Sekswerkers willen stigma doorbreken met show: ‘We zijn geen slachtoffers’

“Sekswerkers zijn zielig, hun klanten zijn vies en hun mannen crimineel.” Het is een opmerking die alle vooroordelen over de seksindustrie lijkt samen te vatten. Maar sekswerkers zijn de stigma’s beu. Ze verzetten zich tegen de clichébeelden in een internationale, controversiële show.

Een realistisch beeld laten zien van sekswerk, dat is de missie van Sex Worker’s Opera. De show, die al sinds 2014 uitverkochte zalen trekt in Engeland, komt naar Amsterdam. Via paaldans, jazz en opera krijgen bezoekers een inkijkje in het leven van sekswerkers. Verhalen uit zeventien landen van over de hele wereld zijn in de show verwerkt.

‘Besmettingshaard van geslachtsziekten’

Veel sekswerkers worden in een hokje gestopt. Vooroordelen, bijvoorbeeld dat prostituees de besmettingshaard van geslachtsziekten zijn, zijn eerder regel dan uitzondering. “We zijn geen slachtoffer van mensenhandel”, aldus Dinah Bons, sekswerker en bestuurder bij belangenvereniging PROUD. Ze heeft de show al gezien en is blij met de productie. “Stigma’s en vooroordelen worden daarmee doorbroken. We hebben een gewoon beroep waar in vrijheid voor gekozen is”.

Het stigma zorgt ervoor dat sekswerkers hun beroep geheim houden, bijvoorbeeld uit angst geen ander werk meer te kunnen doen of geen huis meer te kunnen huren. "Ex-geliefden, familieleden die zich voor ons schamen en slechte klanten kunnen ons zo gemakkelijk in een verkeerd daglicht plaatsen”, is in de show te horen. “Soms betekent dit zelfs dat we onze kinderen verliezen. Dit komt door het stigma rondom sekswerk, daar moeten we vanaf." 

‘Ik word nog steeds als ‘hoer’ nageroepen’

Het Amsterdamse compagnietheater is de eerste locatie voor de opera. Daarna volgt een Europese tour. Ruim 50 procent van de cast bestaat uit sekswerkers, de rest wordt gevormd door hun vrienden, familie en bondgenoten. De show krijgt speciaal voor Nederland een Amsterdams tintje. Metje Blaak, icoon van het Amsterdamse sekswerk, krijgt een bijdrage in de show.

Blaak is geraakt door de Sex Worker’s Opera: ze herkent er veel in. Als voormalig woordvoerder van De Rode Draad, de belangenvereniging voor prostituees, wordt zij op straat nog steeds herkend. Inmiddels is ze gestopt met het sekswerk, maar ze heeft nog dagelijks last van het imago van haar vorige beroep. “Op straat word ik nog steeds als ‘hoer’ nageroepen”, aldus Blaak. “Mijn vriendinnen die ook uit het seksleven zijn gestapt, en nu bijvoorbeeld nagelstudio of taxibedrijf zijn gestart, willen me niet meer kennen.”

Ook het opbouwen van een ander leven wordt haar moeilijk gemaakt. “Ik heb een boek over de oorlog geschreven. Maar mensen geloven niet dat ik dat kan”, vertelt ze. “Of er wordt gedacht dat het boek over hoeren in de oorlog gaat.”

Aanpak van prostitutie

Een belangrijk aspect in de show is de aanpak van prostitutie in Nederland. De beoogde wet- en regelgeving van kabinet Rutte III zou de sekswerkers moeten beschermen, maar in de praktijk lijkt dat averechts te werken. De Amsterdamse Rekenkamer concludeerde dat criminele activiteiten van karakter zijn veranderd en heimelijker zijn geworden. “Ook is het onze indruk dat mensenhandel nog regelmatig voorkomt in de Amsterdamse raamprostitutie. Het sluiten van de ramen heeft daarbij een negatief effect gehad op de positie van sekswerkers.”

Toch zit niet iedereen te wachten op de Sex Worker’s Opera. De 27-jarige Willemijn de Jong is betrokken is bij Exxpose, een organisatie die misstanden in de prostitutie aan het licht wil brengen. “Ik heb geen behoefte om naar een commerciële voorstelling te gaan die prostitutie verheerlijkt”, aldus De Jong. Exxpose maakt zich niet druk om het stigma, maar houdt zich bezig met het probleem van prostitutie. “Het kopen van seks moet strafbaar worden gesteld. Ons doel is om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor mensenhandelaren en dat er minder mensen uitgebuit worden in de prostitutie.”

Goed of fout

Dinah Bons, bestuurder bij belangenvereniging PROUD, vindt het jammer dat zogeheten prostitutie-activisten wel óver, maar niet mét hen praten. “De anti-prostitutie-activisten bekijken alles vanuit één optiek, ze praten niet met ons. Daarom hebben ze geen inzicht en slaan ze de plank mis.”  Volgens Bons is de situatie rondom sekswerkers in Nederland goed geregeld. Zo checkt de GGD sekswerkers op zelfredzaamheid en wordt er in het overgrote deel van de gevallen aan alle regels voldaan. "Het is een legaal gebeuren, waar alles samen in goed vertrouwen geregeld is. In de zeldzame gevallen waar het fout gaat, proberen wij op te treden en de mensenhandel aan te pakken.”

Choreograaf Siobhán Knox heeft zin om de opera in Nederland te tonen. “Iedereen heeft een mening over sekswerk. Ook in een progressieve stad als Amsterdam leven nog veel vooroordelen. In films en op podia wordt sekswerk vaak eendimensionaal weergegeven: als magisch en spannend of als zielig en tragisch. Eén van de boodschappen van onze show is dat sekswerk vooral menselijk is. Het is niet goed of fout, het is vooral complex.”