Bedreigingen hebben steeds grotere impact op burgemeesters

Burgemeesters zijn steeds meer het gezicht in de strijd tegen lokale criminaliteit. Daardoor zijn ze vaker het mikpunt van intimidatie. "Het jaagt mijn gezin angst aan." Tientallen burgemeesters vertellen EenVandaag over de impact.

Bedreigingen met de dood, lek gestoken autobanden, aanrijdingen en inbraak. EenVandaag ondervroeg 120 burgemeesters door heel Nederland over hun ervaringen met intimidatie door het criminele circuit. Dit is een aantal reacties.

'Ik weet waar je kinderen naar school gaan'

In het merendeel van de gevallen betreft het verbale intimidatie, maar ook dat heeft veel impact. "Ik heb al meerdere serieuze bedreigingen meegemaakt: dat ze weten waar mijn kinderen naar school gaan en dat ze die wel eens flink aan het schrikken zullen maken."

In onze gemeente is vorig jaar een mega XTC-lab opgerold waar 900.000 pillen per dag werden gemaakt, met een marktwaarde van 5 euro per stuk.

Vrijwel geen enkele burgemeester geeft aan dat de intimidatie zijn of haar handelen heeft beperkt of besluitvorming heeft beïnvloed. Wel heeft het effect op het gezin en wakkert het onrust aan. Een burgemeester in Noord-Brabant vertelt dat hij minstens 14 dreigbrieven heeft gehad en ook persoonlijk is bedreigd. "Teksten als: 'Je krijgt een kogel door je kop'. Ik slaap er niet minder van. Maar als mijn gezin er last van krijgt, dat is echt een brug te ver."

Een andere burgemeester vertelt: "In een schriftelijke bedreiging werd expliciet de naam van mijn echtgenote gemeld. Er zijn direct veiligheidsmaatregelen getroffen. De impact op mijn partner is groot en dat vind ik ongelofelijk naar."

In een schriftelijke bedreiging werd expliciet de naam van mijn echtgenote gemeld. Er zijn direct veiligheidsmaatregelen getroffen.

Aantal ernstige incidenten neemt toe

Intimidatie maakt eenzaam. "Ik kan er thuis niet of slechts weinig over kwijt omdat het mijn gezin angst aanjaagt," aldus een burgemeester. Een ander zegt: "Ik ben veel alerter op de omgeving, ik kijk letterlijk meer om me heen en ben afstandelijker in contacten."

Ook zwartmakerij en bedreigingen via sociale media komen vaker voor. Burgemeester Rob Posthumus van Koggenland werd via sociale media bedreigd. Hij zou 'vergast' en 'geruimd' moeten worden. De impact is groot: soms worden er in samenspraak met justitie en politie extra veiligheidsmaatregelen genomen. Burgemeesters duiken onder, of er worden maatregelen genomen rondom het huis: "Ik heb nu meerdere alarmknoppen thuis en er zijn camera's geplaatst."

Liesbeth Spies van het Genootschap van Burgemeesters maakt zich zorgen. "Het aantal ernstige incidenten neemt de laatste jaren toe. Dat maakt dat het functioneren van de burgemeester in dit mooie ambt steeds ingewikkelder wordt."

Georganiseerde criminaliteit neemt toe: 'Drugscriminalteit loopt de spuigaten uit'

97 procent van de burgemeesters die meededen aan het onderzoek heeft te maken met georganiseerde criminaliteit in hun gemeente. Met name drugscriminaliteit is de laatste tijd in opkomst: vrijwel alle burgemeesters geven aan dat het speelt in hun gemeente. Denk aan hennepkwekerijen of de productie van XTC.

Deze laboratoria zorgen voor ernstige milieuschade: "We hebben te maken met regelmatige dumpingen van drugsafval in ons buitengebied", aldus een burgemeester. "Het gaat dan om lekke vaten en brengt veel kosten met zich mee om het op te ruimen."

Meer drugspanden gesloten

Niet alleen in Brabant en Limburg, gemeenten die de meeste overlast van drugs ondervinden, is er sprake van drugscriminaliteit. Ook in de provincies Noord- en Zuid-Holland rukt het op. Zo schat burgemeester Koen Schuiling van Den Helder in dat hij iedere twee à drie weken wel een drugspand laat sluiten. "In onze kleine gemeente, met circa 55.000 inwoners, is dat verschrikkelijk vaak."

Ook andere burgemeesters moeten steeds vaker drugspanden sluiten. "Ik heb dit jaar al meer panden gesloten waar in drugs gehandeld werd dan in de afgelopen twee jaar bij elkaar."

Ik geef iedere 2 à 3 weken wel opdracht een drugspand te sluiten. In onze kleine gemeente is dat verschrikkelijk vaak.

Roep om extra politiecapaciteit: 'Zet anders Defensie in'

Wat moet er gebeuren om de criminaliteit een halt toe te roepen? "We moeten niet langer gedogen en gewoon hard aanpakken", stelt een burgemeester. Dat wordt volgens de burgemeesters op dit moment belemmerd doordat justitie en de politie nu te weinig capaciteit hebben om op te treden. "Het duurt mij allemaal te lang," zegt er een. "We kunnen het ons niet veroorloven om nog langer weg te kijken, maar kunnen nu niet alles aanpakken wat we weten."

Ook burgemeester Wilma Delissen-van Tongerlo van Peel en Maas merkt dit: "We hebben veel meer opsporingscapaciteit nodig, daar lopen zaken nu vaak op stuk." In leegstaande panden in het buitengebied komen ze in haar gemeente regelmatig hennepkwekerijen tegen. Delissen-van Tongerlo pleit voor drastischer maatregelen. "Alleen met de beschikbare politie gaan we het niet redden. Het wordt tijd dat we ook andere partijen gaan inzetten, bijvoorbeeld Defensie. Het leger heeft ook veel goede apparatuur die we voor de opsporing kunnen inzetten."