De Russische hoofdstad Moskou is vannacht getroffen door een droneaanval. Wat er precies gebeurd is blijft onduidelijk, maar Kiev ontkent betrokkenheid en zal dat volgens oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif blijven doen.

Maar wat voor motief zou Oekraïne hebben om vanuit de lucht burgerdoelen aan te vallen? Volgens De Kruif hetzelfde als waarom de Russen het doen: om het moreel van het volk omlaag te halen. "Ook al zit Kiev achter de aanval, ze zullen altijd blijven ontkennen. En ze zullen zeker geen van de geleende wapens uit het Westen hebben gebruikt." Het zal volgens De Kruif altijd een known unknown blijven.

Westerse wapens

Een adviseur van Zelensky vertelde vandaag dat Oekraïne er niets mee te maken heeft, maar dat hij de drones in Moskou met 'genot' volgt. Erg tegenstrijdig, maar in de oorlog is weinig spraken van 'genot', legt De Kruif uit. Of een dergelijke reactie handig is voor de steun vanuit het Westen is een betere vraag. "Die hopen natuurlijk niet dat hier westerse wapens voor gebruikt zijn, want die zijn bang voor mobilisatie van Rusland."

De droneaanval heeft volgens de Russische autoriteiten geleid tot twee lichtgewonden en lichte schade aan gebouwen. Volgens het Kremlin bestond de aanval uit acht drones, waarvan er vijf zouden zijn neergeschoten door luchtafweer. Drie andere drones zouden door een stoorzender uit koers zijn gebracht. Eerder werd er nog gesproken over 25 onbemande voertuigen.

Civiele doelen

Wat volgens de oud-commandant het meest opvalt is dat het strijdtoneel zich de afgelopen dagen heeft verplaatst van militaire naar civiele doelen. "Tot nu toe gebruikte Rusland de middelen vooral tegen de voorbereiding van het offensief. Zoals aanvallen op logistieke centra en verkeersknooppunten." Maar volgens hem zijn er de afgelopen dagen steeds meer aanvallen op burgerdoelen. "Kijk alleen al naar de aanvallen op Kiev." Deze verplaatsing is volgens De Kruif nu ook zichtbaar in de aanval op Moskou, waarbij voor zover bekend geen militaire doelwitten geraakt zijn.

Met een afstand van 460 kilometer tussen de grens van Oekraïne naar Moskou is het een grote tocht voor een drone. "Het is een goede vraag waarom deze drones niet opgemerkt zijn. Er zijn twee mogelijkheden: de drones zijn inderdaad opgelaten vanaf het Oekraïens grondgebied of ze stegen op vanuit Rusland, maar ook dat zou een gigantisch lastige operatie zijn."

Waarheid manipuleren

"Oekraïne zal altijd blijven ontkennen verantwoordelijk te zijn voor deze aanval", vertelt De Kruif. Toch is het volgens de oud-commandant niet ondenkbaar dat Oekraïne deze aanval heeft uitgevoerd. "Op deze manier zouden ze kunnen laten zien dat het ook in Moskou niet langer veilig is."

Aan de andere kant zou Rusland het incident ook zelf in scene kunnen hebben gezet. "We moeten dit scenario zeker openhouden", vervolgt De Kruif. "Beide partijen zouden de waarheid kunnen manipuleren, waardoor beide scenario's mogelijk zijn." Rusland zou op deze manier volgens hem bijvoorbeeld draagvlak kunnen vergroten voor de mobilisatie van nieuw personeel.

Geen gamechanger

Toch lijkt het De Kruif minder waarschijnlijk dat er nu sprake is van een zogenoemde false flag door Rusland, een actie dat door de ene partij wordt uitgevoerd om vervolgens de schuld in andermans schoenen te schuiven. Hiervoor wijst hij terug op de twee drones die begin mei werden neergehaald bij het Kremlin. "Ook toen wees Rusland naar Oekraïne", vertelt hij. "De Amerikaanse inlichtingendiensten vermoeden dat Oekraïne inderdaad achter deze aanval zat." Daarnaast heeft Poetin volgens hem al meer dan voldoende steun in eigen land, omdat hij de propaganda volledig beheerst. "Ik verwacht dan ook niet dat deze aanval op Moskou een gamechanger zal zijn in de steun voor Poetin in eigen land."

"De drone richting Moskou is vermoedelijk een politiek gedreven actie, als het inderdaad is gegaan is zoals wij denken dat het gegaan is. Om dit keer eens het Russische moraal naar beneden te halen met de boodschap: 'Als jullie Kiev aanvallen dan laten wij zien dat wij ook Moskou kunnen aanvallen'. Ik denk dat het westen hier wel bezorgd over is. Wat gaat de reactie van de Russen hierop zijn?"

Nog geen nieuwe fase

De aanval op het Kremlin zal volgens De Kruif ook niet doorslaggevend zijn voor de grootschalige mobilisatie van nieuwe militairen. "Je moet een grote mobilisatie wel kunnen organiseren", vertelt hij. "Op dit moment lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk dat daar voldoende infrastructuur, wapens en munitie voor beschikbaar zijn."

Volgens De Kruif is de oorlog dan ook nog niet in een nieuwe fase beland. "De nieuwe fase gaat van start zodra het Oekraïense offensief van start gaat."

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Een platte bezuiniging die vooral ouderen raakt: zo noemt vakbond CNV het plan om de WW-uitkering met 6 maanden in te korten. "Het kabinet duwt mensen zo nog sneller de bijstand in." Volgens economen zijn er andere maatregelen die effectiever zijn.

De coalitiepartijen hebben in de voorjaarsnota afgesproken dat de periode waarin mensen een werkloosheidsuitkering (WW) kunnen krijgen, in 2027 wordt ingekort van 24 naar 18 jaar. Maar mensen die langdurig werkloos zijn, kunnen de dupe worden van dit plan, waarschuwt CNV.

Van 60 naar 18 maanden

Volgens voorzitter Piet Fortuin raken ongeveer 65.000 mensen direct de dupe, zij gaan er straks gemiddeld 8.500 euro per jaar op achteruit. Mensen gaan in deze situatie binnen 1,5 jaar van een volledige loon naar de bijstand, zegt hij. "Dat is een dubbele klap."

Stukje bij beetje wordt de sociale zekerheid in Nederland afgebroken, vindt Fortuin. "We hadden ooit 60 maanden WW, toen werd het 48, daarna 24, en nu dus nog maar 18 maanden. En dat is vooral voor ouderen boven de 55 jaar een te korte periode. Zij hebben die extra tijd hard nodig om nieuw werk te vinden."

Leeftijdsdiscriminatie

Volgens cijfers van statistiekbureau CBS vinden jonge werknemers namelijk relatief snel een nieuwe baan, meestal binnen een half jaar nadat ze werkloos zijn geworden. Maar bij ouderen ligt dat anders: bij hen duurt dit gemiddeld 9 tot meer dan 12 maanden.

"Dat komt omdat leeftijdsdiscriminatie in Nederland nog steeds een groot probleem is", verklaart de vakbondsleider. "Werkgevers denken vaak erg negatief over ouderen: dat ze minder productief en vaker ziek zijn."

Langer in buurlanden

Ook hoogleraar arbeidsmarkt aan Tilburg University Ton Wilthagen vindt het plan om de werkloosheidsuitkering met een half jaar in te korten te drastisch. "In veel andere landen zijn de vangnetten juist ruimer ingericht", vertelt hij. Een WW-uitkering van 18 maanden is volgens hem echt kort in Europees opzicht.

Zo krijgen in Frankrijk werkloze ouderen vanaf 55 jaar een uitkering tot 36 maanden. Duitse 58-plussers kunnen rekenen op een WW-uitkering tot 24 maanden, afhankelijk van hun arbeidsverleden. In België bestaat geen vaste maximale duur: daar blijft de inkomenssteun doorlopen, al wordt het bedrag na verloop van tijd wel lager.

'Krankengeld' van de staat

Dat het voor sommige oudere werkzoekenden hier moeilijk is om binnen 18 maanden een nieuwe baan vinden, heeft volgens Wilthagen ook te maken met een 'uitzonderlijke maatregel' die Nederland kent: namelijk de verplichting voor werkgevers om bij ziekte 2 jaar lang het loon van een medewerker door te betalen.

"Nergens ter wereld kennen werkgevers zo'n zware verplichting", zegt de hoogleraar. "In België betaalt de werkgever maximaal 2 weken door bij ziekte, in Duitsland tot 6 weken." Daarna kunnen zieke werknemers daar 'Krankengeld' ontvangen van de staat, legt hij uit. "Werkgevers lopen daardoor veel minder risico en zijn minder terughoudend om personeel aan te nemen, ook oudere werknemers."

Nadelen aan doorbetaling

Wilthagen benadrukt dat de regeling in Nederland ooit met zeer goede bedoelingen is ingevoerd. "We wilden voorkomen dat mensen te snel en blijvend uitvielen en in de WIA zouden terechtkomen. Door werkgevers langer verantwoordelijk te maken voor loonbetaling stimuleerden we hen om actief aan re-integratie te werken."

Maar inmiddels worden de nadelen van de regeling zichtbaar, vertelt de hoogleraar. "Het leidt tot risicoselectie: werkgevers zijn minder geneigd om mensen met een verhoogd verzuimrisico in dienst te nemen. En zo worden de kansen van oudere werkzoekenden beperkt."

'Lasten beter verdelen'

Daarom pleit Wilthagen voor een aanpassing van het systeem. "We moeten de lasten beter verdelen. Dat kan bijvoorbeeld via een kortere loondoorbetalingstermijn en verzekeringssystemen. Zo worden werkgevers minder huiverig en krijgen ook oudere werknemers weer een eerlijke kans."

Ook zou de overheid volgens hem meer moeten inzetten op preventie. "Voorkom dat mensen langdurig werkloos raken. Investeer in scholing, begeleiding en een soepele overstap naar ander werk", zegt hij tot slot. "Er wordt wel gezegd dat '70 het nieuwe 50 is'. Laten we zorgen dat werkgevers dit ook zo gaan zien, want we hebben deze groep mensen hard nodig."

Risico's voor werkgevers

Ook CNV-voorzitter Fortuin vindt dat de risico's voor werkgevers moeten worden verkleind. Hij vertelt dat de vakbond daarover in gesprek is met werkgevers via de Sociaal Economische Raad (SER). "De loondoorbetaling bij ziekte is in Nederland inderdaad lang en dat maakt werkgevers soms terughoudend. Zeker bij 60-plussers denken werkgevers wel twee keer na, uit angst voor hogere risico's."

Maar die angst is vaak onterecht, benadrukt Fortuin. "Want in de praktijk blijkt dat 60-plussers juist uitermate gemotiveerd zijn om te werken en dat hun ziekteverzuim lager ligt dan in andere groepen. Bovendien worden werkgevers, zeker in het mkb, vaak gecompenseerd door het Rijk. Het risico is dus veel kleiner dan vaak wordt gedacht, terwijl je als werkgever juist een zeer waardevolle werknemer binnenhaalt."