De politie telt steeds meer geweldsincidenten die plaatsvinden omdat de familie-eer geschonden zou zijn. Celal kreeg als 15-jarige de opdracht van zijn familieleden om de dood van twee neven te wreken. "Het voelde zeer eervol."
Iemand die als geen ander weet hoe zwaar de eer van de familie kan wegen, is Celal Altuntas. Hij groeide op in het oosten van Turkije en vluchtte begin jaren 90 naar Nederland.
'Jij gaat het doen'
Toen twee van Celals neven werden vermoord, kwam zijn familie in spoedberaad bijeen. Alle ogen richtten zich op Celal, die toen net 15 was. Hij werd aangewezen als de persoon die de eer van de familie moest herstellen.
"We zaten bij elkaar in de woonkamer, en uiteindelijk viel de keuze op mij. Ze zeiden: 'Celal jij gaat het doen.' Ik had geen keuze. Ik moest twee mensen uit die andere familie doden om de eer te herstellen van mijn eigen familie."
'Het voelde zeer eervol'
Volgens Celal was het logisch dat de familie bij hem uitkwam. "De reden dat ze mij aanwezen was dat ik geen hoofdkostwinnaar was en geen gezin moest onderhouden. En ik was minderjarig, dat speelde ook mee. Ik zou een veel lagere straf krijgen. Dus zo bekeken, lag de keuze voor mij voor de hand."
Bovendien zou het uitvoeren van deze daad hem ook veel positiefs voor de toekomst brengen, dacht Celal. "Het voelde zeer eervol. Mijn aanzien binnen de gemeenschap zou enorm gestegen zijn, mijn vrienden zouden mij met andere ogen bekijken. Ik zou waarschijnlijk ook een mooie vrouw krijgen. Kortom, vanuit mijn perspectief zag mijn leven er heel mooi uit."
Bekijk ook
Geld inzamelen
Alles leek geregeld, maar de vader van Celal stelde wel nog één voorwaarde aan de rest van de familie. Zij moesten voldoende geld inzamelen om Celal te kunnen onderhouden op het moment dat hij uit de gevangenis zou komen.
"Op het laatste moment ging het moordplan toch niet door. Het ketste af op geld. Ik zou de eer van de familie herstellen, maar daar moest wel een financiële compensatie tegenover staan. Maar daar bleken de andere familieleden niet toe bereid. Dus kon mijn vader er niet mee instemmen."
'Eerwraak is eermoord'
Inmiddels woont Celal meer dan 30 jaar in Nederland. Hij kijkt nu heel anders naar eergerelateerd geweld dan hij deed als 15-jarige. Hij werkt als deskundige op het gebied van eergerelateerd geweld en wordt door officiële instanties geregeld om raad gevraagd. Hij ergert zich eraan dat nog steeds de term 'eerwraak' wordt gebruikt in de media.
"Vervang de term 'eerwraak' voor 'eermoord'. Want je neemt geen wraak, maar je begaat een moord. Als je het eerwraak blijft noemen, dan keur je het indirect goed. En misschien wel belangrijker, berecht het vooral ook als moord."
Politici 'naïef'
Celal is kritisch over hoe Nederlandse politici spreken over de aanpak van eergerelateerd geweld. Hij noemt het 'naïef' dat wordt gedacht dat zoiets als eergerelateerd geweld uitgebannen kan worden door het 'even in een inburgeringscursus aan de orde te stellen'.
"Het is onrealistisch te denken dat mensen in korte tijd volledig afstand zullen doen hiervan. Het gaat echt om een zeer ingewikkeld psychologisch proces", vertelt Celal uit ervaring. "Daar kan een inburgeringscursus hooguit een bescheiden rol in spelen. Daar heb je echt intensieve en langdurige andere hulp bij nodig."
Bekijk ook
'Wel eer, geen geweld'
Volgens de ervaringsdeskundige vergt de aanpak van dit soort 'eerzaken' een heel specifieke aanpak. En is het belangrijk om echt te begrijpen hoe zwaar de familie-eer kan wegen binnen bepaalde culturen.
"Je moet het gevoel van eer zeer serieus nemen. Dus niet meteen zeggen dat wat mensen geloven fout is. Nee, je moet hen er juist van overtuigen dat er andere middelen - zonder geweld - zijn om de eer te herstellen. Dat noem ik kortweg 'wel eer, geen geweld'. Het kost echt tijd voordat mensen afstand nemen van bepaalde codes en waarden die zo diep ingesleten zijn."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
