Richtingenstrijd in de SP: hebben de opstappers een punt?

Het rommelt in de SP. Half mei maakten drie fractieleden van de SP Venray bij EenVandaag bekend zich af te splitsen van de partij. Ze hebben kritiek op de partijtop. En ze zijn niet de eersten met klachten: recentelijk stapten verschillende lokale en regionale SP-politici op, en eerder bekritiseerden oud-Kamerleden Sharon Gesthuizen en Farshad Bashir het partijbestuur.

De kritiek van de opstappers spreidt zich over drie punten: er is geen ruimte voor discussie binnen de partij, de focus op zorg en de nadruk op actievoeren. In De Peiling van EenVandaag en Ipsos blijft de schade (voorlopig) beperkt, maar is daar alles mee gezegd? Wat vinden SP-leden van de kritiekpunten? Hebben de opstappers gelijk? Op zoek naar antwoorden op deze vragen, ondervroeg EenVandaag 600 SP-leden uit het Opiniepanel. 

‘Te veel lagen’

Over de mate inspraak zijn leden verdeeld: de helft (48%) vindt dat die er voldoende is, maar eenderde (34%) vindt van niet. Veel van hen vinden wat een lid hier beschrijft: "Er zitten te veel lagen tussen gewone leden zoals ik en het partijbestuur.” De stem van de gewone leden marginaliseert volgens hen door de structuur van afdelingen, regiobesturen en partijraden. "De organisatiestructuur van de partij is een verouderd gedrocht. Alleen de top staat echt met elkaar in contact," verzucht een ander SP-lid. 

Besturen vs. actievoeren

Tweede punt van SP-criticasters is de keuze die de partij op gemeenteniveau lijkt te maken voor actievoeren boven besturen. Een aantal Limburgse SP-Statenleden en een gedeputeerde stapten na de gemeenteraadsverkiezingen op om deze keuze. Als leden een keuze moeten maken, zijn zij onomwonden voor het nemen van bestuurlijke verantwoordelijkheid. 68 procent ziet de partij liever besturen, tegenover 18 procent die liever ziet dat de partij op straat actievoert. Veel leden vinden meebesturen de enige manier om echt invloed uit te oefenen. "Actie op straat is een verouderd principe en kan alleen soms worden toegepast.” 

Klimaat en migratie

De opgestapte lokale SP’ers verweten het partijbestuur tot slot dat de focus vooral lag op zorg en armoede en zij visie van de partij misten op andere thema’s. De SP-leden uit het onderzoek zijn het met ze eens dat hun partij zich meer moet profileren op ‘klimaat’ (55%) en ‘immigratie en integratie’ (53%). "Ik word als lid doodgegooid met alles wat met zorg te maken heeft. Het wordt echt een one-issue-partij," schrijft een lid. Iemand anders: "We moeten duidelijker zijn in onze standpunten. We schieten vaak in een kramp als het om immigratie gaat."

GroenLinks en PVV

Electoraal gezien is het maar de vraag of het profileren op die thema’s de partij wat gaat opleveren. Op links is concurrent GroenLinks nu dé klimaatpartij en op rechts concurrent PVV dé partij op immigratie en integratie. Voor de SP is het vrijwel onmogelijk om nog onderscheidender te zijn op deze thema’s dan deze concurrenten. Daarnaast laten eerdere onderzoeken zien dat SP-kiezers erg verdeeld zijn op deze thema’s. Met een scherp profiel op deze thema’s ligt vervreemding van kiezers op de loer.