radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Spreidingswet duurt burgemeester Ter Apel te lang, hij wil versnelde aanmeldprocedure tegen problemen met asielzoekers

Spreidingswet duurt burgemeester Ter Apel te lang, hij wil versnelde aanmeldprocedure tegen problemen met asielzoekers
Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde
Bron: EenVandaag

4 jaar is Jaap Velema burgemeester van Ter Apel. En nog steeds is er geen oplossing om de asielopvang daar beter te regelen. Soms voelt hij zich in de steek gelaten door het kabinet. "In Den Haag durft men niet goed door te pakken."

"Ik ben inmiddels wel wat gewend", verzucht burgemeester Velema van gemeente Westerwolde, waar Ter Apel bijhoort. Net buiten het aanmeldcentrum voltrekt zich een vechtpartij, aan het begin van het interview. "Dit is een plek van frustratie, waar het vastgelopen asielsysteem als eerste zichtbaar wordt. Het ging hier al mis in augustus 2021 en vorige zomer nog een keer. Nu staan we wellicht voor een derde ronde."

'Te weinig reguliere plekken'

Er is te weinig gebeurd sinds een jaar geleden misging bij het aanmeldcentrum, daar is Velema duidelijk over. "Het gaat niet alleen over asielopvang, maar ook over kwalitatief goede asielopvang. Het lukt ons allemaal uiteindelijk wel, maar de kwaliteit van de opvang is beneden de maat."

"Er zijn in ons land nog steeds te weinig reguliere asielplekken", ziet de burgemeester. "We zijn in afwachting van meer van dat soort plekken, zodat statushouders kunnen doorstromen naar gemeenten verdeeld over het land. Pas als dat is gelukt, is er weer sprake van een normaal asielsysteem."

Politiek spel in Den Haag

Velema heeft het gevoel dat Ter Apel onderdeel is geworden van een politiek spel in Den Haag. "Men komt er daar met elkaar niet goed uit, durft niet goed door te pakken. Binnen de coalitie zijn de meningen verdeeld, wij dragen daar de gevolgen van."

Staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) erkent dat het al veel te lang niet goed gaat in Ter Apel en dat er zo snel mogelijk iets moet gebeuren. "Daar hebben we de spreidingswet voor nodig, omdat we dan kunnen zorgen voor voldoende opvangplekken in Nederland", zegt hij. Maar het moment dat die wet wordt aangenomen is nog ver weg.

info

EenVandaag in Ter Apel

In Ter Apel ervaren inwoners al jaren overlast van een groep asielzoekers in het naastgelegen asielzoekerscentrum. Een groep die nauwelijks kans maakt op een verblijfsvergunning veroorzaakt dagelijks problemen. Het aanmeldcentrum zit vol en vorig jaar zomer moesten honderden mensen daarom buiten slapen.

Een jaar geleden smeekten inwoners en lokale politici daarom om actie, maar er lijkt niets te zijn veranderd. Burgers voelen zich in de steek gelaten door de overheid en proberen de problemen zelf aan te pakken. EenVandaag zoomt deze week in op de situatie in Ter Apel, op uitnodiging van de inwoners zelf.

Steun voor spreidingswet?

Ook de VVD, Van der Burgs eigen partij, vertraagde tot nu toe de invoering van de spreidingswet. Maar volgens de staatssecretaris is dat verleden tijd.

Hij gaat er vanuit dat zijn wetsvoorstel in de Tweede Kamer niet alleen de steun zal krijgen van de vier coalitiepartijen, maar ook van andere partijen. De bewindsman denkt genoeg Kamerleden mee te kunnen krijgen voor zijn plannen.

'Het had eerder gemoeten'

"Maar dat het eerder had gemoeten en dat de coalitieonderhandelingen een rol hebben gespeeld in het vertragen van de wet, daar kunnen we kort over zijn", vervolgt Van der Burg.

"Dat is frustrerend, want soms voelt het wel alsof ik plekken moet regelen met mijn handen op mijn rug gebonden", legt de staatssecretaris uit.

Bekijk ook

Kansrijk en kansarm

Mogelijk opent in Ter Apel deze week een speciale opvangplek voor kansarme asielzoekers, de 'proces beschikbaarheidslocatie' (PBL). In de praktijk betekent dit dat asielzoekers met weinig kans op een verblijfsvergunning korter in Ter Apel blijven en bovendien minder vaak het dorp zelf in trekken.

Er moet nu werk gemaakt worden van de PBL, benadrukt burgemeester Velema. "Zodat de rest van Nederland ziet dat wij het onderscheid weten te maken tussen kansarm en kansrijk. Ik verwacht dat dat rust geeft in het dossier. Maar ook elke keer wel met de oproep aan andere gemeenten om hun verantwoordelijkheid te nemen."

Migratiedeal met Tunesië

Over de mensen die als kansarm worden bestempeld en die Nederland dus moeten verlaten, voeren premier Rutte, de Italiaanse premier Meloni en EU-voorzitter Von der Leyen gesprekken met Tunesië over een mogelijke 'migratiedeal'. Vanuit verschillende hoeken is daar kritiek op, omdat de Tunesische president Kais Saied zich steeds meer ontpopt als dictator.

Hij schafte onder andere het parlement af in zijn land en wakkert geweld aan tegen migranten uit Afrikaanse landen. "Ik zie Tunesië als een partner waarmee afspraken kunnen worden gemaakt", reageert staatssecretaris Van der Burg op de kritiek. "Ik snap dat er discussie over is."

Bekijk ook

'Mensenrechten harde voorwaarde'

Tegelijkertijd moeten we realistisch zijn, vindt hij. "De meeste mensen die naar Europa komen, komen vanuit de andere kant van de Middellandse Zee, uit landen waar de democratie niet op dezelfde manier geregeld is als in Nederland of Duitsland."

Maar het is volgens hem 'voor de Europese Unie en zeker ook voor Nederland een basisvoorwaarde om de mensenrechten aan de orde te stellen'. "Dat die rechten worden geborgd is nadrukkelijk een harde voorwaarde." Op de vraag of de Europese Unie de positie van Saied niet juist zou legitimeren als er een deal komt, antwoordt hij: "Wij gaan niet over de vraag wie je regeringsleider is in een ander land."

Gewend aan onrust

Migratiedeal met Tunesië of niet, in Ter Apel maken ze zich op voor weer een zomer vol problemen. Een zomer met meer asielzoekers dan er opvangplekken zijn. En waar mensen te dicht op elkaar zitten, ontstaat irritatie, ruzie en onrust.

Maar daar is burgemeester Velema inmiddels aan gewend, vertelt hij. "Dit is normaal gesproken een rustig dorp en het aanmeldcentrum heeft altijd goed gefunctioneerd. Helaas gaat het steeds vaker mis, gaan mensen met elkaar op de vuist. We moeten door naar die versnelde aanmeldprocedure om zo snel mogelijk terug te komen naar iets wat op normaal lijkt."

Bekijk hoe burgemeester Velema naar de situatie in 'zijn' Ter Apel kijkt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)
Friedrich Merz, leider van de Duits christendemocratische CDU/CSU
Bron: AFP

Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Bekijk ook

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

info

De Duitse verkiezingsuitslag

CDU/CSU is met lijsttrekker Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland met 28,4 procent, de radicaal-rechtse partij AfD kreeg 20,1 procent van de stemmen en de sociaaldemocratische SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, heeft een nederlaag geleden met 16,3 procent van de stemmen.

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Bekijk ook

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Wat betekent de Duitse verkiezingsuitslag voor Nederland?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'
Landmacht in startblokken voor NAVO-oefening Steadfast Defender
Bron: ANP

Europa moet zo snel mogelijk een defensiefonds oprichten om samen wapens in te kopen. Er moeten extra tanks, vliegtuigen en munitie komen, nu de steun van de Verenigde Staten niet langer zeker is. Nederland is tegen zo'n fonds. Is dat terecht?

Volgens Harald Benink, hoogleraar Bankwezen en Financiering aan Tilburg University zijn er twee mogelijkheden. Alle landen gaan, ieder voor zich, de defensie-uitgaven verhogen. Een alternatief is een Europees defensiefonds waarbij alle landen gezamenlijk 500 tot 700 miljard euro lenen.

Risico's delen

Het probleem bij het verhogen van de defensie-uitgaven per land, is volgens Bennink dat een aantal landen al zeer hoge staatsschulden hebben als percentage van hun nationaal inkomen. Als landen als Italië en Frankrijk hun staatsschulden verder verhogen, kun je de situatie krijgen dat we weer een nieuwe eurocrisis krijgen. Niet verstandig dus, denkt Benink.

Bij het alternatieve plan: een Europees defensiefonds, deel je juist de risico's. "Als je een fonds creëert, dan wordt de terugbetaling van de obligaties gegarandeerd door alle 27 landen van de Europese Unie", legt hij uit.

Coronaherstelfonds

In 2020 deed Europa iets soortgelijks met het coronaherstelfonds. "Toen heeft Europa voor 750 miljard euro geleend", vertelt econoom Benink. Het geld ging toen naar de landen zelf, het defensiefonds moet Europees worden besteed.

"Voor fabrieken voor wapens in Duitsland of Frankrijk, tanks in Duitsland", noemt hij als voorbeelden waar dat geld naartoe kan gaan. "Je moet dat Europees aanvliegen en niet op het niveau van alle landen. Want dan krijg je dat iedereen weer zijn eigen industrie gaat bevoordelen."

Bekijk ook

Vertrouwen

Macro econoom Edin Mujagić van Beleggingsfonds Hoofbosch noemt het 'volkomen logisch' dat Europese landen zoveel mogelijk samen doen. "Samen sta je sterker", zegt hij. "Als we het over defensie hebben, dan zou je in principe veel beter samen kunnen optrekken en dus die uitgaven ook samen kunnen financieren."

Maar voor een gezamenlijk fonds - waarbij iedereen garant staat voor elkaar - is weinig vertrouwen tussen de landen onderling. Bij invoering van de euro zijn er afspraken gemaakt over schulden en investeringen in het defensiebudget. "Er zijn heel veel Europese landen die zich al die tijd niets of weinig aangetrokken hebben van die regels", zegt hij. "Daar betalen wij nu de prijs van."

Nederland tegenstander

Nederland is een tegenstander van een defensiefonds omdat het 'traditioneel' tegen staatsleningen is. "Dat was vijf jaar geleden met het coronaherstelfonds ook al zo", zegt Benink. Na vier nachten onderhandelen is Nederland toen toch akkoord gegaan. Toenmalig premier Rutte zei dat dit nooit meer zou gebeuren.

Maar de wereld is in die tijd fors veranderd. Groot-Brittanië verdween uit de Europese Unie, Denemarken was tegen, maar draaide bij nadat Trump dreigde met het innemen van Groenland. Ook de winnaar van de Duitse verkiezingen, Friedrich Merz zegt een voorstander te zijn van zo'n Europees defensiefonds.

Bekijk ook

'Er zullen bijeffecten zijn'

Nederland staat steeds meer geïsoleerd in Europa, zegt Mujagić. "Nederland is niet zo heel groot om continu tegen heel veel dingen 'nee' te kunnen zeggen. Ik vrees dat - als Europa ervoor kiest om deze weg te nemen - we als Nederland ook mee moeten."

Mujagić: "Als je geen grote bondgenoten achter je hebt, wordt het heel moeilijk om dit soort ontwikkelingen in je eentje tegen te gaan." Volgens hem zijn er twee opties: je doet het of je doet het niet. "Welke van de twee je ook kiest, de kans is groot dat er negatieve bijeffecten zullen zijn."

Druk van Trump

Hoewel Nederland onder Rutte nog tegen is, denkt Benink niet dat hij zich als secretaris-generaal van de NAVO zal verzetten tegen een defensiefonds. Trumps druk op Europa om meer uit te geven aan defensie groeit, maar veel landen voldoen nog niet eens aan de norm van 2 procent.

Trump weet dat dit niet binnen een jaar kan. "Maar hij wil geloofwaardige plannen zien", vult de econoom aan. Als dat plan er niet ligt, trekt hij zijn handen van de NAVO af. "Er zal dus een geloofwaardig plan moeten liggen voor de NAVO-top in Den Haag eind juni. Dat is al over vier maanden."

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant