Waarom termen als 'White Lives Matter' zo gevaarlijk zijn

Voordat de leus 'White Lives Matter' afgelopen weekend op de Erasmusbrug in Rotterdam te zien was, gebeurde dit ook op het UWV-gebouw in Venlo. De tekst is afkomstig van een extreemrechtse beweging. Hoe schadelijk zijn dit soort termen?

De actie op de Erasmusbrug is opgeëist door leden van de Telegramgroep 'White Lives Matter', actief in Nederland en Duitsland. Op de brug werd ook de Engelstalige zin 'We must secure the existence of our people and a future for white children' geprojecteerd. Deze '14 words' komen van een Amerikaanse, witte separatistische, terroristische groepering van de vorige eeuw.

Groepen buitensluiten

"Natuurlijk doen witte levens ertoe", zegt hoogleraar radicalisering, extremisme en complotdenken Jan-Willem van Prooijen van de Universiteit Maastricht. "Maar zo wordt dit niet bedoeld. Dit is een extreemrechtse organisatie die heel expliciet vindt dat Nederland een wit land moet zijn."

"Dat is schadelijk, omdat het een ideologie is die structureel groepen in de samenleving buitensluit", voegt hij toe.

Zieltjes winnen

"Het gedachtegoed wordt zo laagdrempeliger voor mensen, en dat maakt het aantrekkelijker voor mensen die al van zichzelf zulke ideeën hebben, ontevreden zijn over de samenleving, anti-overheids sentiment hebben en ook die rassenscheiding willen."

De leuzen projecteren is een manier om zieltjes te winnen, zegt Van Prooijen. "Dit spreekt betrekkelijk veel mensen aan, zoals kwetsbare mensen die veel onvrede ervaren over hoe het gaat in de maatschappij." Hij denkt dat het heel erg schadelijk kan zijn.

Extremere acties

"Zo bind je mensen aan je beweging en dat kan ervoor zorgen dat mensen deze ideeën geleidelijk aan overnemen. Ik denk dat het het effect kan hebben, dat mensen denken: dit is normaal, dit is geaccepteerd, ik kan er zo over denken en praten. Dat is geen goede ontwikkeling", zegt Van Prooijen. Hij denkt dat het een opmaat kan vormen tot extremere acties.

"Radicalisering is een glijdende schaal. Soms kunnen mensen wel eens radicale gedachten hebben, maar daar blijft het dan bij. Soms kunnen mensen geleidelijk aan steeds meer extremere denkbeelden krijgen, zich bij groepen aansluiten en acties gaan voeren. Zoals in Duitsland, met die ondemocratische, gewelddadige acties."

'Doel heiligt de middelen'

Dat risico is er wel degelijk, zegt de hoogleraar. "Het is wel een hele duidelijke extreemrechtse ideologie die een rassenideologie nastreeft. We weten gewoon vanuit de geschiedenis en andere landen dat zulke bewegingen tot geweld over kunnen gaan."

"Op het moment dat een beweging heel erg overtuigd is van het eigen gelijk en die rassenideologie aanhangt, kunnen ze op een bepaald moment een punt bereiken dat ze denken: het doel heiligt de middelen", legt Van Prooijen uit. "Dat is een heel gevaarlijk moment."

Kansen bieden

Wat is de beste manier om dat te bestrijden en te voorkomen? "Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Kwetsbare jongeren zijn hier gevoelig voor, dus ik denk dat het van belang is om met hen in gesprek te blijven, en belangrijk dat jongeren kansen krijgen en alternatieven naast dit soort extremistische gedachtegoederen."

"Radicalisering ontstaat vaak door het gevoel dat je leven er niet toe doet, dat alles zinloos, naar en vervelend is. Dat kan je bestrijden door mensen kansen te bieden, door te zorgen dat ze een toekomst hebben en het gevoel te hebben iets zinvols te doen."