uit. Wie iets aan zijn vervuiling wil doen kan een schonere kachel aanschaffen.

Levensverwachting 8 maanden korter

Voor onze gezondheid en kwaliteit van leven is de luchtkwaliteit van groot belang. De levensverwachting in Nederland wordt door de luchtvervuiling gemiddeld 8 maanden ingekort. Als deze verbetering zich doorzet, kan dit teruglopen tot 4 maanden.

"Dat klinkt misschien niet als een groot verschuil, maar het is een gemiddelde voor heel Nederland. Veel mensen overlijden hier gewoon jaren eerder door."

Landbouwsector blijft vervuilen

Maar ondanks een forse daling van de ammoniakuitstoot, liggen de landelijke doelen voor stikstofdepositie op de natuur nog ver buiten bereik. "De landbouw is de sector die nog relatief veel blijft uitstoten", zegt Hekkert.

Als het gaat om de gezondheid van de mens gaat het nu een stuk beter, maar de natuur heeft het nog zwaar. Daar zal dan ook nog hard aan gewerkt moeten worden om aan de normen te voldoen. "We kunnen nog niet achterover leunen."