Staatscommissie: 'Referendum en gekozen formateur kunnen democratie versterken'

De staatscommissie parlementair stelsel noemt een bindend correctief referendum en het direct kiezen van de formateur als mogelijke oplossingen om de democratie te versterken. Dat schrijft de commissie in een tussenrapport, dat werd gepresenteerd door voorzitter Johan Remkes. De staatscommissie onderzoekt sinds februari 2017 of het parlementaire stelsel nog goed werkt. Er wordt onder meer gekeken naar de taakverdeling tussen Eerste en Tweede Kamer, de kabinetsformatie, de rol van politieke partijen en de vraag of mensen zich nog wel goed vertegenwoordigd voelen door het parlement.

De staatscommissie constateert in het tussenrapport dat er geen reden is om te spreken van een crisis in de democratie, maar dat het huidige stelsel wel tekortkomingen kent. Een van de mogelijke vernieuwingen die de commissie de komende maanden verder gaat verkennen is de invoering van het bindend correctief referendum.

Remkes: 'Bevolking moet kunnen corrigeren'

Commissie-voorzitter Johan Remkes vertelt bij EenVandaag over de voordelen daarvan: "Als bij zwaarwegende kwesties de bevolking er anders over denkt dan de Eerste en Tweede Kamer, dan moet er een soort ventiel zijn op ons representatieve systeem. Dat systeem is nadrukkelijk ons uitgangspunt, maar bij zwaarwegende kwesties moet de bevolking dat uiteindelijk kunnen corrigeren."

Remkes ontkent dat de presentatie van het tussenrapport iets te maken heeft met de intrekkingswet over het raadgevend referendum. De Eerste Kamer stemt naar verwachting op 10 juli over dit wetsvoorstel. Remkes steekt niet onder stoelen of banken dat hij het betreurt dat het kabinet deze wet zo snel heeft ingediend: "Inhoudelijk vind ik een raadgevend referendum niet heel gelukkig, omdat daar weeffouten inzitten. Maar een intrekkingswet indienen, vooruitlopend op de evaluatie die voor de deur staat, vind ik uit het oogpunt van een behoorlijk bestuurlijk politiek proces wel een beetje geforceerd."

Gekozen formateur

De staatscommissie parlementair stelsel kijkt ook serieus naar de gekozen formateur. Daarmee krijgt de kiezer meer invloed op de kabinetsformatie. Volgens de staatscommissie zal de formateur wel vaak de premier zijn, maar dat hoeft niet. Voorzitter Remkes: "We maken hiermee in ieder geval een eind aan het beeld dat de laatste jaren in verkiezingscampagnes is ontstaan, namelijk dat wij de premier kiezen."

Eind van dit jaar presenteert de staatscommissie parlementair stelsel het eindrapport.