Formerende kiezers zijn blij dat het akkoord er is, maar er is ook kritiek. Zo gaan asielregels niet ver genoeg voor PVV-kiezers en is snijden in langdurige zorg bij alle kiezers uit den boze. Er is daarnaast weinig geloof dat dit kabinet de rit uitzit.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 18.000 leden van het Opiniepanel. Vannacht kwamen PVV, VVD, NSC en BBB tot een coalitieakkoord. Kiezers zijn in meerderheid blij dat de rechtse partijen er 'eindelijk' uit zijn, maar lang niet alle plannen kunnen bij kiezers rekenen op onverdeeld enthousiasme. Kiezers van de formerende partijen betwijfelen daarom of dit kabinet gaat doen wat zij belangrijk vinden.
Hoop op direct stoppen met verdragen
Zo zijn PVV-kiezers wel blij dat er flink wat aan immigratie wordt gedaan, maar gaan de plannen in het akkoord voor hen niet ver genoeg. Een meerderheid (64 procent) van de PVV-kiezers vindt het te soft dat het kabinet wacht met het negeren van Europese asielregels totdat Nederland een uitzondering heeft. Dat kan jaren duren en gaat dit kabinet mogelijk niet lukken.
Een PVV-kiezer zegt daarover: "Ik had echt gehoopt dat we direct gingen stoppen met die verdragen. Nederland moet weer over Nederland gaan. Geen dictaat uit Brussel." Ook gaat het besluit om 2 jaar geen asielaanvragen te behandelen niet ver genoeg voor een meerderheid van de PVV-kiezers (68 procent).
Breed onbegrip voor bezuinigingen langdurige zorg
Voor een flinke groep VVD-kiezers (34 procent) gaat het halveren van het eigen risico te ver. Zij zijn sceptisch over de vraag hoe dat betaald gaat worden. Bij een forse groep BBB-kiezers (38 procent) heerst chagrijn over het instandhouden van de klimaatdoelen van 2030 en 2050. Vier op de tien NSC-kiezers (41 procent) noemen de terugkeer van de 130 kilometer per uur op de snelweg een slecht plan.
Waar breed onbegrip voor is bij kiezers van de partijen die een akkoord hebben gesloten, zijn de bezuinigingen op de langdurige zorg, bestemd voor kwetsbare ouderen, gehandicapten en mensen met psychische aandoeningen. Kiezers van de VVD (57 procent) en NSC (58 procent) vinden dat in meerderheid te ver gaan. Ook grote groepen PVV- en BBB-kiezers vinden dat. Dat er wel geld bij komt voor ouderenzorg maakt kiezers niet minder kritisch.
Vertrouwen niet herwinnen
Asiel, stikstof, zorg, financiën: het kabinet staat de komende vier jaar voor grote uitdagingen. Wat krijgt het kabinet volgens kiezers de komende 4 jaar voor elkaar en wat niet? Kiezers van formerende partijen vertrouwen er in meerderheid op dat dit rechtse kabinet immigratie flink gaat inperken, boeren genoeg perspectief geeft en bestaanszekerheid voor mensen vergroot.
Meer twijfel is er over het terugdringen van het woningtekort, het op orde hebben van de overheidsfinanciën en het herwinnen van het vertrouwen in de politiek. "Ik had met de verkiezingen best hoop op de nieuwe gezichten, maar de formatie voorspelt nog niet veel goeds. Er werden weer te veel spelletjes gespeeld", zegt een PVV-kiezer.
Pijn bij linkse kiezers
Kiezers van formerende én niet-formerende partijen zijn sceptisch als het gaat om klimaat. Hoewel het kabinet vasthoudt aan klimaatdoelen en het klimaatfonds, met miljarden die geïnvesteerd kunnen worden in maatregelen, denkt tweederde (64 procent) dat dit kabinet klimaatverandering niet zal tegengaan de komende jaren.
Dat is een van de redenen voor linkse kiezers om pessimistisch te zijn over dit akkoord. Zo is maar 9 procent van de GL-PvdA-kiezers positief dat de partijen eruit zijn. "Het klopt gewoon niet. Wel de klimaatdoelen willen halen en ondertussen alle maatregelen afschaffen. Hoe dan?", zegt een GL-PvdA-kiezer. Bij andere linkse partijen is dat chagrijn net zo groot.
Premier Plasterk?
Deze week kwam de naam van Ronald Plasterk naar voren als mogelijke premier van het nieuwe kabinet. De helft (48 procent) van de kiezers vertrouwt erop dat hij die functie goed kan vervullen. Hij wordt vooral gezien als een premier die weet wat er speelt in het land. Maar daarmee is hij er nog niet: tegelijkertijd verwacht bijna de helft dat Plasterk niet in staat zal zijn de vier partijen bij elkaar te houden, of de problemen in het land kan oplossen.
Vooral kiezers van de formerende partijen, met name PVV, BBB, en VVD, hebben veel vertrouwen in zijn kunnen. Onder kiezers van Plasterks eigen partij, GroenLinks-PvdA, ziet slechts 17 procent hem zitten als premier: "Tijdens de informatieperiode heeft hij laten zien dat hij geen samenbinder is en dus ongeschikt als premier."
Over dit onderzoek
Het onderzoek is gehouden op 16 mei 2024. In totaal deden 17.974 mensen mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.
'Gekonkel zal blijven'
Als Plasterk aan de slag gaat als premier, zal hij er volgens kiezers nog een flinke kluif aan hebben om de vier partijen bij elkaar te houden. Slechts een kwart (24 procent) van de kiezers verwacht dat dit kabinet stabiel genoeg zal zijn om de volledige regeertermijn uit te zitten. Zelfs kiezers van de formerende partijen zijn daar nog niet van overtuigd.
Een meerderheid, zes op de tien kiezers (61 procent), verwacht dat het kabinet voortijdig zal vallen. Zij zagen tijdens de formatie vooral 'wantrouwen', 'te grote verschillen' en 'onderlinge irritaties' en verwachten dat dat in een kabinet niet snel zal veranderen. "Het gekonkel waarmee dit kabinet van start ging zal blijven en zorgt voor verder verstoorde verhoudingen", aldus een kiezer.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.