Er is door de coronacrisis een stuwmeer aan uitgestelde zorg ontstaan. Het Amsterdam UMC start daarom op alle poliklinieken met videoconsulten. Efficiënt en snel, maar de vraag is wat arts en patiënt ervan vinden.

Carl Berlage is 77 jaar en longpatiënt. Al een hele tijd had Carl een afspraak staan bij de longpoli van het Amsterdam UMC, maar toen kwam het coronavirus ertussen. Zijn afspraak kon niet doorgaan - tot nu toe. Het gesprek met de longverpleegkundige vindt nu alsnog plaats. Via een videoverbinding welteverstaan.

'Extra gevaarlijk vanwege mijn kwetsbare longen'

"Ik vroeg me af of het een goed alternatief is voor een écht gesprek waarbij je tegenover elkaar zit", vertelt Carl. "Maar ik heb momenteel geen andere keuze. Het is voor mij vanwege mijn kwetsbare longen extra gevaarlijk om met andere mensen in contact te komen. In het openbaar vervoer of in het ziekenhuis."

Het Amsterdam UMC was al voor de coronacrisis bezig met het invoeren van videoconsulten. Het idee is om een deel van de fysieke afspraken op de poliklinieken te vervangen door online contact. Een patiënt hoeft dan niet meer langs te komen voor een consult, maar kan via een videoverbinding vanaf thuis met zijn of haar arts praten.

Invoering videoconsulten in stroomversnelling door coronacrisis

Door de uitbraak van de coronacrisis kwam de invoering van videoconsulten in een ongekende stroomversnelling, vertelt arts-onderzoeker Esther Barsom. "Binnen vier dagen hebben we op alle poliklinieken in het Amsterdam UMC de infrastructuur aangelegd die nodig is om videoconsulten goed uit te kunnen voeren. Denk aan tablets, koptelefoons, maar ook snelle en veilige verbindingen. Er kwam ontzettend veel bij kijken in een ziekenhuis met ruim 15.000 medewerkers."

Nu technisch alles is opgetuigd trekken Barsom en een aantal collega's van poli tot poli om de meest uiteenlopende specialisten bij te praten en te trainen. Zo ook longverpleegkundige Letty van der Schaaf. Haar afspraak met longpatiënt Carl Berlage is ook voor haar het eerste videoconsult. "Ik moet zeggen dat ik aardig ben gewend om met automatisering te werken, maar ik vind het wel heel spannend. Ik doe het werk bijna 40 jaar en dit is voor mij echt een nieuwe stap."

Niet altijd een zinvol alternatief

Niet alleen patiënten, ook artsen en verpleegkundigen hebben behoefte aan uitleg hoe ze zo'n online consult het beste kunnen aanpakken. "Een videoconsult vervangt óf een fysieke afspraak op de poli óf een telefonisch consult", vertelt Esther Barsom. "Wat een telefonisch consult betreft zijn er bijna alleen maar voordelen. Je ziet de patiënt immers, terwijl je normaal gesproken alleen zijn stem zou horen."

Met een fysieke afspraak ligt dat wel anders, legt ze uit. "Een arts kan de patiënt dan ook lichamelijk onderzoeken en dat aspect valt weg bij een videoconsult. Dus het is ook zeker niet voor álle afspraken een zinvol alternatief."

Uitwisselen van gevoelige informatie

Er zit ook een belangrijk privacy aspect aan het digitale contact tussen arts en patiënt. Hoe zorg je ervoor dat gevoelige digitale informatie ontoegankelijk blijft voor derden? De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) houdt in Nederland toezicht op de bescherming van de privacy van de burger en kijkt met argusogen naar de vlucht die het online vergaderen vanwege de coronacrisis heeft genomen.

"We begrijpen heel goed dat steeds meer bedrijven en organisaties gebruik maken van online communicatie. Zeker met alle restricties van nu betekent dat een enorme uitkomst", zegt Monique Verdier van de Autoriteit Persoonsgegevens. "Maar het is van groot belang om een veilige online omgeving te creëren, zeker als het om het uitwisselen van medische gegevens gaat. Het systeem moet heel goed beveiligd zijn zodat het niet te hacken is. En als het tóch gehackt wordt, moeten gegevens versleuteld zijn of in kleine blokjes verspreid, zodat niet ineens alle informatie op straat ligt."

Geen gedoe met corona en vervoer

Ziekenhuizen hebben al strenge eisen waar ze aan moeten voldoen, benadrukt Verdier. "De medische wereld is al best ver. De tijd is voorbij dat een dokter met alle dossiers in zijn fietstas naar huis fietst en tussendoor nog even boodschappen doet."

Carl Berlage is achteraf zeer te spreken over zijn eerste online afspraak bij de longpoli. "Het is me goed bevallen. Het werkt simpel. Ik moest laten zien hoe ik mijn puffer gebruik en de verpleegkundige gaf me advies. Dat ging prima. Ik vond het een aanrader omdat je er niet voor het huis uit hoeft. Geen gedoe met corona en vervoer."

'Ik blijf dit zeker doen

Ook longverpleegkundige Letty van der Schaaf is tevreden na afloop: "Het was voor mij compleet nieuw, maar ik vond het echt heel fijn.

Het is erg prettig dat ik de patiënt kan zien, zijn lichaamstaal. Dat geeft een goede interactie. Ik had het altijd in dezelfde lijn gezien als een telefoontje, maar het is veel meer. Ik blijf het zeker doen."

'Dit is echt een blijvertje, ook na de crisis'

Er zullen vanzelfsprekend altijd fysieke afspraken in het ziekenhuis nodig blijven om tot goede diagnoses te komen, onderstreept Barsom. Arts en patiënt blijven erover beslissen welke vorm van contact zij op welk moment wenselijk achten.

"Maar voor een deel van de afspraken werkt een videoconsult prima. We krijgen nu ook heel veel aanvragen van ziekenhuizen uit het binnen- en buitenland die willen weten hoe we dit zo snel hebben gedaan. Dus dit is echt een blijvertje, ook ná de coronacrisis."