Vanochtend ging de Appathon van start: een zoektocht van het ministerie van Volksgezondheid naar de beste corona-app om het virus te bestrijden. Maar op de Appathon is veel kritiek. "Het ministerie slaat cruciale stappen over."

Tweede Kamerlid Kees Verhoeven houdt zich voor D66 bezig met ict, privacy en cybersecurity. Hij heeft zijn twijfels over het tempo waarin de corona-app ontwikkeld wordt. "Ik weet niet of het goed is om er zoveel haast achter te zetten", zegt hij. "Ik ben niet tegen een app, maar deze vorm van haast levert eerder vertraging op. Wetenschappers gaan op de rem staan. Ze vinden zo'n Appathon ridicuul en niet passen bij dit instrument, het heeft iets weg van een satirische show, Jiskefet."

Bron: EenVandaag

'Cruciale stappen worden overgeslagen'

Ook internetpionier Marleen Stikker is kritisch op de snelheid waarmee de app wordt gekozen en ontwikkeld. "Het ministerie zit in een sneltrein en slaat cruciale stappen over. Ze zouden eerst naar voorwaarden moeten kijken, nu is het gewoon: app, sneltrein aan, bedrijf kiezen en gaan."

"Ontwerp je ict onder hoge druk in een Quooker: hip en snel vanuit het bedrijfsleven. Of moet je eerst nadenken over wezenlijke vragen?" aldus Stikker. "Zoals de vraag: kan ik een winkel in als ik de app niet geïnstalleerd heb op mijn telefoon? Daar gaat dit traject bijvoorbeeld aan voorbij."

'Heel teleurgesteld'

Stikker: "We hebben vanuit 'Veilig Tegen Corona' acht mensen voorgedragen om mee te denken over een app en die zijn heel teleurgesteld. Ze staan niet achter de zeven apps die nu worden getoetst." De apps die nu getest worden maken, op één na, gebruik van centrale dataopslag. En dat moet nu juist niet gebeuren, stelt Stikker. "Van een aantal vraag ik me af hoe ze door de eerste fase zijn heen gekomen, ze voldoen niet aan de criteria."

Stikker vindt het jammer dat er door de Appathon een belangrijke stap wordt overgeslagen: een gesprek over het 'nieuwe normaal' en hoe onze nieuwe samenleving eruit moet komen te zien. "Pas als daar overeenstemming over is, kun je praten over een app."

Bron: EenVandaag

Live volgen via YouTube

Dit weekend is de zogeheten markconsultatie. Het ministerie van VWS ontving 700 reacties van app-ontwikkelaars. Afgelopen dinsdag zijn alle voorstellen doorgelopen en administratief beoordeeld op onder meer volledigheid.

Er bleven 63 voorstellen over die gisteren zijn beoordeeld door 67 experts op het terrein van epidemiologie, gezondheidszorg, privacy, informatiebeveiliging en ict. De laatste zeven overgebleven bedrijven worden dit weekend beoordeeld in de Appathon, die live te volgen is via YouTube.

'App die niet baat, maar wel schaadt'

Kees Verhoeven van D66: "Hoe kun je nu binnen een paar dagen zeshonderd voorstellen schiften? De helft ervan zal vast waardeloos zijn, maar er zijn er vast ook wel vijftig het controleren en lezen waard. Het lijkt me dat je dat zorgvuldig moet doen en hierin niet overhaast te werk mag gaan."

Hij vervolgt: "We hebben een goede app nodig om het coronavirus te kunnen volgen. Tegelijkertijd moeten grondrechten als privacy gerespecteerd worden. Daarom volg ik dit zo kritisch. Ik heb het gevoel dat het een app wordt die niet baat maar wel schaadt." Hoewel de deelnemers van de Appathon benadrukken dat hun apps volledig anoniem zijn, vindt Verhoeven dit alleen geloofwaardig als ze dat technisch en inhoudelijk daadwerkelijk waarmaken. "Het moet niet alleen een praatje zijn om goed over te komen."

'Ik houd mijn hart vast'

Internetexpert Danny Mekic verwacht dat er tussen de inzendingen veel apps uit het buitenland zitten, omdat alleen werkende apps mee mogen doen. "De Britse app van deelnemer NHS is een van de inzendingen. Die kun je gewoon installeren en testen." En ook de Oostenrijkse app zou het testen waard zijn: de eerste app op bluethooth in Europa. Die is al 2 weken in gebruik.

Mekic is nieuwsgierig naar de uitkomsten van de Appathon. "Ik zit klaar om live mee te kijken op YouTube, maar ik houd mijn hart wel een beetje vast. Ik hoorde dat betrokkenen een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen. Het proces lijkt niet zo transparant. Er is wel gezegd dat iedereen mee mag denken, burgers mogen ook reageren.

Bron: EenVandaag

Wat er gebeurt in andere landen

Om het coronavirus in te dammen worden al verschillende telecom-mogelijkheden gebruikt: gps-tracking wordt ingezet in Iran, China en Argentinië. En in bijvoorbeeld Pakistan, Turkije, Brazilië en Spanje worden mobiele telefoons getraceerd. Rusland gebruikt voor zieke burgers een app als een digitale enkelband. In Polen en India worden mensen verplicht via een quarantaine-app elk uur een selfie naar de overheid te sturen. Alleen tussen 10 uur 's avonds en 8 uur 's ochtends hoeven geen selfies worden gestuurd.

Bluetooth wordt ook al enige tijd in Singapore en Zuid-Korea gebruikt en binnen Europa in Oostenrijk. Bluetooth zorgt ervoor dat gegevens anoniem blijven. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, België, Ierland, Duitsland en ook Nederland willen het voorbeeld van Oostenrijk snel volgen.

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van documentaireregisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via routes zoals Polen, Belarus en Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."