Aantal zaken eergerelateerd geweld blijft toenemen: 'Sociaal-cultureel probleem dat je niet in één dag oplost'

Het aantal zaken waarbij sprake is van eergerelateerd geweld blijft toenemen. Afgelopen jaar telde de politie 8 procent meer geweldsincidenten die plaatsvonden omdat de eer van de familie geschonden zou zijn. Dat meldt de politie aan EenVandaag.

Hoofd van het Landelijk Expertisecentrum Eergerelateerd Geweld van de politie Wilfred Janmaat zag in 2024 het aantal 'eerzaken' behoorlijk toenemen.

Meer meldingen van bedreigingen

"Het afgelopen jaar kregen we ongeveer 8 procent meer meldingen binnen", zegt Janmaat. "De meeste zaken die aangemeld worden, gaan over bedreiging, belaging en mishandeling. Dat is de grote bulk van zaken. In slechts enkele gevallen gaat het om moord."

Al langer is in de cijfers zichtbaar dat eergerelateerd geweld meer slachtoffers eist in Nederland. In 2023 ging het nog om 620 zaken, terwijl het 10 jaar daarvoor nog om 460 gevallen ging.

Ook mannen slachtoffer

Zowel vrouwen als mannen worden slachtoffer van eergerelateerd geweld: in 2023 kwamen drie vrouwen en één man om het leven.

Eergerelateerd geweld komt in Nederland het meeste voor onder inwoners met een Syrische, Turkse, Marokkaanse en Afghaanse achtergond. Vooral de stijging binnen de Syrische gemeenschap valt op.

Toename onder nieuwkomers

Janmaat vertelt dat er een toename is onder mensen 'die nog niet zo lang in Nederland wonen'.

"Mensen die uit een oorlogsgebied zijn gekomen en veel ellende hebben meegemaakt. Het gaat hier om een sociaal cultureel probleem, waarbij mensen vasthouden aan het gewoonterecht van hun land van herkomst."

Sterk Huis

Nederland heeft op dit moment twee opvangcentra voor slachtoffers van eergerelateerd geweld, waar nu tientallen personen worden opgevangen. Eén van die locaties is Sterk Huis in Goirle, waar ze zich vooral richten op vrouwen tussen 12 en 23 jaar.

"Het gaat over families waarin een bepaald verwachtingspatroon is", vertelt clustermanager Judith Martens.

'Eer van de familie herstellen'

"Als iemand daaruit stapt, zoals meisjes die seks hebben voor het huwelijk of die bijvoorbeeld weigeren om te trouwen met de persoon die haar ouders voor haar hadden uitgekozen, wil de familie dingen doen om de eer van de familie te herstellen", legt Martens uit.

"Om die persoon weer terug in het gareel te krijgen. En dan kan zo'n vrouw echt in gevaar zijn."

Familie-eer geschonden

Volgens Martens vergt eergerelateerd geweld een hele andere aanpak dan partnergeweld, omdat bij dat eerste vaak de hele familie betrokken is.

"Het is belangrijk te kijken om wat voor familie het gaat: wie is hier de baas, en is er ook invloed vanuit het buitenland? Dat is echt het verschil met partnergeweld. Je moet de hele familie in beeld hebben, dus ook de familie in het buitenland. Als je één pleger hebt, is het makkelijker dan wanneer de hele familie erbij betrokken is."

Meteen naar de opvang

Ook Janmaat beaamt dat er bij zaken waar de familie-eer in het geding is, anders moet worden opgetreden door hulpinstanties en de politie. "Als er al geweld heeft plaatsgevonden naar aanleiding van de eerschending, dan kunnen we adviseren dat de vrouw meteen de opvang in moet."

Dat is anders dan bij huiselijk geweld, legt hij uit. "Dan is er meestal sprake van maar één dader en dan kun je bijvoorbeeld de vader of de broer een huisverbod geven."

'Huisverbod heeft geen zin'

Janmaat vervolgt: "Maar bij eergerelateerd geweld wordt de eer door de hele familie als collectief gedragen. Dus dan kan je bijvoorbeeld wel de vader een huisverbod geven, maar dan zijn er meer mensen die een gevaar kunnen vormen voor het slachtoffer."

"Dan is het beter voor de vrouw in kwestie haar in de opvang op te nemen voor haar eigen veiligheid."

'Het zal niet snel veranderen'

Om te zorgen dat de toename van eergerelateerd geweld stopt, wil Janmaat inzetten op kennis uit de gemeenschap zelf. "Er moet blijvend aandacht zijn voor het onderwerp. Met name onderwijs en voorlichting zijn heel erg belangrijk", benadrukt hij.

"Maar mijn overtuiging is dat de verandering uiteindelijk van binnenuit, vanuit de gemeenschap zelf, moet komen. Het is een sociaal-cultureel probleem, dus dat heeft echt tijd nodig. Dat zal niet van de ene op de andere dag veranderen."

Hardnekkig probleem

Ook Martens van Sterk Huis erkent dat het hier om een hardnekkig probleem gaat. Zij ziet vaak dat vrouwen toch weer terugkeren naar hun familie, ondanks al het geweld en de intimidatie. Uit angst om sociaal uitgesloten te worden.

"Dan ben je echt helemaal alleen. Als je breekt met je familie en je vindt een nieuwe huwelijkspartner, die zal zich afvragen waarom je geen familie hebt. Mensen zullen dan denken dat er iets mis met je is. Dat weegt voor deze mensen veel zwaarder dan in de Nederlandse cultuur."