De teruglopende koopkracht is een doorn in het oog van de vakbonden. Met een groeiende economie en nijpende personeelstekorten eisen de vakbonden dat, op zijn minst, de lonen meestijgen met de prijzen. Maar dat is nog een hele uitdaging.

Al weken wordt er gestaakt door werknemers in de metaalsector, maar de onderhandelingen lijken muurvast te zitten. Voor FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha is deze impasse exemplarisch. "Veel onderhandelingen lopen moeizaam. Werkgevers zijn niet eens bereid om een eerlijke loonstijging te geven die in de buurt komt van de inflatie."

Onrustig voorjaar

"Werknemers zien dat het goed gaat. Maar ook dat er personeelstekorten zijn op de werkvloer waardoor ze harder moeten werken. Als dat niet wordt vertaald naar waardering veroorzaakt dat onrust", zegt Boufangacha. Hij voorspelt dan ook een onrustig voorjaar waarin mensen in actie zullen komen.

Voor de metaalsector eist de vakbond onder andere een loonstijging van 5 procent. Werkgevers laten weten dat dit pakket leidt tot een hoge kostenstijging. Ze waarschuwen dat dit voor veel ondernemers de bedrijfsvoering onder druk zet.

Koopkracht

Maar volgens Boufangacha is dat een klassieke werkgeversreactie: "De toekomst is onzeker, dus de hand blijft op de knip. Maar wij vinden dat een eerlijker deel van de winst naar de werkenden moet."

Vorig jaar stegen de prijzen met bijna 3 procent. Om ervoor te zorgen dat mensen niet minder te besteden hebben, zouden de lonen met dezelfde snelheid moeten meestijgen. Maar dat is niet gebeurd. De lonen stegen met 2,1 procent. Ook dit jaar is er een inflatie voorspeld van 3 procent.

'Werkgevers primair verantwoordelijk'

Naast hogere lonen van werkgevers kan het kabinet de koopkracht verbeteren door de belasting te verlagen. In het nieuwe regeerakkoord wordt wel geld uitgegeven aan belastingverlaging, maar niet genoeg om de koopkracht op peil te houden.

"De politiek heeft een belangrijke rol, maar wij vinden werkgevers primair verantwoordelijk", zegt Boufangacha. Je moet niet alleen kijken naar de belastingbetaler. Het is niet of, of, maar en, en."

Twee problemen

Volgens financieel journalist van De Telegraaf Martin Visser spelen er twee problemen bij de vakbonden waardoor het lastig is om flinke looneisen uit te onderhandelen. "De positie van de vakbonden is steeds zwakker geworden doordat ze minder leden hebben."

"Daarnaast lijkt er nog steeds een cultuur te zijn waarin de gedachte leeft dat loonmatiging goed is voor de economie", zegt Visser. "Vakbonden zijn daardoor misschien te snel tevreden."

Loonmatiging

In de jaren 80 was loonmatiging lang een succesformule. Werknemersorganisaties waren bereid tot loonmatiging, in ruil voor arbeidstijdverkorting. Op die manier werd de winstgevendheid van het bedrijfsleven verbeterd en tegelijkertijd de werkloosheid bestreden.

"Loonmatiging lijkt in het Nederlandse DNA te zitten", zegt Boufangacha. "Mensen nemen te makkelijk aan dat ze een bedrijf in gevaar brengen."

CAO komt niet uit de lucht vallen

Martin Visser ziet ook dat het lastig is voor vakbonden om hun meerwaarde duidelijk te maken. "Het huidig model gaat bijna aan het eigen succes ten onder. De vakbonden regelen de CAO. Ook voor mensen die niet lid zijn."

Boufangacha herkent dat. "Ook in mijn eigen omgeving merk ik wel eens dat mensen zich niet realiseren dat zo'n CAO niet uit de lucht komt vallen, maar dat daarvoor is onderhandeld."

Aansluiten bij acties

"Als we meer leden hebben kunnen we een grotere vuist maken", zegt Boufangacha. "Ik hoop natuurlijk dat mensen eerder de stap zetten om lid te worden. Maar we merken dat mensen eerder geneigd zijn zich aan te sluiten bij acties."

De vakbond ziet die trend terug bij de ziekenhuizen. "De zorg was eerst een plek waar weinig actiebereidheid was. Maar toen de druk op het personeel zo hoog werd, zijn er toch acties gevoerd. En dat heeft geleid tot een mooie CAO", zegt Boufangacha.

Eerlijk loon

Dat de lonen achter blijven bij de prijzen is slecht voor de huishoudportemonnee en ondermijnt ook het draagvlak voor kabinetsbeleid, waarschuwt Martin Visser. "Dan zie je dat het goed gaat met de economie, het kabinet miljarden uitgeeft, maar dat je het zelf niet merkt. Dus niet alleen voor werknemers, maar ook voor kabinet en werkgevers is een goede CAO van belang."

Boufangacha verwacht dat de ergernis bij werknemers dit voorjaar zal toenemen als onderhandelingen stroef blijven lopen. En dat die ergernis leidt tot meer acties. "Met name in de industrie, bij Tata Steel, Schiphol en DSM loopt de spanning op. Het is aan ons om ze uit te leggen dat ze in actie kunnen komen voor een eerlijker loon."

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."

President Trump verkoopt sinds kort petjes, bekers en shirts bedrukt met 'Trump 2028'. Velen denken dat hij hiermee hint naar de volgende presidentsverkiezingen. Hij zou zijn zinnen hebben gezet op een derde termijn. Iets wat niet mag volgens de grondwet.