radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Waarom het plan om Afrikaanse uitgeprocedeerde asielzoekers naar Oeganda te sturen volgens deze hoogleraar niet realistisch is

Waarom het plan om Afrikaanse uitgeprocedeerde asielzoekers naar Oeganda te sturen volgens deze hoogleraar niet realistisch is
Congolese vluchtelingen in Oeganda
Bron: AFP

Het plan van het kabinet om uitgeprocedeerde Afrikaanse asielzoekers naar Oeganda te sturen, heeft volgens deze hoogleraar weinig kans van slagen. In plaats daarvan zou het geld beter gestoken kunnen worden in ontwikkelingssamenwerking, zegt zij.

De Turkije-deal, de deal tussen Italië en Albanië, laatst nog de Rwanda-deal in Groot-Britannië: het gebeurt vaker dat er afspraken worden gemaakt om asielzoekers in andere landen op te vangen. Toch heeft het plan vanuit het Nederlandse kabinet volgens hoogleraar economische en sociale geschiedenis Marlou Schrover weinig kans van slagen.

Hoogleraar ziet niets in plan

Het gaat over zogenoemde 'opvanghubs' voor uitgeprocedeerde asielzoekers uit bijvoorbeeld Somalië, Nigeria of Eritrea. Zij worden vanuit Nederland naar Oeganda gestuurd om daar vervolgens te worden uitgezet naar hun land van herkomst.

Maar dat heeft volgens Schrover geen nut. Ook vanuit Oeganda zouden deze asielzoekers namelijk niet uitgezet kunnen worden naar hun land van herkomst. "Het lukt Nederland niet om ze uit te zetten, dus waarom zou het Oeganda wel lukken?" De asielzoekers zouden dus in Oeganda blijven hangen. "En dat is natuurlijk heel onwenselijk, want dat is niet hun land van herkomst."

Mensenrechtenschendingen

Daarnaast zijn er in Nederland ook Oegandezen die zelf gevlucht zijn voor de situatie in het land. Je kan daar namelijk de doodstraf krijgen als je homoseksueel bent.

"Dit is geen regime dat de mensenrechten respecteert, dit is een regime dat de mensenrechten schendt", vertelt Schrover. "Dus om dan mensen terug te sturen naar dat land, dan kun je er eigenlijk gif op innemen dat daar de rechten van die mensen zullen worden geschonden."

Bekijk ook

Opmerkelijk

Daar bovenop komt nog dat Oeganda nu al een groot vluchtelingenprobleem heeft. Er verblijven zo'n 1,6 miljoen vluchtelingen in het land, en vanuit de Europese Unie komt maar weinig hulp. Dat terwijl daar wel afspraken over zijn gemaakt. Dit kan volgens Schrover juist ook de reden zijn dat het land de deal wil aangaan.

"Oeganda zegt: wij helpen jullie en dan helpen jullie ons." Ze hopen zo alsnog aan het geld te komen. En dat gebeurt dan waarschijnlijk ook, laat minister Reinette Klever van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp weten. Opmerkelijk, vindt Schrover, want dit kabinet heeft juist besloten dat er geen geld naar ontwikkelingssamenwerking zal gaan.

In omliggende landen opvangen

En juist bij dat ontwikkelingsgeld zou een oplossing kunnen liggen. Schrover: "Wat wel zou kunnen, is meer ontwikkelingsgeld geven, zodat er werkelijk opvang in de regio komt en mensen niet hoeven weg te gaan." Zo zouden mensen überhaupt niet naar Nederland of andere EU-landen hoeven vluchten.

Een gedeelte van het Bruto Nationaal Product geven aan ontwikkelingssamenwerking is eigenlijk een afspraak op EU-niveau. Het geld zou gaan naar hulporganisaties die in de regio aan het werk zijn. "Maar sinds de economische crisis van 2008 doen Europese landen dit niet meer."

Bekijk ook

Tegenstrijdig

Dat terwijl dit er dus juist voor zou kunnen zorgen dat er minder asielzoekers naar Europa komen. Schrover neemt Soedan als voorbeeld. "Daar is een vreselijke situatie op dit moment. Heel veel mensen die doodgaan. Degenen die nog weg kunnen, komen nu als vluchteling hierheen omdat er geen opvang in de regio is." Dat had bijvoorbeeld gekund in Oeganda. "Maar Oeganda krijgt daar geen geld voor."

In plaats daarvan wordt deze deal bedacht. "Eerst geef je ze geen geld om mensen op te vangen in de regio. En vervolgens stuur je enkele tientallen mensen daarheen, en zeg je: vangen jullie die dan op, krijg je daarvoor tenminste wat geld."

Kleine kans dat het doorgaat

Overigens schat Schrover de kans dat dit plan doorgaat klein in. "De mensen die ze willen uitzetten, zijn vaak al verdwenen, omdat ze weggelopen zijn uit een AZC. Die zie je niet meer, die zijn onzichtbaar geworden."

"Dus je kunt wel het plan hebben om mensen terug te sturen, maar dat gaat heel moeilijk lukken, omdat ze gedeeltelijk onder de radar zijn."

'Proefballonnetje'

Daarbij gaat het plan in tegen het Vluchtelingenverdrag en Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, vertelt de hoogleraar. "Hiermee zit je met mensenrechtenschendingen. En dan zal dit dus stranden. In ieder geval in Straatsburg op een gegeven moment, als het daar voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt gebracht. Als het al niet eerder strandt."

"Dus het is weer een beetje een ballonnetje dat wordt opgelaten. Maar geen werkelijke oplossing", sluit ze af.

Waarom het plan om Afrikaanse uitgeprocedeerde asielzoekers naar Oeganda te sturen volgens deze hoogleraar niet realistisch is

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de behandeling van de Voorjaarsnota een van de belangrijkste financiële momenten van het jaar is

Waarom de behandeling van de Voorjaarsnota een van de belangrijkste financiële momenten van het jaar is
Folkert Idsinga (NSC) en Nicolien van Vroonhoven (NSC) komen aan bij het ministerie van Financiën, waar de coalitiepartijen beginnen aan de onderhandelingen over de Voorjaarsnota
Bron: ANP

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Bekijk ook

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

Bekijk ook

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Bekijk ook

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Bekijk ook

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Bekijk ook

Staatsschuld

PVV en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moeten om procedure af te wachten, doen dat niet

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moeten om procedure af te wachten, doen dat niet
Bord van de IND, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Bekijk ook

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als 'met onbekende bestemming vertrokken' geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Bekijk ook

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant