tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Tijdens de chaotische brexit-onderhandelingen hield Barnier het hoofd koel: 5 lessen van een meesteronderhandelaar

Tijdens de chaotische brexit-onderhandelingen hield Barnier het hoofd koel: 5 lessen van een meesteronderhandelaar
EU-onderhandelaar Michel Barnier
Bron: EenVandaag

Michel Barnier onderhandelde 4 jaar lang namens Europa over de brexit. Onkreukbaar, onverstoorbaar en onvermoeibaar bracht hij met een chaotische onderhandelingspartner een brexit-deal tot stand. Welke lessen kunnen we van hem leren?

Barnier heeft graag de controle en is ijdel, wordt gezegd. Voor het interview wil hij graag van de rechterkant gefilmd met het vuistdikke brexit-verdrag voor zich op tafel. Hij is de man die voor de EU de monsterklus klaarde. Op het nippertje, na vier turbulente jaren. Nu oogt hij aimabel en ontspannen. Of hij tevreden is? "Moet je iemand feliciteren na een scheiding? Ik vind van niet."

Les 1: Een gesloten front

Barnier zijn allergrootste uitdaging was dat hij namens 27 landen moest onderhandelen: "Om iedereen op één lijn te houden was onze moeilijkste, maar tegelijk onze belangrijkste opdracht. Daarom hebben we een, in de EU eigenlijk ongebruikelijk, transparant model gebruikt waarbij álle lidstaten op hetzelfde moment álle beschikbare informatie gaven. Dus geen gesloten deuren en geen deals op grote lijnen met de 'grote landen' waarna 'de kleintjes' achteraf bijgepraat worden."

De EU-onderhandelaar investeerde hier enorm veel in. Hij ging op bezoek bij álle regeringsleiders en sprak in alle landen met vakbonden en bedrijven. Barnier: "We hebben hier een paar honderd meter verderop een kantoor waar ook alle landen een 'brexit-gedelegeerde' hadden. Wij praatten al die gedelegeerden twee keer per week over alles bij. Dat kostte enorm veel tijd, maar het was de enige manier om het vertrouwen van de lidstaten te winnen en te behouden. Het was de sleutel. Ieder land had namelijk andere belangen, maar omdat ze ook alles van elkaar wisten bleven ze solidair."

Lees ook

Les 2: Stapje voor stapje

Het is een publiek geheim dat toen de Britse onderhandelaars na een jaar voorbereiding in juni 2017 aanschoven bij Barnier, ze nauwelijks of geen concrete voorstellen hadden. Ze zouden zelfs met een volledig leeg kladblok zijn aangetreden. Dat laatste wil Barnier niet bevestigen. "De Britten bleven wel erg steken in campagne-retoriek en ik weet ook niet goed wat zij in de voorbereiding gedaan hebben, maar ze hadden grofweg het idee dat ze brexit moesten 'leveren' en vooral het beste van twee werelden willen hebben. Én volledige zelfstandigheid én volledige toegang tot de interne markt. Maar zoals de Duitsers zeggen: je kan niet dansen op twee bruiloften tegelijk."

En dus moest Barnier ze uitleggen dat de interne markt een zeer complex systeem is dat over jaren is ontstaan. Met regels, normen, rechten voor burgers, regels en wetgeving. "Dus véél meer dan een vrijhandelsverdrag", vertelt hij. "En die kan je niet verlaten en doen alsof t 'bizniz as usual' is. De Britten dachten dat eerst wel. Ik kon dat alleen maar duidelijk maken door alles in stukjes op te delen om daarover overeenstemming te krijgen. 'Sequencing' noemen we dat." En hierbij heeft diegene die de stukjes kan opdelen het voordeel dat de tegenhanger nog niet in kaart heeft wat de belangrijke deelonderwerpen zijn.

Een lange onderhandeling is als een bergwandeling, vertelt Barnier. "Je moet rustig beginnen en goed kijken waar je voeten neerzet."

Les 3: Altijd naar het doel kijken

Barnier is geboren in Tronches, een dorpje in de Franse Alpen. Hij is een fanatiek bergwandelaar en maakt er graag vergelijkingen over: "Ik heb aan het begin tegen de Britse onderhandelaars gezegd dat we een lange weg gingen afleggen. Net als bij een grote bergwandeling moet je dan rustig beginnen, 'je adem vasthouden' zoals we zeggen. Goed kijken waar je je voeten neerzet, een rustig tempo vinden en - en dat is het mooie van de bergen- altijd blijven kijken naar de top die je wil bereiken. Politiek is voor mij altijd een kwestie geweest van langzaam vooruitgang boeken."

"Bij de brexit was er geen sprake van vooruitgang, want je bent eigenlijk bezig met een negatief proces.", legt Barnier uit. "Je breekt iets af. En het was duidelijk dat er hardcore brexiteers waren die het Europese project onderuit wilden halen. Ik ben er als Fransman, politicus en Europeaan echt van overtuigd dat we in Europa de dingen samen moeten doen. Het beschermen en het in stand houden van die interne markt met gezamenlijke regels; dat is onze grote troef. En dat doel heb ik ook altijd voor ogen gehouden en naar mijn idee ook gehaald."

Lees ook

Les 4: Nooit emotioneel worden

Er zijn door de Britten heel wat pogingen gedaan om onrust en verdeeldheid te zaaien in het Europese kamp. Barnier werd vaak neergezet als een typische arrogante Brusselse bureaucraat. Hij kreeg zelfs te maken met persoonlijke aanvallen toen hij ervan werd beschuldigd opzettelijk de Britse delegatie met Covid besmet te hebben. "Gelukkig heb ik een hele dikke huid", zegt Barnier daarover. "Maar het is mij niet ontgaan dat de Britten heel wat hebben gedaan om het onderhandelingsproces te ontregelen en verdeeldheid te zaaien."

Persoonlijke aanvallen, het zaaien van verdeeldheid. Barnier liet het allemaal van zich afglijden.

Maar Barnier heeft zich heel bewust afgesloten van emotie. Barnier: "Er is echt niets geweest waardoor ik me heb laten raken. Ik heb er zelf ook op gelet dat er geen emotie in mijn aanpak zat. Het idee van revanche, of het idee dat de Britten 'gestraft' moesten worden; daar heb ik me ver van weggehouden." Maar emoties had hij wel. "Met name als ik bijvoorbeeld met Ierse moeders praatte die bang zijn dat het geweld daar weer zou losbarsten met vissers die hun bestaan bedreigd zien. Maar dat is emotie omdat je van de mensen houdt; dat je ze probeert te begrijpen, óók hun woede. Maar tegen al mijn gesprekspartners ben ik altijd respectvol en vriendelijk gebleven."

Les 5: Je team laten excelleren

"Gelukkig zit er bij de de Europese Commissie enorm veel ervaring en kennis", zegt Barnier. "Ik had een fantastisch team van 18 verschillende nationaliteiten. Je kan zo'n klus ook alleen maar klaren als je een goede teamspirit ontwikkelt." Ook hield Barnier bijna elke dag een dagboek bij. "Dat geeft veel meer grip dan alleen maar gesproken woorden." In het voorjaar wil hij zijn dagboeken publiceren. "Mensen zullen kunnen lezen hoeveel geduld, volharding en de moed om te blijven geloven het vergde om onszelf te blijven verbeteren. Daar ben ik enorm trots op."

Barnier zegt oprecht te geloven dat het uiteindelijke akkoord in overeenstemming is met het mandaat dat hij had. "Hoe het uitpakt weet je nooit, maar we hebben voor het eerst in een verdrag ook al aangegeven wat er gebeurt als de Britten in de toekomst hun zelfstandigheid gaan gebruiken om oneerlijke concurrentie te plegen. We zien al dat ze op het terrein van werktijden, de normen voor pesticiden en ook de regels voor financiële markten versoepelingen willen invoeren. Dat is hun goed recht. Maar het heeft zijn consequenties op de export naar Europa waarbij ze dan gebruik willen maken van de interne markt zonder douanetarieven en quota. Zijn de garanties daarvoor in dit verdrag genoeg? Ik weet niet. Maar er gaat van deze deal absoluut een ontmoedigende werking uit."

Bekijk hier de reportage van het interview met EU-onderhandelaar Michel Barnier.

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Te mooi om waar te zijn? Joëlle was dankzij hulpfonds in één klap schuldenvrij: 'Huilen van blijdschap'

Te mooi om waar te zijn? Joëlle was dankzij hulpfonds in één klap schuldenvrij: 'Huilen van blijdschap'
Joëlle Marijs had een schuld van ruim 21.000 euro.
Bron: EenVandaag

Een familie van weldoeners in Rotterdam probeert elk jaar 1.000 huishoudens van hun schulden te verlossen. Maar het gekke is: bijna niemand meldt zich. "Mensen zetten de stap naar hulp niet, omdat ze zich schamen."

"Welke gek betaalt nou al jouw schulden af? Ik dacht: er zit sowieso een addertje onder het gras", vertelt Joëlle Marijs. Zij had een schuld van ruim 21.000 euro.

'Ik ging huilen van blijdschap'

Op 20 november 2024 kreeg ze een telefoontje van de Stichting Nieuw Vaarwater, onderdeel van een fonds gesteund door de miljardairsfamilie Van der Vorm. De stichting had besloten haar volledige schuld over te nemen.

"Toen ik gebeld werd met dat goede nieuws, ging ik huilen van blijdschap, vreugde, verdriet en ongeloof", vertelt Joëlle. "Dat is heel overweldigend eigenlijk."

Bekijk ook

Nooit uitbetaald

Ze woont in Rotterdam, de zogenaamde 'schuldenhoofdstad' van Nederland. Bijna 60.000 mensen gaan daar gebukt onder schulden die ze nooit zelf kunnen aflossen. Haar financiële problemen begonnen toen ze voor een vriendin ging werken die haar nooit uitbetaalde. "Ik moest nieuw werk gaan zoeken, maar dat duurde ook nog eventjes, dus toen waren we 5 maanden verder, geen salaris ontvangen."

Binnen korte tijd stapelden de problemen zich op: drie maanden huurachterstand, betalingsachterstanden bij de Belastingdienst en verzekeringen. "We leefden letterlijk van de toeslagen. Het was vreselijk." De stress in haar gezin nam toe, maar sinds de schulden weg zijn, zwakt ook de stress af. "Ik merk ook aan mezelf dat ik sneller emotioneel ben. Het voelt als een rouwproces, afscheid nemen van de stress."

Hulp accepteren blijft een drempel

De miljardairsfamilie Van der Vorm trekt jaarlijks 3 miljoen euro uit om 1.000 huishoudens helpen. Maar de stichting die dat regelt slaagt er slechts in om 300 gezinnen te bereiken. "Mensen moeten weten dat we er zijn, zich herkennen in de doelgroep, maar vooral: ze moeten het geloven", zegt Bas Woudstra, directeur van Nieuw Vaarwater.

Schuldenonderzoeker en lector aan de Hogeschool Utrecht Nadja Jungmann begrijpt deze terughoudendheid. "Wat dit vooral laat zien is hoe ontzettend ingewikkeld schuldenproblematiek is. Mensen zetten de stap naar hulp niet omdat ze zich schamen, weinig vertrouwen hebben in de overheid of bang zijn dat hulp vragen later juist leidt tot problemen." Joëlle herkent dit. "Ik vond het lastig om bij mensen die dichtbij me stonden hulp te vragen. Dat voelde als falen."

Bekijk ook

'Ik ben ze wel heel dankbaar'

De familie Van der Vorm is eigenaar van de investeringsmaatschappij HAL. Hun vermogen wordt geschat op 8,6 miljard euro. Toch treden ze nooit naar de voorgrond.

"Ik weet niet wie ze zijn, maar ik ben ze wel heel dankbaar", zegt Joëlle. "Het is gewoon een hele ontlading. Een ontlading van schulden, emoties, boosheid en verdriet. Eigenlijk alle negatieve dingen hebben zij bij ons weg kunnen halen."

Geen structurele oplossing

Ook in Arnhem wordt een soortgelijk project uitgevoerd. In de wijk Immerloo, de armste postcode van Nederland, experimenteert de gemeente met het aflossen van schulden. "Binnen een periode van twee jaar willen we 40 tot 60 huishoudens volledig schuldenvrij krijgen", zegt Monaïm Benrida, directeur van het Nationaal Programma Arnhem-Oost. Toch blijkt ook hier dat mensen moeilijk te bereiken zijn. "Het eerste wat je denkt is dat iedereen die zo'n aanbod krijgt, meteen ja zegt. Maar dat is niet zo."

Jungmann waarschuwt dat deze projecten waardevol zijn, maar geen structurele oplossing bieden. "De totale maatschappelijke kosten van schuldenproblematiek bedragen jaarlijks 8,5 miljard euro, vooral door ziekteverzuim en zorgkosten", legt ze uit. "Dit vraagt om bredere beleidsmaatregelen."

Te mooi om waar te zijn? Joëlle was in een klap schuldenvrij
Te mooi om waar te zijn? Joëlle was in een klap schuldenvrij

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Donald Trump neemt risico door duizenden gezondheidsspecialisten te ontslaan: 'Wil je vogelgriep indammen, dan heb je juist meer mensen nodig'

Donald Trump neemt risico door duizenden gezondheidsspecialisten te ontslaan: 'Wil je vogelgriep indammen, dan heb je juist meer mensen nodig'
Het ontslag van duizenden gezondheidsspecialisten in Amerika is een risico
Bron: EenVandaag

In Amerika zijn duizenden overheidsmedewerkers ontslagen, omdat de nieuwe regering een efficiëntere overheid wil. Gezondheidsorganisaties en wetenschappelijke organisaties worden hard geraakt en dat is niet zonder risico, zeggen experts.

Elon Musk, die door president Trump is aangewezen om de overheid af te slanken, vergelijkt zijn werk graag met een 'game'. "Verspilling is overal. Stel je voor dat je in een kamer bent en het plafond, de muur en de vloer zijn allemaal schietschijven: dan kan je dus je ogen dichtdoen en in alle richtingen schieten. Het is altijd raak."

Duizenden mensen ontslagen

Zo sprak Musk onlangs over zijn anti-verspillingsaanpak op de conservatieve conferentie CPAC. Hij heeft van de Trump-regering de opdracht gekregen de overheid af te slanken, fraude op te sporen en financiële verspilling weg te snijden.

Zonder vooraankondiging of inhoudelijke afweging heeft hij met zijn team duizenden mensen ontslagen onder andere bij organisaties voor publieke gezondheidszorg zoals de Centres for Disease Control (CDC) en de National Institutes of Health (NIH). Experts zijn bezorgd over het effect van die ontslagen, bijvoorbeeld op de aanpak van vogelgriep in de Verenigde Staten.

Bekijk ook

'Het is nu alle hens aan dek'

De Amerikaanse arts en hoogleraar Peter Chin-Hong woont en werkt in Californië, waar de vogelgriep al een tijdje rondgaat onder koeien. Het lukt nauwelijks om de verspreiding in te dammen, daarom werd in december de noodtoestand in Californië uitgeroepen.

Het is allesbehalve een goed moment om mensen te ontslaan, vertelt Chin-Hong. "Als het mis gaat en de vogelgriep-uitbraak die er nu al is doorzet, dan heb je niet minder mensen nodig maar juist meer. Dat is ook de hele reden voor het uitroepen van de noodtoestand in Californië: het is nu alle hens aan dek."

Geen leiding rondom vogelgriep

Normaal gesproken houden de Centres for Disease Control (CDC) de verspreiding in de gaten, brengen ze rapporten uit en signaleren ze het als er iets verandert aan een virus. Dat is nu allemaal vertraagd, vertelt Chin-Hong.

"Er is op dit moment nauwelijks een centrale leiding rond vogelgriep. Als je een uitbraak wil indammen - vooral als dat virus een nieuwe pandemie kan veroorzaken - dan heb je een dirigent nodig die de leiding heeft. Normaal gesproken doet de CDC dat. Maar die is nu stilgevallen."

-

Vogelgriep bij mensen

Sinds 2022 zijn in Amerika 67 gevallen van vogelgriep bij mensen geweest en die waren flink ziek. Eén persoon is overleden door de ziekte, afgelopen december.

Buiten de VS zijn er 950 gevallen van vogelgriep bij mensen gevonden, volgens World Health Organization (WHO). In de helft van de gevallen leidde dat tot de dood van de besmette persoon.

Alertheid ontbreekt

Vogelgriep is op dit moment dus nog niet zo gevaarlijk voor mensen. En als een mens vogelgriep oploopt door contact met besmette dieren dan brengt die het virus niet over op andere mensen. Maar als het virus zich aanpast, kan dat zomaar wel gebeuren. Daarom is het belangrijk heel dicht op de ontwikkelingen zitten, legt Nederlandse viroloog Marion Koopmans uit.

"Dus je zou willen zien dat er heel intensief gemonitord wordt, dat gekeken wordt: waar zit dat virus allemaal precies, zien we nieuwe dieren waar het virus opduikt of duikt het op andere manieren op, hoe zien die virussen er precies uit? Dat verandert namelijk iets aan onze risicoafweging. En die alertheid daar schort het op dit moment aan", legt ze uit.

Bekijk ook

Verlies voor de toekomst

Bij de CDC en andere organisaties zijn in de eerste ronde mensen ontslagen die er nog geen jaar werkten.

Dat zijn volgens Koopmans talentvolle internationals en mensen die hun sporen hebben verdiend en korter dan een jaar geleden een carrièrestap hebben gemaakt. Je verliest met het ontslag van deze mensen dus ook veel voor de toekomst.

Robert F. Kennedy

Die toekomst zal sowieso anders worden nu er in de VS een minister van volksgezondheid is aangetreden die de toch al bestaande vaccinatie-twijfel verder aanwakkert. In zijn introductiespeech voor medewerkers van het minsterie stelde minister Robert F. Kennedy dat hij onderzoek wil laten doen naar de vraag of kindervaccinaties chronische ziekten kunnen veroorzaken.

Het vaccinatieprogramma voor kinderen is juist bedoeld om ziekte en sterfte door infectieziekten te voorkomen. In Texas is op dit moment een mazelen-epidemie en stierf een kind door de ziekte.

Europese gezondheidsdefensie

Koopmans ziet dat in de Verenigde Staten programma's voor infectieziekten stop worden gezet, wat betekent dat we meer onze eigen broek op moeten gaan houden als Europa.

"Zoals de gesprekken over militaire defensie die nu gaande zijn, moeten we ook kijken of we een Europese gezondheidsdefensie kunnen vormgeven, want Amerika laat dat voorlopig links liggen lijkt mij. We moeten meer voor onszelf gaan zorgen", sluit ze af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant