Waarom racistische spreekkoren vooral bij voetbal voorkomen, en minder spelen bij andere sporten

Racistische spreekkoren waren deze week weer nieuws, door wat geroepen werd tegen speler Vinícius Júnior van Real Madrid. Volgens commentator Tom van 't Hek komt dit nare fenomeen alleen bij voetbal voor. Experts leggen uit waarom dat zo is

Sportcommentator Van 't Hek ziet de spreekkoren overal in het voetbal, zo zei hij bij de NOS: "In alle landen, op alle manieren, tijdens alle wedstrijden. Het gebeurt veel te veel en het is iets wat inderdaad zo massaal, eigenlijk alleen door het voetbalpubliek gedaan wordt. Bij andere sporten is er wel incidenteel racisme, maar niet massaal door het publiek. Voor zover ik weet."

De nationale volkssport

Onderzoeker bij het Mulier Instituut voor sportonderzoek, Agnes Elling, is het met Van 't Hek eens. Toch benadrukt ze dat het niet zozeer met de sport voetbal te maken heeft. Volgens haar is voetbal de enige sport die zo massaal beoefend wordt in ons land. Ook is de supportersgroep enorm van omvang en 'volks van samenstelling'.

De spelersgroep in het betaald voetbal is juist weer etnisch heel divers. "Dat zijn belangrijkere kenmerken naar mijn idee, die nationale volkssport, dan dat het per se voetbal is." Volgens haar is goed mogelijk dat in landen die andere grote nationale teamsporten hebben, juist bij die sporten spreekkoren voorkomen.

Bij rugby 'vieren ze feest'

Elling wijst daarbij bijvoorbeeld naar het rugby in Australië of cricket in India. Cijfers daarover ontbreken echter. Toch lijkt het Albert Mantingh onwaarschijnlijk. Bij Ziggo Sport is hij dé rugby-commentator van Nederland. "Ik heb dat nog nooit gehoord of gezien vanaf de tribunes."

Voor zijn beroep heeft hij al honderden tot duizenden rugbywedstrijden gezien, juist ook in landen waar het een volksport is, zoals Nieuw Zeeland, Australië en Japan. Hij vertelt nooit spreekkoren gezien te hebben. "Wat natuurlijk ook is: de supporters in het rugby zitten door elkaar. Die zitten niet in aparte vakken, maar die zitten allemaal bij elkaar en door elkaar. Die vieren samen een feestje."

Bekijk ook

• 

  Voetbalclubs en politie moeten volgens criminoloog niet harder, maar consequenter optreden tegen hooligans

  • 17-05-2023

Wel degelijk gezongen

Toch betekent dat niet dat er geen koren ontstaan op de rugbytribune, vertelt Mantingh. "Er wordt wel heel veel gezongen hoor, dat is ook traditie in het rugby. Maar het zijn allemaal positieve koren. Als bijvoorbeeld Wales thuis speelt, zitten er van de 80.000 wel 75.000 Welshmen bij elkaar. Dus die zouden best wel spreekkoren kunnen uiten. Maar het gebeurt gewoon niet."

Van incidenteel racisme kent de commentator wel voorbeelden, bijvoorbeeld toen een speler een andere speler uitschold voor 'gypsy boy'. Daar werd meteen door de rugbybond op gehandhaafd.

Ook niet bij American Football

In Amerika is American Football een brede volkssport, maar daar is het ook niet aan de orde. Dat zegt Jacco van Sterkenburg die als sportsocioloog verbonden is aan de Erasmus Universiteit. "American Football is sowieso een ander type sport, met een ander publiek. Het wordt veel meer gekenmerkt door families die dat bezoeken."

Racistische spreekkoren zijn in grote mate aan het voetbal voorbehouden, zegt de socioloog. Toch zegt ook hij dat incidenteler racisme wel overal voorkomt.

Bekijk ook

• 

  'Agressie loont in voetbal', ziet deskundige opnieuw in het gedrag van spelers én trainers in de bekerfinale

  • 01-05-2023

Normalisatie

Maar waarom gebeurt het dan wel bij het voetbal? De verklaring van Van Sterkenburg is dat het samenhangt met het type publiek: veelal (witte) mannen. Ook is nooit echt ingegrepen toen de spreekkoren begonnen, zegt hij. Waar het ooit begon met antisemitische opmerkingen bij wedstrijden van Ajax, verspreidde en evolueerde het zich naar homofobe en racistische koren.

"Het publiek bestaat uit een heel specifieke groep, namelijk heel veel mannen, die ook een bepaalde vorm van mannelijkheid willen laten zien. Een echte man zijn betekent in hun ogen: wij zijn geen homo's. Daarbij heeft bijna geen sport zulke etnisch diverse spelers op het veld. Dat zie je niet in zoveel sporten op die manier. Het publiek bestaat juist weer overwegend uit witte mannen zijn. En ook daarbij de normalisatie van dit soort spreekoren in het algemeen, maakt ook dat racistische spreekoren plaatsvinden."