'Coöperatie Laatste Wil wél verantwoordelijk voor acties kwetsbare mensen met zelfdodingsmiddel'

De Coöperatie Laatste Wil, die onder haar leden een middel wil verspreiden waarmee zij een einde aan hun leven kunnen maken, ligt onder vuur. Het Openbaar Ministerie onderzoekt of de coöperatie strafrechtelijk kan worden vervolgd vanwege hulp bij zelfdoding. Het OM heeft CLW gevraagd alle activiteiten te staken en de coöperatie geeft aan dat ze daaraan gehoor zullen geven. Toch zegt Petra de Jong, bestuurslid van de coöperatie, vanmorgen in de Volkskrant: "Als ze gaan dreigen dan hebben wij ook een dreigmiddel. Dan maken we de naam bekend van het middel waarmee mensen een einde aan hun leven kunnen maken." 

Volgens Randy Knol, vader van Ximena die in februari zelfmoord pleegde met het middel, duikt de vereniging weg voor haar verantwoordelijkheid. In een uitzending van Nieuwsuur vorig jaar kondigde de coöperatie aan dat zij een middel gevonden had dat geschikt was om er pijnloos zelfmoord mee te plegen. Volgens Randy Knol circuleerden er na de uitzending van Nieuwsuur zoveel hints op internet over het middel dat daarmee feitelijk de naam van het middel bekend was geworden. "Je noemt het niet bij naam, maar je omschrijft het zo duidelijk dat je het al weet. (...) Ze hebben de naam dus al bekendgemaakt", aldus Knol in EenVandaag. 

Hij wacht in spanning de uitkomst van het onderzoek van het Openbaar Ministerie af. Knol: "De vraag is: mag een coöperatie als De Laatste Wil een gif in de samenleving verspreiden. Ik zeg bewust gif, want het is een chemisch middel dat niet ontwikkeld is voor het beëindigen van levens. Het is sterk giftig en geeft geen humane dood, blijkt uit ervaringen van gebruikers."'

'Naam bekend maken is absurd'

"Dat spul moet je niet in de maatschappij willen hebben", zegt ook Nathan Vos, die een broer verloor aan een impulsieve zelfmoord. Het dreigement van de coöperatie om de naam van het middel bekend te maken noemt hij absurd. "Daar richt je zoveel schade mee aan. Het is buitenproportioneel. Natuurlijk kunnen we het middel zelf ook wel vinden op internet. Maar met suicide-gedachten moet je ontzettend voorzichtig zijn, en je moet het niet gebruiken om je punt te maken."

Ethicus Theo Boer verwijt voorzitter Petra de Jong van de Coöperatie Laatste Wil 'gespeelde verontwaardiging' over het besluit van het Openbaar Ministerie om een onderzoek te starten naar haar coöperatie. "Wat zij doet is tegen de wet en berokkent mensen ernstige schade. Dat is wat er feitelijk gebeurt. Ik heb mevrouw De Jong persoonlijk heel hoog zitten, maar zij is als maatschappelijke partner volstrekt onverantwoord bezig", zegt Boer, die verbonden is aan de Universiteit van Groningen.

In Nederland teveel aandacht voor zelfmoord?

Zestig procent van de Nederlanders wil kunnen kiezen voor een humane dood, bleek uit eerder onderzoek onder het EenVandaag-Opiniepanel. Theo Boer twijfelt aan de deugdelijkheid van dat onderzoek. "Laat het 20 % zijn, dan nog is hooguit een half promille van de mensen aangesloten bij de Coöperatie. Nederlanders zijn misschien wel voor zelfbeschikkingsrecht, maar zeker niet via een vrij verkrijgbaar middel. Daar heeft men Nederlanders niet naar gevraagd", stelt hij.

Ethicus Boer vindt dat er in Nederland teveel wordt gepraat over zelfmoord. "Het aantal zelfdodingen in ons land is de afgelopen 10 jaar met 35 procent gestegen terwijl het in de omliggende landen gelijk is gebleven. Dat terwijl uitgerekend wij de meest uitgebreide mogelijkheden hebben voor psychiatrisch patiënten om zich te laten doden. Het punt is: aanbod kan ook vraag creëren."

Twee keer meer zelfmoord onder mannen

Nathan Vos maakte de afgelopen maanden samen met filmer Frans Bromet een documentaire over 'vastgelopen mannen'. Ze pleegden zelfmoord, maar daar gaat de documentaire niet over, zegt hij. "Ik wil praten over de manier waarop mannen klooien met het leven. Mannen plegen twee keer zo vaak zelfmoord als vrouwen, terwijl vrouwen twee keer zo vaak depressief zijn. Daarover wil ik het gesprek aangaan. Mannen praten niet over hun geklooi." Daarom moeten we volgens Vos een doodswens wel bespreekbaar maken. "De mannen uit mijn documentaire dachten: ik ben niet goed genoeg, ik faal. En ze konden dat niet uiten, hun woede kropte zich op. Dat wil ik voor zijn, door mannen in staat te stellen hun emoties te uiten'.

Het bespreekbaar maken van doodswensen is goed, zegt Theo Boer. Wat hem tegenstaat is de manier waarop media soms een zelfmoord verheffen tot iets humaans, iets dappers en iets heroïsch. "Dagblad De Stentor publiceerde begin dit jaar zes pagina's rond de zelfdoding van een jonge vrouw. Dat waren zes pagina's met in feite propaganda voor de 'geweldige daad die ze had gedaan'. Daar maak ik bezwaar tegen", aldus Theo Boer.

Met een zelfmoordmiddel geef je mensen eigenlijk een dodelijk wapen in handen, vindt Nathan Vos. Hij vergelijkt het met de situatie in Amerika. Het percentage zelfdodingen is er hoog, zeker onder mannen. Omdat vuurwapens daar vrij beschikbaar zijn, worden die veel gebruikt voor het plegen van zelfmoord. "De kans dat je in een impulsieve bui grijpt naar een middel dat je al in huis hebt, is groot. Negen van de tien suïcideoverlevers wilden helemaal niet dood, maar ze wilden een ander leven. Die zijn blij dat ze niet dood zijn. Dan moet je zelfmoord dus niet te makkelijk maken, en daar ben ik wel bang voor als het middel op straat ligt."