Schiet op met gratis HPV-vaccin voor volwassenen, zeggen gynaecologen: 'Je beseft ineens, ik ben 30 en sterfelijk'

Maak haast met een aanvullend vaccinatieprogramma tegen HPV voor vrouwen en mannen tot en met 26 jaar. Die oproep doen gynaecologen nu het kabinet een beslissing erover al 3 jaar voor zich uitschuift. Na je 18de kost een vaccinatie nu 450 euro.

Zonder kosten een HPV-vaccin krijgen, dat onder meer baarmoederhalskanker kan voorkomen, kan nu vanaf het moment dat je 9 of 10 jaar wordt tot en met je 18de. In 2019 adviseerde de Gezondheidsraad om ook jongens te vaccineren en om de leeftijd te verhogen tot en met 26 jaar. Maar dat laatste advies heeft het kabinet voor zich uitgeschoven.

Vaccin op eigen initiatief

Toch nemen steeds meer mannen en vrouwen op latere leeftijd op eigen initiatief een vaccin, blijkt uit cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen. Zij verzamelen het aantal verstrekte HPV-vaccins door openbare apotheken en zien dat sinds 2019 het aantal vaccins dat op eigen initiatief gekocht is meer dan verdubbeld is, naar meer dan 8000 mensen vorig jaar.

In de leeftijdscategorie 21 tot en met 30 nemen vooral vrouwen op eigen initiatief een vaccin, precies de groep die nu buiten het Rijksvaccinatieprogramma vallen. Gynaecoloog Ruud Bekkers van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven noemt het spijtoptanten, omdat zij de kans hadden het vaccin te nemen, maar het toen niet hebben gedaan.

Te hoge grens

De 450 euro die je nu betaalt om op eigen initiatief een vaccin te krijgen is voor veel mensen een hoge grens, zegt Bekkers. Er loopt nu een studie om nog een keer te bewijzen dat het vaccin op latere leeftijd ook effectief kan zijn.

Onnodig vindt Bekkers, omdat hij al overtuigd is van de werking van het vaccin op latere leeftijd: "Ik hoef niet te wachten op de uitslag van de studie, want er zijn genoeg andere studies geweest waardoor ik overtuigd ben van de werking. Dit zou iets goeds zijn voor de vrouwen en mannen die het vaccin nooit aangeboden hebben gekregen of spijt hebben dat ze het toentertijd niet hebben genomen."

Meteen mis

Net als andere vrouwen die net 30 worden, kreeg Kim een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Omdat zij nog buiten het Rijksvaccinatieprogramma voor HPV viel, heeft zij nooit een vaccin gehad. En het was meteen mis.

"Toen ik mijn eerste uitstrijkje liet doen op mijn 30ste kwam ik erachter. Ik heb er eigenlijk nooit bij stilgestaan dat het ook wel eens mis zou zijn", vertelt Kim. "Het uitstrijkje zelf viel erg mee, maar een paar dagen later zag ik vier gemiste oproepen van de dokter. Toen bleek in het ziekenhuis dat het foute boel was, en ik baarmoederhalskanker had."

30 en sterfelijk

"Al snel werd ik onderzocht, gescand en geopereerd. Ik moest in totaal twee operaties ondergaan. Bij de tweede operatie moest mijn baarmoeder eruit worden gehaald. Ik bleek een hele agressieve vorm te hebben van baarmoederhalskanker dus daarom moest alles op alles gezet. Je beseft ineens: ik ben 30 en ik ben sterfelijk", zegt Kim.

"Mijn vriendinnen waren heel erg geschrokken", gaat Kim verder. "Ze vroegen zich af hoe ik ineens kanker kon hebben. Ze vertelden dat ze door mijn verhaal ook maar even de huisarts hadden gebeld om zich te laten checken en ik hoor vaak of het nog mogelijk is om een vaccin te halen." Door haar eigen ervaring merkte ze hoe belangrijk het is om je eigen opties te kennen, maar ook om te weten dat er nog mogelijkheden zijn om je op latere leeftijd te vaccineren: "Daar valt nog veel te winnen."

Op kosten jagen

Gynaecoloog Bekkers zegt dat er bij hem ook veel vrouwen komen die nog een vaccin willen: "Vaak zijn het vrouwen die na hun eerste oproep voor het bevolkingsonderzoek op hun 30ste een afwijkend uitstrijkje hebben en zich afvragen of het mogelijk is nog een vaccin te krijgen."

Hij legt uit dat het lastig is om iemand dan te adviseren om het te doen, vanwege de kosten die eraan verbonden zijn: "Het is nogal een kostenpost, ik bespreek het vaccin met de patiënt, maar ik kan het vaccin niet keihard adviseren. Dat is wel een beetje mijn dubbelrol als arts. Je jaagt mensen op kosten terwijl de overheid eigenlijk nog zegt dat er nog niet genoeg bewijs is. Ik ben ervan overtuigd dat het zo is maar naar een patiënt toe is dat heel moeilijk."

Volgende maand nieuwe afweging

Dat het advies van de Gezondheidsraad om ook volwassenen tot en met 26 jaar een HPV-vaccin te geven door de staatssecretaris vooruitgeschoven is, komt volgens het ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport (VWS) door de coronacrisis.

Volgende maand wordt opnieuw besproken of het qua kosten mogelijk is om alsnog tot en met je 26ste gevaccineerd te worden. Of mannen en vrouwen die op eigen initiatief het vaccin hebben gekocht worden gecompenseerd, kan het ministerie nog niet zeggen.

Andere mensen helpen

Met Kim gaat het anderhalf jaar later na haar operatie goed. Ze heeft nu een eigen platform opgericht waarop ze haar verhaal vertelt en mensen probeert te helpen met advies over HPV: "Ik hoop dat vrouwen hun opties kennen en de tijd nemen om zich in te lezen."

"Ik had heel graag het vaccin gehad. Dan was alles te voorkomen geweest. Ik viel net buiten de generatie die het vaccin aangeboden heeft gekregen en ik merkte dat ik op het gebied van HPV een belangrijk stuk informatie miste. Daarom probeer ik nu andere mensen te helpen."