radio LIVE
meer NPO start

We kijken vaker positief dan negatief naar ons verleden met Nederlands-Indië, maar bij veel Indische Nederlanders is dat precies andersom

We kijken vaker positief dan negatief naar ons verleden met Nederlands-Indië, maar bij veel Indische Nederlanders is dat precies andersom
Kasteel Batavia in het toenmalige Nederlands Indië
Bron: Rijksmuseum

Hoe kijken we nu terug op de VOC-tijd en de koloniale tijd van Nederlands-Indië? EenVandaag vroeg het aan 30.000 leden van het Opiniepanel en 1000 Indische Nederlanders: "Ik ben best trots op de handelsgeest, maar niet op de uitbuiting."

De grootste groep van alle deelnemers (46 procent) heeft vooral een positief beeld. Zij denken in de eerste plaats aan hun dappere voorouders die de gevaren van de wereldzeeën trotseerden om handel te drijven met de verre Oost. Dit beeld zit bij veel mensen in het hoofd: "Stoere mannen op imposante zeilschepen die een jaar of langer onderweg waren voor thee en specerijen. Ze brachten ons een welvaart die tot op de dag van vandaag nog zichtbaar is."

Bloedige conflicten

Bij een derde van de ondervraagden (33 procent) overheerst de negatieve kant van het koloniale verleden. Een deelnemer schrijft daarover: "Ik denk vooral aan de bloedige conflicten, aan de uitbuiting van de inheemse bevolking, aan de volstrekt onnodige en doelloze politionele acties, die zeer veel slachtoffers hebben geëist."

Een op de vijf (21 procent) weet niet goed hoe hij of zij het verleden moet beoordelen. Zij worden heen en weer geslingerd tussen waardering voor het ondernemerschap en de VOC-mentaliteit aan de ene kant en afkeuring van de onderdrukking en het militair ingrijpen aan de andere kant.

Indische deelnemers verdeeld

Aan het onderzoek deden ook ruim 1000 Indische en Molukse Nederlanders mee. Zij zijn erg verdeeld in de manier waarop ze naar het verleden kijken. De grootste groep (49 procent) oordeelt negatief. Voor hen staat de koloniale tijd vooral voor bezetting, onderdrukking en uitbuiting van de inheemse bevolking. Vooral onder jonge mensen in deze groep (onder 35 jaar) is het beeld negatief gekleurd.

"Moordpartijen op hele bevolkingsgroepen, het klein houden van de lokale mensen op de plantages, allemaal om Nederland te verrijken", zegt een deelnemer met een Indische achtergrond. Anderen denken vooral aan hun eigen familie in een recent verleden: "De ellende in het Jappenkamp, de onafhankelijkheidsoorlog, hun vlucht naar Nederland en dat Nederland zijn afspraken niet waarmaakte, dat zijn mijn gedachten over mijn koloniale geschiedenis!"

Bekijk ook

Heimwee

Vier van de tien ondervraagden met een Indische achtergrond (40 procent) kijken juist positief terug. In deze groep zitten wat meer ouderen (65 plus). Ze zien vooral dat de Nederlanders ook welvaart in Indië hebben gebracht. Ze legden wegen en spoorwegen aan en zorgden voor onderwijs. Vaak waren hun eigen voorouders hierbij betrokken.

Iemand vertelt: "Mijn familie heeft daar het rechtssysteem helpen opzetten en het land in cultuur gebracht. Ze hebben zich vermengd met de bevolking. Het was 'a way of life' waar nu met heimwee op wordt teruggezien. Met zijn offers en gewin." Zij zijn niet blind voor de misstanden in het verleden, maar die moeten volgens hen in de context van een andere tijd gezien worden: "Ik ben er niet trots op, maar in die tijdgeest was het in de hele wereld normaal. Elk zichzelf respecterend land had destijds zijn eigen koloniën."

Bekijk ook

Jongeren vaker negatief

Niet alleen de Indische deelnemers, maar ook de jongeren in het onderzoek zijn verdeeld. Ook zij zijn kritischer dan gemiddeld over de koloniale tijd. Van de deelnemers onder de 35 jaar heeft 43 procent een overwegend negatief beeld, tegenover 40 procent positief.

Boven de 35 jaar is dat andersom: hier is de grootste groep positief (46 procent) tegenover 31 procent negatief. Jonge mensen staan ook meer open voor excuses voor slavernij, zo blijkt.

Bekijk ook

info

Over het onderzoek

Het onderzoek (pdf) over de koloniale geschiedenis van Nederland bestaat uit 2 delen. Dit is het tweede deel over Nederlands-Indië. Het eerste deel gaat over Suriname, de Antillen en slavernij. Het onderzoek is gehouden van 20 juli tot en met 20 augustus 2021. Aan het onderzoek deden 30.352 deelnemers mee. Onder de deelnemers zijn 1158 mensen met wortels op de eilanden van het voormalig Nederlands-Indië of het huidige Indonesië. Hun uitslagen zijn niet representatief voor alle mensen met een vergelijkbare achtergrond in Nederland, maar geven wel een indruk van hoe er in deze groep naar de kwestie wordt gekeken. De vragenlijst is verspreid onder de leden van het EenVandaag Opiniepanel. Ook is een open link verspreid via netwerken, organisaties, stichtingen en sociale mediagroepen waar mensen met met wortels op de eilanden van het voormalig Nederlands-Indië zich begeven, zoals Tong Tong Fair en Indisch4ever. Het gehele onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron: Sarah Louise Bennett/EBU

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

Bekijk ook

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Bekijk ook

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

Bekijk ook

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant