Economische groei van een land zorgt er juist voor dat meer mensen migreren: zo zit dat

"Economische groei van arme landen zorgt voor meer emigratie", schrijft hoogleraar migratiesociologie Hein de Haas op X en in zijn nieuwe boek. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar volgens andere migratie-experts klopt het wel.

Aanleiding voor hoogleraar migratiesociologie De Haas om hierover op X te schrijven is dat de VVD in haar verkiezingsprogramma schrijft dat ze geen geld meer wil besteden aan ontwikkelingshulp. Behalve aan noodhulp en opvang in de eigen regio. Maar bezuinigen op ontwikkelingshulp zou emigratie bevorderen, omdat mensen op zoek gaan naar een land met betere omstandigheden.

Migratie, immigratie en emigratie

Maar volgens De Haas werkt het juist andersom. Juist als de economie van een arm land groeit, leidt dat tot meer emigratie, zegt hij. En dat heeft volgens directeur van het Internationaal Instituut van Sociale Geschiedenis Leo Lucassen alles te maken met de verwarring bij termen als 'migratie', 'immigratie' en 'emigratie'.

Migratie is een parapluterm en betekent dat mensen ergens anders gaan wonen. "Dat kan een dorp verderop zijn, een land verderop, of een continent verderop. Er zijn dus verschillende niveaus waarop mensen kunnen migreren", zegt Lucassen. "Bij emigratie verlaat je je geboorteland om vervolgens te immigreren in een ander land."

Bekijk ook

• 

  Vluchtelingenverdrag is op te zeggen via 'een briefje', maar dan kun je mensen niet ineens weigeren of het land uitzetten

  • 06-11-2023

Menselijke mobiliteit

"Je kunt het woord migratie ook vertalen naar menselijke mobiliteit", zegt directeur van Partos, de brancheorganisatie van Nederlandse ontwikkelingsorganisaties, Liana Hoornweg. "Dus dat betekent dat mensen van de ene plek naar de andere plek verhuizen. Ik weet dat wij in Nederland bij migratie vaak denken aan de mensen die in rubberboten de Middellandse Zee oversteken, maar het is veel meer dan dat."

"Het kan gaan over arbeidsmigratie, over mensen die vluchten voor oorlog of klimaatverandering. Maar je hebt ook een groep economische vluchtelingen, die op zoek is naar een beter leven", legt Hoornweg uit.

Op het eigen continent

Die zoektocht naar een beter leven, gebeurt voornamelijk op het eigen continent, vertellen de experts. "De economische groei van arme landen leidt tot migratie en emigratie, omdat mensen meer mogelijkheden krijgen. Op het moment dat je investeert in de allerarmsten, zullen zij ervoor kiezen om niet in de omstandigheden te blijven waar ze op dat moment verkeren. Als mensen hun levensomstandigheden kunnen verbeteren, zullen ze dat ook doen. Dan vertrekken ze", volgens Hoornweg.

Maar waar gaan ze dan naartoe? "Dat kan op het eigen continent zijn. Als je naar Afrika kijkt, zie je dat verreweg de meeste mensen migreren binnen hun land of dat ze emigreren naar een ander Afrikaans land. Vaak een buurland. Maar een heel klein gedeelte, met name de beter opgeleide mensen, verlaat het continent", weet Lucassen.

Middellange- en langetermijneffecten

Het werkt ook andersom, zegt Lucassen. "Je kunt ook zeggen dat hoe armer een land is, hoe minder mensen de gelegenheid hebben om naar echt ver weg te migreren. Daarom leidt de ontwikkeling van een land dus deels tot meer immigratie." Het gaat dan volgens Lucassen over de middellange termijn. Want op de langere termijn, als landen volledig ontwikkeld zijn, zullen mensen sneller in hun eigen land blijven.

"Net zoals veel mensen in Nederland niet geneigd zijn over de grens te verhuizen. In de landen die nu nog in ontwikkeling zijn, zal het in de tussentijd wel vaker voorkomen dat mensen over de grens hun horizon willen verbreden. Omdat ze denken: 'met dit diploma en met deze kennis en kunde kan ik ergens anders veel meer verdienen'."