Zandvoort moet 'oude pracht en praal' terugkrijgen, maar inwoners zien de plaats juist verpauperen: 'Het is een patatdorp'

Ooit was Zandvoort een elegante badplaats, maar volgens inwoners is die allure vandaag de dag ver te zoeken. De gemeente probeert het dorp al jaren op te knappen. "Het oude gaat nooit meer terugkomen, maar langzaam gaat het wel weer beter."

Als hij de oude foto's van het vooroorlogse Zandvoort ziet, kan hij er bijna bij huilen. Arie Koper van het Genootschap Oud Zandvoort heeft dikke mappen vol met foto's die de ooit zo chique uitstraling van het dorp laten zien. "Wat een verschil met nu, je schrikt als je dat ziet."

Monaco aan zee

Voor de oorlog was Zandvoort een geliefde bestemming voor hoogstaande gasten. "Het toerisme begon met de aanleg van het spoor rond 1881", vertelt Koper. "De Duitse adel kwam met de trein naar Zandvoort en verbleef hier een paar maanden. Voor de 'gewone' Zandvoorters waren de inkomsten vooral fijn, maar de gasten hadden echt een bepaalde uitstraling. Denk aan Monaco."

"Er waren toen mooie grote hotels, hotel Kauffmann, hotel d'Orange", herinnert Koper zich. "De bouw was heel anders in die periode. Er was meer fantasie. Tegenwoordig zie je dat niet meer, het kost te veel geld, vermoed ik."

Alleen nog maar flats

Maar de mooie gebouwen van toen, zijn gesloopt. "Tenminste, voor zover ze niet zijn afgebrand", vervolgt Koper. "Het Circusgebouw en de Passage zijn afgebrand. Voor de rest is het in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gesloopt ten behoeve van de Atlantic Wall."

Het dorp is daarna niet meer geworden wat het ooit was. "Vlak na de oorlog was er geen geld en geen materiaal, dus dat de bouw er anders uitziet, is ook begrijpelijk", zegt Koper. "De bouw was sober en dat heeft zich al die tijd een beetje voortgezet. Maar tegenwoordig zijn er alleen nog maar flats. Dat vind ik toch wel spijtig."

Grootse plannen

Bij de gemeente liggen al jaren plannen om de omgeving rond het strand, de boulevards en de pleinen op te knappen. "Alle nieuwe wethouders zijn enorm ambitieus. Er zijn grootste plannen voor het entreegebied", zegt woordvoerder Walter Sans van de gemeente Zandvoort.

"We zijn ook met het Badhuisplein bezig. Daar staat een enorme flat die we graag willen slopen, maar dat wordt tegengehouden door drie bewoners die niet willen verhuizen."

'Tranen springen in je ogen'

Architectenbureau Springtij Architecten heeft de opdracht om de plannen van de gemeente te ontwikkelen. Zij mogen onder andere de oude Watertoren, waar appartementen in moeten komen, en een aantal villa's langs de kust aanpakken. "Als je ziet wat hier vroeger allemaal stond, springen je echt de tranen in de ogen", zegt architect Kees Draisma. "De kwaliteit die ze toen maakten is wat we vandaag de dag ook heel graag zouden willen zien."

Toch ziet hij het niet als zijn taak om die oude bouwstijl na te maken. "De missie is om van Zandvoort weer een badplaats van kwaliteit te maken. Dat zullen we stap voor stap moeten doen. Je kunt met moderne 3D-printtechnieken al veel doen om die oude uitstraling terug te krijgen. Het is wel een duurdere bouw", geeft hij toe.

Verrotte daken

Dat het dorp aan een opknapbeurt toe is, staat volgens inwoners in elk geval vast. Eén van hen vertelt: "Het kan wel een stukje beter. Ze zijn wel bezig, maar het schiet niet op."

In de tussentijd zorgt dat trage tempo voor ergernis. "Alles is onaf. Het voormalige Dolfirama staat bijvoorbeeld al heel lang leeg, bovenop zijn de daken verrot. Daar zit teer op en dat teer waait recht op je auto of op je hoofd."

'Denk niet dat ik het nog meemaak'

Ook voor een visboer op de boulevard is het duidelijk dat de gloriedagen van Zandvoort voorbij zijn. "Er zit totaal geen sfeer in. Het is een patatdorp."

Hij betwijfelt of het de gemeente lukt de benodigde verbeteringen te maken. "Ik denk niet dat ik het nog meemaak."

'Zie het hier verpauperen'

Een andere inwoner heeft er ook een hard hoofd in. "Dat krijgen ze nooit voor elkaar. Ze doen er niks aan. Je kan niet meer fatsoenlijk lopen op straat. Ik ben zelf stratenmaker geweest en ik denk bijna: ik trek het open en ik doe het zelf wel."

Hij ziet net als de visboer dat de sfeer in het dorp is veranderd. "Ik zie het hier verpauperen. Eerst had je allemaal restaurantjes en cafés, maar die zijn allemaal weg."

Meer aandacht door Grand Prix

Toch heeft architect Draisma er vertrouwen in dat de oude schoonheid van het dorp kan worden hersteld. Ook het grote prijskaartje hoeft daarbij geen obstakel te zijn. "Wij denken dat het gaat lukken. De financiën komen nu deze kant op, iedereen wil graag investeren in Zandvoort."

Hij ziet dat er met de terugkomst van de Grand Prix op het historische Formule 1-circuit weer hernieuwde aandacht is voor het dorp. "Met Max is er natuurlijk weer veel extra gekomen. Al met al ontstaat er een enorm momentum."

Voorzichtig optimistisch

Ook Arie Koper van Genootschap Oud Zandvoort is voorzichtig optimistisch. "Het is een goed initiatief. Het oude gaat nooit meer terugkomen, maar je kunt langzamerhand verbeteringen toepassen." De plannen, zoals die voor de Watertoren, vindt hij er dan ook best leuk uitzien. Maar wel met een kanttekening.

"Ik hoop alleen dat ook de gewone Zandvoorters met een kleine portemonnee daar een woonruimte kunnen vinden. Dat er niet alleen kapitaal binnen komt waaien van buiten Zandvoort. Want de Zandvoorters zelf, die hier wonen en werken, willen ook woonruimte hebben."