Universiteiten willen mogelijk taal- en cultuurstudies opheffen om te bezuinigingen, 'maar verlies van deze kennis kan Nederland zich niet veroorloven'

Vandaag was het uitgestelde onderwijsprotest op het Malieveld. De langstudeerboete en miljoenenbezuiniging van het kabinet zorgen voor kopzorgen bij de universiteiten. Studenten en docenten zijn bang dat gevolgen in de maatschappij voelbaar zullen zijn.

Doordat universiteiten hebben aangegeven dat bepaalde opleidingen niet meer rendabel zijn, verdwijnen vooral veel taal- en cultuurstudies. De Universiteit Utrecht dreigt een streep te zetten door de opleiding Keltische Taal en Cultuur. En in Leiden heeft de universiteit plannen om de bachelors African Studies en Latin American Studies op te heffen. Ook worden bestaande taalstudies samengevoegd. Beide instellingen bevinden zich in financiële problemen.

Minder middelen

De faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden verkeert al een aantal jaren in zwaar weer. "Die problemen beginnen met dat er minder studenten zijn geweest, er komen minder studenten studeren en er zijn hogere kosten die we moeten maken", zegt decaan van het faculteitsbestuur Geesteswetenschappen in Leiden Mark Rutgers.

Naast deze plannen van de Universiteit Leiden om een aantal studies te schrappen, komen daar ook nog de bezuinigingen van het kabinet bij. Enerzijds zou het volgens Rutgers logisch zijn om sommige opleidingen of vakken op te heffen. "Er zijn heel veel vakken die niet rendabel zijn", legt de decaan uit.

De toekomst van Nederland

Maar anderzijds zegt hij ook: "Het gaat om de toekomst van Nederland." Het verlies van die vakken zou een verlies van kennis zijn die Nederland zich lang niet altijd kan veroorloven, vindt de decaan.

De taal- en cultuurstudies gaan namelijk over veel meer dan alleen het vertalen van teksten of gesprekken. De decaan zegt hierover: "We hebben die kennis nodig om op deze wereld met elkaar te kunnen praten en elkaar te begrijpen, niet alleen de taal maar ook de gewoontes en ideeën die mensen hebben over wat goed leven is."

In de context plaatsen

Leo Kwarten is arabist en heeft Arabisch gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Zijn kennis wordt bijvoorbeeld ingezet bij de politie. "Ik ben betrokken geweest bij een aantal zeer complexe terrorismezaken, waarbij mensen uiteindelijk werden veroordeeld vanwege betrokkenheid bij de gewapende strijd bij Al Qaeda en Islamitische Staat."

Doordat Kwarten niet alleen de taal begreep waar de zaak over ging, maar ook bepaalde motieven in een bredere culturele context wist te plaatsen, konden zaken zoals deze succesvol worden afgerond.

Studiegenoten

Tijdens de studietijd van Kwarten zat hij in een klas met zeven andere studenten. Zoals decaan Mark Rutgers ook al aangaf is er wat dat betreft niet veel veranderd. Het aantal studenten dat zich voor dit soort studies aanmelden, blijven relatief laag. Toch heb je deze individuen nodig, zegt de arabist. "Je wil mensen hebben die dingen doen die niet in de mainstream liggen, je hebt een vreemde eend in de bijt nodig."

Uit de lichting van Kwarten bevinden oud-studenten en hoogleraren zich tussen diplomaten, multinationals, defensie, inlichtingendiensten, handelsrelaties, ambassadeurs en IT-bedrijven.

Dode collectie

"Je gooit iets weg waar je ook mee in de problemen kunt komen", stelt ook hoogleraar culturele geschiedenis van Iran en Centraal Azië Gabrielle van den Berg. Zij is een van de weinige universitaire docenten die Perzische geschriften kan lezen. Op het moment dat je geen specialisten meer opleidt, is er dus ook niemand meer om collecties vol bijzondere manuscripten en handschriften te begrijpen.

Een collectie zoals die bij de Universiteit Leiden is bij wijze van spreke stille diplomatie te noemen, zegt de hoogleraar. "Het vormt een soort link tussen ons en mensen elders in de wereld."