Op buikvet plak je misschien niet zo snel het label 'orgaan'. Toch kan vet wel op die manier gezien worden, vertellen experts. Het regelt namelijk een heleboel in het lichaam. Maar dat betekent niet per se dat je er veel van moet willen.

Vorige week noemde hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum bij talkshow Eva buikvet een orgaan, "net zoals je hart of lever." Klinkt misschien een beetje gek, maar ze heeft geen ongelijk, leggen experts uit.

Criteria orgaan

Denk je aan organen, dan denk je waarschijnlijk meteen aan het hart, longen, nieren en levers. En dat is ook heel logisch, vertelt endocrinoloog aan het Amsterdam UMC Maarten Soeters. "Een heel duidelijke vorm is natuurlijk je hart. Dat kan je gewoon pakken, en dat is heel duidelijk omschreven als orgaan." Maar dat is niet per definitie bij alle organen.

Een criteria voor organen is dat ze een bepaalde functie hebben. "Die functies zijn soms heel simpel: een hart moet samentrekken en longen moeten zorgen voor de zuurstofuitwisseling." Maar ondertussen weten we ook dat organen ander soort functie kunnen hebben, weet Soeters. "Bijvoorbeeld het produceren van allerlei stoffen om te zorgen dat het menselijk lichaam op orde blijft."

Meerdere functies

Dat is het geval bij vet, of 'wit weefsel'. "Eigenlijk moet je dat zien als een groot orgaan dat weer uit verschillende weefsels of gedeeltes bestaat."

Dat orgaan heeft niet maar één functie, zoals het hart of de longen, maar meerdere 'taken'. "Ten eerste is dat een stukje bescherming voor weefsels die wat teerder zijn", vertelt Soeters. "Een soort stootkussen." Daarbij slaat het energie op dat je op andere tijdstippen nodig kan hebben, bijvoorbeeld als je een tijdje niet eet. En, noemt de endocrinoloog, vet maakt een heleboel hormonen en is actief in de stofwisseling.

Veel buikvet niet wenselijk

Daar voegt Soeters nog aan toe dat vet ook verbonden is aan het zenuwstelsel. "Er lopen zenuwen vanuit de hersenen naar verschillende vetgedeeltes om dat vet ook een beetje bij te sturen."

Vet in het algemeen kan je dus zeker een orgaan noemen, en buikvet specifiek is daar weer een onderdeel van. Maar het hebben van te veel buikvet is niet wenselijk, laat Soeters weten.

Meer kans op ziektes

Om dat uit te leggen moet er wel onderscheid gemaakt worden tussen vet dat onder de huid zit, en vet dat zich tussen de organen bevindt, vertelt sportdiëtist Esther van Etten. "Dat vet tussen de organen, is het vet dat ongezond is. Vooral als je er te veel van hebt zitten", legt ze uit.

"Dat zie je bij mensen met heel dikke buiken, maar ook slanke mensen kunnen te veel van dat buikvet hebben." Heb je te veel buikvet op, of tussen je organen dan activeert dat je immuunsysteem. En daardoor ontstaan lichte ontstekingen. "Die zorgen ervoor dat je sneller bepaalde ziektes kunt krijgen: hart- en vaatziekten, diabetes, en dat maakt het zo ongezond."

'Immuun voor eigen hormonen'

Soeters legt uit: "Het vet maakt een aantal hormonen die te maken hebben met verzadiging en eetgedrag, en op het moment dat we het veel hebben, wordt het ongevoelig voor allerlei signalen om bij te sturen." Als voorbeeld noemt hij insuline. "Als het daarvoor ongevoelig wordt, dan gaat het dus ook die hormonen niet meer op een goede manier afgeven."

"Dan krijg je eigenlijk wit vetweefsel dat niet meer goed functioneert in die verschillende taken die het heeft", gaat hij verder. "En word je een soort immuun voor je eigen hormonen."

Pillen en poeders om af te vallen

Volgens Van Etten hebben niet veel mensen door wat de risico's zijn van te veel buikvet. "Het dringt vaak niet tot ze door."

Daarbij ziet ze dat mensen het moeilijk vinden om af te vallen. "Mensen nemen pillen, poeders, van alles en nog wat. Er is natuurlijk een hele grote markt, omdat mensen het dus blijkbaar heel moeilijk vinden om minder te eten."

'Laat het checken'

Daarbij moet er - als mensen willen afvallen - volgens Van Etten beter gelet worden op het buikvet. "Wat heel erg belangrijk is om niet alleen naar die weegschaal te kijken, maar dat je het ook heel goed laat checken: hoe zit het eigenlijk met mijn vet?"

Al is volgens de sportdiëtist voorkomen altijd beter dan verhelpen. "Je moet op jonge leeftijd al investeren in je gezondheid, in een gezond gewicht en buikomvang, zodat je een gezonde basis neerlegt. Want als je al te zwaar bent, en het stapelt zich op, dan krijg je op een gegeven moment wel een verhoogd bloedsuiker of cholesterol en dan moet je het weer oplappen."

Nuttig, maar niet te veel

Vet, en daardoor dus ook buikvet, heeft dus duidelijke functies in het lichaam met oog op de stofwisseling, het maken van hormonen en als bescherming van weefsel.

Maar komt er (te veel) vet tussen de organen, dan is het belangrijk om een gezondere levensstijl te ontwikkelen om ziektes te voorkomen, zijn Soeters en Van Etten het over eens.

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.