De emoties in een rechtszaak lopen soms enorm op bij verkeerszaken. Een dronken chauffeur heeft iemand doodgereden, of iemand rijdt met 130 km per uur in de bebouwde kom iemand invalide. In dit soort zaken is de roep om zware straffen veelal groot. Er wordt soms zelfs geroepen dat er sprake is van moord of van doodslag.

We spreken met Judith Uitermark, strafrechter bij de rechtbank Noord-Holland. Zij behandelt regelmatig verkeerszaken van de zwaardere categorie.  Zij herkent de roep om zware straffen , maar verkeersdelicten worden in de regel niet behandeld als moord en doodslag.  Het zijn geen delicten uit het wetboek van strafrecht, maar ze vallen onder de wegenverkeerswet. En daar zijn de maximale straffen veel lager. Volgens de wetgever is er een groot verschil tussen moord en doodslag en zware verkeersdelicten, aldus Uitermark.

ZIE OOK: 'Mijn leven is kapot, hij moet negentig uur harken' 

Voor een moord is opzet nodig

“Als iemand een moord pleegt,  dan moet je opzet aantonen, dat je iemand willens en wetens heb je iemand vermoord. Dat is anders op de weg, als je een ongeval op de weg veroorzaakt dan ben je schuldig. En schuld is het begrip dat wij hanteren. Schuld is anders dan opzet. Bij schuld heb je die gevolgen niet gewild, jij wilde niet een kind doodrijden, iemand op je motorkap krijgen, je hebt een verkeersfout gemaakt of meerdere verkeersfouten gemaakt en dat is er het gevolg van.”

ZIE OOK: Helft automobilisten gebruikt telefoon tijdens het rijden

Anders gezegd, wie dronken is of te hard rijdt en iemand doodrijdt, had niet de opzettelijke intentie die persoon ook dood te rijden, toen hij of zij in de auto stapte. Geen opzet, wel schuld. Wel is het zo dat hoe ernstiger en verwijtbaarder de schuld is, hoe hoger de straf is die de rechter kan opleggen. Zo is de maximale straf drie jaar voor het veroorzaken van een ongeluk, waarbij iemand overlijdt. Maar als iemand dronken was, of bumperkleefde, gevaarlijk inhaalde of veel te hard reed (of combinatie daarvan), dan kan de rechter de maximale straf met 50% verhogen naar vier en half jaar.

Waarom wordt alcohol zwaarder bestraft? 

Het aantal verkeersdoden neemt de laatste jaren weer toe.  Veiligheidsorganisaties wijzen op het toenemend gebruik van mobiele telefoons in de auto. Met je mobiel in je hand bellen, appen of andere dingen doen, het mag niet. Maar als je ongeluk veroorzaakt terwijl je op je mobiel zit, is dat op dit moment volgens de wet geen verzwarende omstandigheid voor het verhogen van de straf.

Je zou je af kunnen vragen waarom alcohol zwaarder wordt bestraft dan het gebruik van een telefoon in het verkeer. “Als er sprake is van telefoongebruik - je mag ‘m niet gebruiken of vasthouden - en het heeft de aandacht afgeleid, dan is dat een omstandigheid die door de rechter zal worden meegewogen. Maar het is geen aparte verzwarende omstandigheid. Van alcohol in het verkeer heeft de wetgever gezegd: dat is een aparte verzwarende omstandigheid. Als rechter heb ik daar geen mening over, het is wat door de wetgever is vastgesteld.”

Dronken rijden is niet per se roekeloos rijden

Er is nog een bepaling waarmee de straf zelfs kan worden verdubbeld. Indien de schuld bestaat uit roekeloosheid, kan de straf worden verdubbeld. En het is deze bepaling die vaak tot onbegrip leidt bij nabestaanden en slachtoffers. Want roekeloosheid in juridische zin is een anders dan wat wij als roekeloos zouden zien.

Een dronken chauffeur die iemand doodrijdt is bij wet niet per se roekeloos, legt de rechter uit. “De wet heeft gezegd dat ingeval van roekeloosheid je de straf mag verdubbelen, maar definieert niet wat roekeloosheid is. De Hoge raad heeft daar uitleg aan gegeven en die zegt dat we mensen niet snel veroordelen voor roekeloosheid. Het is aangenomen in zaken als wegpiraterij, straatraces, buitengewone gedragingen. Twintig glazen bier wordt niet gevat onder roekeloos gedrag, maar onder strafverzwarende omstandigheden. Mensen ervaren het wel als roekeloosheid, maar het leidt niet tot het juridisch etiket roekeloosheid.”

Rechter Uitermark snapt dat mensen dat lastig vinden. “Meestal wordt het wel ten laste gelegd. Dat betekent dat ik iemand moet vrijspreken omdat de juridische invulling van het begrip roekeloosheid anders is dan wat mensen ervaren. Dat is erg lastig.”

Wordt de wet aangepast?

Tot slot, minister Blok heeft vlak voor de zomer aangekondigd te willen kijken naar de verhoging van strafmaat. Ook wil hij het begrip roekeloosheid verruimen zodat straffen makkelijker kunnen worden verdubbeld. Minister Blok vindt met alcohol op of veel te hard rijden al een zeer grote aanwijzing voor roekeloos rijgedrag, ook al gaat de Hoge Raad daar nu in de praktijk niet in mee.

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."