Waarom burgemeester van Den Haag niet zomaar een streep zal zetten door protesten van boeren en klimaatactivisten

Zowel boerenactiegroep Farmers Defence Force als Extinction Rebellion hebben komende zaterdag grote acties in gepland in Den Haag. Al loopt de stad vast, een streep zetten door de demonstraties kan niet zomaar. "Alleen in het uiterste geval."

Volgens Berend Roorda, docent aan de Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in demonstratierecht, is het uitgangspunt altijd dat een demonstratie door moet gaan. "Een burgemeester moet zich echt inspannen om het mogelijk te maken", zegt hij.

'Grootste ooit'

Boerenactiegroep Farmers Defence Force heeft voor komende zaterdag 'de grootste demonstratie ooit' aangekondigd. Demonstranten hebben het Zuiderpark toegewezen gekregen als locatie voor hun protest.

Extinction Rebellion heeft opnieuw aangekondigd de A12 te willen blokkeren. Eind januari gebeurde dit ook. Zes activisten werden toen door de politie meegenomen omdat ze zouden hebben opgeroepen tot 'een gevaarlijke en ontwrichtende blokkade'. Ze kregen een gebiedsverbod, dat deels in stand bleef.

Belangrijk grondrecht

De Haagse burgemeester Van Zanen zegt in een interview met De Telegraaf dat de stad voor een 'flinke klus' staat. Toch is het geen reden om een van de demonstraties te verbieden, omdat ze toevallig tegelijk zijn. En zelfs niet als ze tegenover elkaar zouden staan, zegt Roorda. "Dat je een demonstratie hebt en een tegendemonstratie."

Dat laatste lijkt komende zaterdag niet het geval. "Maar het wordt wel druk in de stad." Van Zanen zegt desnoods legermaterieel te willen inzetten. Een demonstratie verbieden zal een burgemeester niet snel doen. "Bij een demonstratie gaat het om het uitoefenen van een grondrecht", zegt Roorda. "Van Zanen zal zich moeten inspannen om beide demonstraties mogelijk te maken."

Juist in Den Haag doorgang vinden

In Den Haag wordt jaarlijks ongeveer 2000 keer per jaar gedemonstreerd, stelt demonstratiedeskundige Roorda. "Zo'n vijf per dag, Den Haag heeft er wel ervaring mee", zegt hij. "Ik denk dat je van een stad als Den Haag, waar zoveel wordt gedemonstreerd, mag verwachten dat beide demonstraties doorgaan."

Het staat de organisatoren vrij om het moment en de plek te kiezen voor hun protest. "Demonstranten zijn ook vrij om te kiezen wanneer zij willen demonstreren, op welke manier ze willen demonstreren en de burgemeester mag dat alleen beperken als dat noodzakelijk is."

Beperken

Een burgemeester kan een demonstratie uitsluitend beperken als de drie 'doelcriteria' gevaar lopen. "Ter bescherming van de gezondheid, zoals we zagen tijdens corona, in het belang van het verkeer zoals in het geval van Exctinction Rebelion, en Farmers Defense Force."

Een derde reden kan nog het voorkomen of tegengaan van wanordelijkheden kunnen zijn. Beperkingen opleggen kan hij van te voren doen. "Maar ook op het moment zelf als hij van mening is dat hij vanwege de verkeersveiligheid of wanordelijkheden vindt dat hij steviger moet ingrijpen".

Voorschriften

Van Zanen heeft demonstranten gevraagd zoveel mogelijk met het openbaar vervoer te komen en niet met de tractor. "Hij kan een bepaalde wens hebben en dat kenbaar maken, maar als het gaat om het juridisch voorschrijven zal hij dat goed moeten onderbouwen", zegt Roorda.

Om ervoor te zorgen dat ze de tractor echt thuislaten, moet hij dit juridisch regelen. Dit deed burgemeester Koen Schuiling van Groningen in coronatijd. Die heeft op een gegeven moment ook gezegd: goed dat je wilt demonstreren maar niet met gebruik van landbouwvoertuigen. "Dat is bij de rechter gekomen en dat heeft ook standgehouden."