meer NPO start

De puzzel van Rutte: hoe de verhoudingen in de Eerste Kamer een rol gaan spelen tijdens de formatie

De puzzel van Rutte: hoe de verhoudingen in de Eerste Kamer een rol gaan spelen tijdens de formatie
Mark Rutte tijdens het verkiezingsdebat
Bron: EenVandaag

Tegenover twee grote partijen die heel nadrukkelijk hebben gewonnen, staat een bonte verzameling van partijen die soms flink verloren hebben. Het maakt de formatie niet makkelijker, zeker niet als een kabinet ook in de Eerste Kamer een meerderheid wil.

Mark Rutte wil zo snel mogelijk een nieuw kabinet formeren en heeft gezegd dat het voor de hand ligt dat VVD en D66 gaan praten over een coalitie. Hij zal daarbij rekening moeten houden met een sterk D66. Sigrid Kaag wil het liefst een zo progressief mogelijke coalitie, maar Rutte heeft al aangegeven 'niet met een wolk aan linkse partijen' te willen regeren. "Dat zijn toch twee tegenstrijdige wensen", zegt politiek commentator Joost Vullings.

Progressief Nederland stemt op Kaag

Het is geen geheim dat D66 het liefst inzet op een zo progressief mogelijke coalitie, en dat wil de D66-stemmer waarschijnlijk ook. "Dat was de kracht van Kaag: de links progressieve kiezer heeft zich achter haar verenigd en zich daarmee verzekerd dat het 'groene verhaal' een grote stem heeft aan de onderhandelingstafel", legt Vullings uit.

Het progressief groene verhaal, het klimaat, maar ook de behoefte aan nieuw leiderschap, speelde wat Vullings betreft een grote rol in het aantrekken van de linkse kiezer door D66. "Ze heeft echt een leiderschap-campagne gevoerd. En progressief Nederland wil sowieso van Rutte af. Ik denk dat bij velen de hoop was: als iemand het kan, dan is zij het."

Linkse partijen willen niet alleen in coalitie

"Mark Rutte wil het liefst samen werken met D66 en CDA. 'Ons past bescheidenheid' is echter nu het motto bij het CDA. Maar als ze toch gaan regeren lijkt mij dat de huidige coalitie voor het CDA favoriet is.", zegt Vullings.

"Maar je kan dan wel zeggen: met VVD, D66, CDA plus één linkse partij, dan heb je sowieso een meerderheid in de Tweede Kamer. En dan ben je ook een eind op weg in de Eerste Kamer. Maar die linkse partijen, PvdA, GroenLinks, die willen niet meer in hun eentje, die gaan misschien eisen dat er weer een vijfde partij bij komt. Maar in hoeverre gaat links als eenheid optrekken?"

Lees ook

Meerderheid Eerste Kamer

De Eerste Kamer speelt op de achtergrond een cruciale rol, die wat Vullings betreft niet onderschat mag worden. Zo komen VVD, D66 en CDA nu samen op slechts 28 zetels. "Dan kom je er 10 tekort voor een meerderheid", constateert Vullings. "En dan moet je dus voor ieder wetsvoorstel wel de boer op."

"Dan heb je altijd twee partijen nodig om een meerderheid te halen. Één partij, om die erbij te halen, dat is te doen. Maar iedere keer minimaal twee? Dat is te ingewikkeld."

Vijf partijen

Een coalitie van vijf partijen zal dus de voorkeur hebben van links. Behalve dat je als linkse partij dus geïsoleerd kunt komen te staan, brengt het in de Eerste Kamer een risico met zich mee dat ze niet graag willen lopen. "Want dan kan de VVD bijvoorbeeld de optie open houden om over rechts te winkelen. Daar zitten die linkse partijen helemaal niet op te wachten."

"Voor de PvdA en GroenLinks is het veel fijner om een meerderheid in de Eerste Kamer te hebben, want dat weet je in ieder geval zeker dat de VVD niet soms 'vreemd gaat' op rechts", legt Vullings uit. "Die strijd krijg je: zet je in op een meerderheid in de Eerste Kamer, of vind je dat minder belangrijk?"

We moeten nog afwachten hoe lang het gaat duren, maar vandaag begint het: de formatie. Maar hoe komen we van de verkiezingsuitslag tot een nieuw kabinet? Politiek verslaggever Marloes Lemsom legt uit hoe het werkt.

Geen rechtse coalitie

Of Ruttes wens om niet met een 'wolk aan linkse partijen' te regeren haalbaar is, is dus maar de vraag. De PVV was al niet een partij waar Rutte mee in zee wilde, maar nu Geert Wilders zich gelijk heeft afgemeld voor de coalitiebesprekingen, is het gewoon een afgesloten weg.

"Je ziet bij Wilders geen behoefte om in het spel te komen, om mee te regeren", zegt Vullings en noemt het afmelden van Wilders 'wel opvallend'.

Mark Rutte staat nu in formatiestand en zwijgt liever dan dat hij spreekt. "Is beter voor het proces."

Minderheidskabinet

"Het wordt een ingewikkelde formatie", besluit Vullings. "VVD en D66 zijn aan zet, maar hun beoogde coalitiepartners hebben een enorme dreun van de kiezers gehad. Partijen als CDA, PvdA en GroenLinks hebben niet echt een mandaat van de kiezer gekregen om sterk en vol zelfvertrouwen aan een regeringsavontuur te beginnen. De drie partijen staan voor de keuze: uithuilen in de oppositie of toch regeren en proberen de huid duur te verkopen."

"Een minderheidskabinet kan ook een optie zijn, als alle pogingen om een meerderheidskabinet te vormen mislukken. Maar gezien de rechtse Kamermeerderheid is dat voor een partij als D66 een uitermate riskante route. In de zoektocht naar Kamermeerderheden sneuvelen dan al snel de groene ambities van de liberalen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Merijn begint gesprekken met onbekenden in de trein om eenzaamheid tegen te gaan: 'Blijft spannend, maar geeft veel mensen hoop'

Merijn begint gesprekken met onbekenden in de trein om eenzaamheid tegen te gaan: 'Blijft spannend, maar geeft veel mensen hoop'
Merijn (rechts) in de trein met een medereiziger
Bron: Eigen foto

Een gesprek starten met een onbekende in de trein of bij de bushalte? Dat gebeurt steeds minder. Velen doden hun tijd liever door te scrollen op hun telefoon of met een koptelefoon op. Niet Merijn, hij praat juist graag met mensen die hij niet kent.

"Ik denk dat ik er 7 jaar geleden mee begon", vertelt de 32-jarige Merijn Ruis over de gesprekken die hij aangaat met zijn medereizigers. Af en toe deelt hij hier verhalen over op zijn LinkedIn-pagina. "Dat doe ik nu ongeveer 1 jaar, en de reacties zijn heel erg warm. Het raakt heel veel mensen."

'Het geeft hoop'

Merijns reisverhalen worden door duizenden mensen gelezen. "Ze zeggen dat het ze een beetje hoop geeft en geven aan hoe belangrijk ze het vinden om met onbekenden in gesprek te blijven gaan."

Want tegenwoordig is het aanknopen van een gesprek met iemand die je niet kent niet meer zo vanzelfsprekend. Uit verschillende studies blijkt dat mensen steeds minder met elkaar praten vanwege de onzekere en ongemakkelijke gevoelens die hierbij komen kijken: we zijn bang voor afwijzingen en willen anderen niet storen.

Niemand durft

Een zo'n onderzoek werd afgenomen door de Universiteit van Chicago en belandde 7 jaar geleden in Merijns schoot. "Het heet 'Mistakenly Seeking Solitude' en gaat over het voeren van gesprekken in het openbaar vervoer", vertelt hij. "Daaruit bleek dat mensen vaak denken dat ze er niet blij van worden. De meest gehoorde reden dat we het niet doen, is dat we denken dat anderen er niet op zitten te wachten. Het voelt misschien een beetje ongemakkelijk."

"Maar het blijkt ook dat, als ze het eenmaal wél doen, iedereen er eigenlijk blij van wordt." Toen Merijn dat las, ging hij daar zelf mee experimenteren. "Ik sprak allemaal mensen aan die mij aardig leken, maar ook mensen die me niet aardig leken. Veruit de meerderheid is superleuk en vriendelijk."

Verbinding maakt gelukkig

Als spreker over de wetenschap van geluk ziet hij ook de 'noodzaak' van dit soort gesprekken in, vertelt Merijn. "Het in contact blijven met elkaar is belangrijk, want de gelukkigste mensen investeren in relaties, in het contact", weet hij. "Verbinding is een grote voorspeller van geluk."

Volgens de meest recente cijfers van de Rijksoverheid voelt zo'n 48 procent van de volwassenen in Nederland zich eenzaam. Dat heeft invloed op de kwaliteit van leven. "Als ik dat lees, vind ik dat gewoon heel verdrietig. En daarom is het belangrijk om dit te doen", vertelt Merijn over zijn gesprekken.

Bekijk ook

'Dit is mijn tegengif'

Hij ziet het aanknopen en voeren van deze gesprekken als een oplossing voor de toenemende eenzaamheid in de maatschappij. "Dit is voor mij een beetje het tegengif voor polarisatie en voor eenzaamheid. Ik geloof echt dat dit heel veel kan veranderen."

"Want echt, mensen van wie je denkt dat ze heel anders zijn dan jij, die zijn dan zoveel aardiger en leuker. En dat is echt heel tof om te merken."

Mensen zijn aardiger dan gedacht

Door de gesprekken ontdekt Merijn ook welke vooroordelen hij als mens met zich meedraagt. Vaak zijn die, naar eigen zeggen, niet terecht. "Als ik dan met iemand een gesprek voer, dan blijkt die persoon heel anders te zijn dan ik dacht."

"Dan zie je eigenlijk dat heel veel mensen heel aardig zijn, en het beste met je voor hebben", vertelt hij. Dat geeft hem een vertrouwd gevoel. "Je voelt dan dat er overal gewoon vriendelijke mensen rondlopen. En daar mag je dus ook op vertrouwen."

'Spanning gaat nooit helemaal weg'

Maar toch blijft het spannend, afstappen op een onbekende. Ook voor Merijn. "In het begin zei ik vaak iets als er dan iets opviel of zo. Bijvoorbeeld een vertraging met de trein, want dan kun je makkelijk een gesprek beginnen. Maar ik vond het wel heel spannend om uit het niets te beginnen", vertelt hij.

Ondertussen is hij daar overheen gestapt. Nu vraagt hij anderen hoe hun dag beviel. "En dat vind ik nog steeds wel spannend hoor. Dat gevoel gaat niet helemaal weg. Alleen, soms zit ik dan naast iemand en denk ik: 'Ik probeer het maar gewoon'."

Liever kletsen dan scrollen

"Ik heb zelf soms de overtuiging dat mensen er niet op zitten te wachten, maar ik merk toch ook vaak dat mensen juist leuk reageren", gaat Merijn verder. "Zelfs mensen die een koptelefoon op hebben."

En het loopt vaak uit tot een gezellig gesprek. "Voor je het weet ben je een uur met iemand aan het kletsen in de trein. De tijd gaat dan zo snel. Terwijl in het andere geval zou ik gewoon op mijn telefoon hebben zitten scrollen. En die andere persoon trouwens ook, dus dat is ook grappig."

Het lukt niet altijd

Maar het gaat niet altijd goed. Soms hebben andere reizigers geen behoefte aan een gesprek, vertelt Merijn. "Zo zat ik laatst tegenover een jongen en die zat echt in zijn eigen wereld. Ik vond hem er een beetje verdrietig uitzien, dus ik probeer dan toch een gesprekje."

Helaas gaf zijn gesprekspartner mondjesmaat antwoord. "Het gesprek slaat dan helemaal dood. Ik had vier vragen gesteld, had heel even een klein lachje gezien, maar ik merkte gewoon: als ik nu ga doorvragen, wordt het een soort interview. Dus dan laat ik het ook maar."

'Het is ook weer niet zo erg'

De twee zaten daarna nog een tijdje in stilte naast elkaar. "Dat is dan wel echt een beetje ongemakkelijk. Maar uiteindelijk staat die persoon op en dan is het weer klaar. Dan is dat gevoel ook weer weg."

"In je hoofd is dat eigenlijk het ergste wat er kan gebeuren, maar als je het dan ervaart, merkt je eigenlijk dat het ook weer niet zo erg is", heeft Merijn geleerd van die ervaring. "En het gebeurt niet vaak. Ik schat dat dat maar in 5 procent van de gevallen voorkomt."

Levenslessen

Hij leert ook van de positieve ervaringen, vertelt hij. Het zijn dan vaak levenslessen, die hij wel kent maar die hij toch vaak weer vergeet. "Bijvoorbeeld een buschauffeur die het dan heeft over dat hij veel stress ervaart en dan vertelt dat hij de tijden op zijn scherm afplakt."

"Hij zei: 'Want ik heb er uiteindelijk geen controle over en ga slechter rijden door de stress. En zo ga ik gewoon lekker relaxed door de dag heen. Als ik ergens te laat aankom, dan is dat dan maar zo. Je kunt niet veel aan omstandigheden doen. Maar je reactie, daar kan je wel iets aan doen'. En daar denk ik nog wel eens aan."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant