Prostaatkanker behandelen met geluidsgolven, in plaats van door te snijden. Het klinkt als een uitkomst. Peter Salet (70) doet mee aan een onderzoek naar deze methode. Andere patiënten wachten niet af en betalen de innovatieve behandeling zelf.

Vlak voor zijn 70ste verjaardag liet Peter Salet de zogenoemde PSA-waarde in zijn bloed controleren. Meer PSA - Prostaat Specifiek Antigeen - in het bloed, kan komen door prostaatkanker. Peters uitslag bleek schrikbarend hoog. "Dat was natuurlijk even schrikken, want na verder onderzoek bleek er inderdaad een tumor in de prostaat te zitten."

Meteen enthousiast

Zijn uroloog in het Radboudumc in Nijmegen gaf hem drie opties: opereren, bestralen of meedoen met een wetenschappelijk experiment. Dat laatste leek hem wel wat.

Het ziekenhuis kreeg bijna 4 miljoen euro voor dat onderzoek, in het kader van de subsidieregeling Veelbelovende zorg. Het gaat om een studie naar een innovatieve behandeling van prostaatkanker, waarbij de tumorcellen worden weggebrand of met elektriciteit gedood. Dit wordt ook wel focale therapie genoemd.

Impotent of incontinent

"De standaardbehandelingen bij prostaatkanker zijn opereren en bestralen", vertelt onderzoeksleider en hoogleraar Beeldgestuurde Oncologische Interventies aan het Radboudumc Jurgen Fütterer.

"Opereren of bestralen brengt best wel veel risico's met zich mee. De patiënt kan bijvoorbeeld incontinent of impotent worden, en hij kan een bloeding krijgen. Met de nieuwe manier van behandelen die we nu onderzoeken, behandel je alleen de afwijking die je op het beeld ziet en verwijder je dus niet de hele prostaat."

Innovatieve methode

Fütterer legt uit hoe deze innovatieve behandeling werkt: "We gaan met een apparaatje de plasbuis in. Vervolgens brengen we via geluidsgolven een hele hoge energie aan. De golven verwarmen het gebied tot een bepaalde temperatuur. Op die manier wordt de tumor weggebrand. De risico's op incontinentie of impotentie zijn hierbij een stuk lager."

Toen Peter Salet over de opties hoorde, was hij er snel van overtuigd dat hij mee wilde doen aan het onderzoek. Daarvoor moest wel eerst geloot worden. Eén groep deelnemers kreeg de focale therapie, een controlegroep kreeg de oude behandeling. Peter werd ingeloot en is een jaar geleden behandeld.

'Alles doet het nog'

"Dat gebeurde onder volledige narcose. Ze kunnen bij deze behandeling echt tot op de millimeter of misschien wel op de honderdste millimeter nauwkeurig de tumor benaderen en traceren. Dat ging allemaal onder een scan, wat me geruststelde."

De behandeling is gelukt: de tumor is helemaal verdwenen, weet Peter. "En alles doet het nog", zegt hij lachend.

Wetenschappelijk bewijs

Nederland is niet het enige land waar geëxperimenteerd wordt met focale therapie bij prostaatkanker, vertelt Michiel Sedelaar. Hij is als uroloog betrokken bij het onderzoek in het Radboudumc. "De behandeling wordt al op best wel veel plekken in Europa, en in de wereld, uitgevoerd. Maar het wetenschappelijk bewijs is eigenlijk nog flinterdun."

Daarom is het belangrijk dat zijn ziekenhuis, in samenwerking met het Isala ziekenhuis, St. Antonius Ziekenhuis, Amsterdam UMC en de HIFU-kliniek de uitkomsten van de verschillende behandelingen vergelijkt, benadrukt hij.

Kwaliteit van leven

"Onze vergelijking tussen de focale therapie en de conventionele behandeling is nodig om te laten zien dat deze net zo goed is in het behandelen van prostaatkanker, maar hopelijk beter in de functionele uitkomsten. En dat is het behoud van de continentie en het behoud van de potentie. Dat zou de insteek moeten zijn van dit soort behandelingen. En dan heb je het eigenlijk over kwaliteit van leven."

De behandeling is niet voor alle patiënten geschikt, vertelt Sedelaar. "Deze behandeling is niet geschikt voor patiënten met een agressieve of hele grote tumor. Maar juist die patiënten die komen met een kleine tumor van een niet al te agressieve aard, daar zou dit een heel mooi alternatief voor kunnen zijn."

Zelf betalen

Uroloog Olav van Aubel begon jaren geleden al te experimenteren met focale therapie. "Ik durf het nauwelijks te vertellen, maar ik ben hier al 16 jaar mee bezig. Sinds 2009 heb ik ongeveer 400 patiënten behandeld."

Eerst deed hij dat vanuit het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal, inmiddels is hij een zelfstandig behandelcentrum begonnen, de HIFU-kliniek. Daar behandelt hij mannen die de ingreep zelf betalen. Het kost ze zo'n 10.000 euro.

Kans op terugkeer

Ook voor Van Aubel was kwaliteit van leven een belangrijke drijfveer. "Meestal zeg ik tegen mijn patiënten: dit is een eerste stap, een goede behandeling om mee te beginnen. Het is de minst kwade behandeling waarmee het helemaal goed kan komen."

Maar er is ook een keerzijde, legt hij zijn patiënten uit. Omdat niet de hele prostaat wordt verwijderd, is er een kans dat er opnieuw tumorcellen ontstaan. Op dat moment zou de patiënt zich nog een keer kunnen laten behandelen. Of alsnog de hele prostaat kunnen laten verwijderen.

Geen garantie

Uroloog Sedelaar weet dat er patiënten zijn die niet willen wachten en zich al in particuliere klinieken in Nederland of het buitenland laten behandelden. "Er zijn natuurlijk patiënten die het kunnen en ook willen betalen. Tegen hen zou ik zeggen: besef dat de focale behandeling nog onder de noemer 'experimenteel' valt. Het kopen van een behandeling is geen garantie dat het een goede is. Dat zijn we nu juist aan het onderzoeken."

Hij heeft goede hoop dat de behandeling uiteindelijk gemeengoed zal worden en in het basispakket komt. "We zijn nog zeker 2 jaar bezig met ons onderzoek en hopen het daarna heel snel als 'mainstream' behandeling aan te kunnen bieden. Dan heb je het over 2 à 3 jaar, pin me er niet op vast, maar dat hoop ik wel."

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.