tv LIVE
meer NPO start

Psychiatrische hulpverleners willen meer aandacht voor geweld tegen ggz-personeel: 'Er wordt lang niet altijd aangifte gedaan'

Psychiatrische hulpverleners willen meer aandacht voor geweld tegen ggz-personeel: 'Er wordt lang niet altijd aangifte gedaan'
Bron: Pexels/cottonbro

"Het geweld mag nooit geaccepteerd worden", zegt psychiater en directeur van een kliniek Martijn Koerhuis. Vandaag staat een paginagrote advertentie in de krant van bijna 60 organisaties over aandacht voor geweld in de geestelijke gezondheidszorg.

De advertentie werd geplaatst naar aanleiding van een incident in Den Haag afgelopen 12 juli. In een ggz-instelling van Parnassia werden een beveiliger en een medewerker neergeschoten door een 67-jarige man. Uiteindelijk overleed de beveiliger aan zijn verwondingen.

'Nooit accepteren'

Martijn Koerhuis, psychiater en directeur van een kliniek maakte extreem geweld van dichtbij mee. Een medewerker werd in 2017 neergestoken en overleed aan zijn verwondingen. "Je hebt met elkaar een enorm verlies te dragen. En het raakt ook aan de veiligheid van zo'n kliniek. En tegelijkertijd heb je ook nog zorg voor de patiënten die zoveel mogelijk moet doorlopen."

Geweld in en buiten de zorg zal altijd voorkomen, zegt Koerhuis vanuit de Forensisch Psychiatrische Afdeling in Den Haag. "Maar impliceren dat het erbij hoort, gaat mij echt te ver", zegt hij.

Bekijk ook

24-uurs zorg

Zelf denkt Koerhuis als psychiater niet dat het geweld de afgelopen jaren is toegenomen in de kliniek waar hij werkt. "Je maakt weleens mee dat je wordt bedreigd, maar dat gebeurt niet dagelijks. Ik ben ook nooit fysiek aangeraakt. Maar mensen die op een afdeling staan met 24-uurs zorg, hebben wel een grotere kans om daarmee te maken te krijgen."

Het belangrijkste is om er als collega's voor elkaar te zijn. "Zeker na de eerste fase naar zo'n incident is dat belangrijk. Iedereen maakt het op zijn eigen manier mee. De een doet het liever alleen, of bespreekt het liever met familie, maar wees beschikbaar. Accepteer dat. En zorg dat er altijd een mogelijkheid is om het gesprek erover aan te gaan."

Psychiater Martijn Koerhuis over waarom de advertentie is geplaatst

Kan ook mentale klachten geven

Mirjam van Leeuwen, zelf ggz-verpleegkundige en gezondheidswetenschapper herkent wat Koerhuis zegt. "Het kan van alles zijn. Fysiek letsel, blauwe plekken of bijtwonden, maar ook botbreuken. Het kan ook mentale klachten geven."

Over wat er in Den Haag gebeurd is, zegt Van Leeuwen: "Dit is een incident, gelukkig vindt dit zelden plaats in Nederland. Maar we weten wel dat er regelmatig fysiek geweld plaatsvindt tegen medewerkers in de ggz."

Communiceren met elkaar

"We hebben in de ggz te maken met mensen die in de war zijn. Die vaak ook zijn opgenomen omdat ze een gevaar zijn voor anderen. Dat gevaar houdt niet op zodra ze opgenomen zijn. Dat duurt nog even voort."

"Een kleine groep patiënten is verantwoordelijk voor het merendeel van de geweldsincidenten. De incidenten die zij veroorzaken zijn ook vaak veel heftiger. Ik denk dat het belangrijk is dat wij in de ggz goed weten om welke cliënten het gaat. En dat we daar ook eerlijk over zijn. Dus dat we incidenten goed overdragen en ook melding maken van incidenten bij politie en justitie", zegt Van Leeuwen.

Aangifte doen belangrijk

"Ik denk dat deze specifieke groep patiënten die zoveel geweld veroorzaakt, ook juist recht heeft op betere behandeling", zegt Van Leeuwen. Aangiftes kunnen daarbij helpen, maar die worden niet altijd gedaan.

"Mensen vinden het lastig om aangifte te doen omdat ze beroepsgeheim hebben en het wordt niet altijd aangemoedigd vanuit de instelling zelf. Soms hebben mensen ook negatieve ervaringen opgedaan bij eerdere aangiftes. En ze hebben ook echt het beste met patiënten voor natuurlijk. Medewerkers kunnen bang zijn voorbedreiging."

'Fysiek aangevallen'

Erik Masthoff, bestuurder van Fivoor en zelf psychiater is een van de initiatiefnemers van de advertentie in de krant vandaag. Ook hij heeft incidenten meegemaakt.

"Ik ben zelf vele malen uitgescholden of met de dood bedreigd. Ik ben ook wel eens fysiek aangevallen. En ik heb van dichtbij meegemaakt dat andere medewerkers daar slachtoffer van waren. Dat maakt nog de meeste indruk."

Bekijk ook

Voorkomen niet altijd mogelijk

"Het doel van de advertentie is dat wij als zorginstellingen aandacht vragen. Wij willen aan de ggz-hulpverleners, die dat betreft, laten zien dat we ze steunen en dat er begrip nodig is", zegt Masthoff. Maar niet elke patiënt is zo, wil hij net als Van Leeuwen benadrukken. "Als er zoiets ernstigs gebeurt, dan willen we voorkomen dat iedereen gaat denken dat alle patiënten in de ggz gevaarlijk zijn of risicovol gedrag vertonen, dat is niet zo", zegt Masthoff.

Volgens Masthoff kan je op sommige situaties inspelen om geweld te voorkomen, maar dat is niet altijd mogelijk. "Je kunt niet een algemeen beleid maken om dit altijd te voorkomen, want de maakbaarheid van ggz-dienstverlening kent zijn beperkingen. Wij als ggz-instellingen moeten wel van elke ernstige gebeurtenis proberen te leren."

Luisteren

Luister het gesprek in EenVandaag over geweld tegen medewerkers in de ggz hier terug

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'
De Veluwezoom is een van de mogelijke nieuwe oefenterreinen van Defensie
Bron: EenVandaag

Defensie onderzoekt de Veluwezoom als locatie om te oefenen met zware explosieven. Omwonenden, natuurorganisaties en zweefvliegers zijn bang voor schade aan de omgeving. Maar uitbreiding is echt nodig, volgens Staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie.

Naast de Terletse Heide in de Veluwezoom zijn ook Kollumerwaard in Friesland, en Lelystad in beeld als mogelijke nieuwe oefenlocaties. In december 2024 vielen op basis van omgeving-, milieu-, geluid- en natuureisen al vijf andere locaties af.

Veluwezoom Bomvrij

Dat de Terletse Heide mogelijk in een militair oefenterrein verandert, roept veel weerstand op. Actiegroep Veluwezoom Bomvrij heeft zo'n 40.000 handtekeningen opgehaald tegen de plannen. In maart zijn ze van plan het burgerinitiatief aan de Tweede Kamer aan te bieden.

"De samenleving spreekt zich uit. Die 40.000 handtekeningen staan voor een hele duidelijke roep. Een roep van: we willen dit niet", zegt woordvoerder Ruben Smit. Dat juist het oudste nationale park en Natura 2000-gebied een optie voor nieuw oefenterrein is, baart hem zorgen. "Qua vogels leven hier een aantal typische soorten die Europees beschermd zijn."

Uitbreiding noodzakelijk

Defensie oefent nu al met explosieven in Reek in Noord-Brabant, maar daar mogen ze maximaal 5 kilogram springstof gebruiken. Defensie wil kunnen oefenen met zwaardere explosieven van 20 kilogram en heeft daarom een groter oefenterrein nodig.

Volgens staatssecretaris Gijs Tuinman is een uitbreiding op een andere plek noodzakelijk: "Defensie moet er klaar voor zijn. Onze gereedheid moet omhoog. We zien dat onze welvaart, onze vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Onze krijgsmacht moet groeien, maar het allerbelangrijkst is dat de mensen en spullen ook getraind en geoefend zijn. En daarom is er meer ruimte nodig."

Bekijk ook

Maanlandschap

Ruben Smit is bang voor onherstelbare schade in het Natura 2000-gebied: "Ik vrees dat dit landschap voorgoed verloren raakt als alle plannen doorgaan. Mocht Defensie dit als voorkeurslocatie uitspreken, dan verandert dit landschap in een maanlandschap."

Hij vult aan: "Ik ben bang voor de effecten van de zware metalen en de fijnstof die vrijkomt bij de oefeningen."

Beperkt tot 3 keer per dag

Volgens Defensie blijven de explosies op de huidige locatie in ieder geval beperkt tot drie keer per dag en wordt er alleen geoefend op een vaste plek binnen een klein gebied.

"We gaan zeker niet 700 hectare omploegen", zegt commandant van het springterrein in Reek Edgar-Allen van Berkel.

'Defensie beschermt de natuur'

Er is maar één springpunt en de explosieven worden in bunkers tot ontploffing gebracht. Van Berkel: "In de bunkers is het inderdaad een maanlandschap. Daarom is het ook in de bunkers." Na explosies graven ze de grond regelmatig af, geeft Tuinman aan: "Het wordt volledig gesaneerd en de grond komt schoner terug dan dat-ie erin zat."

"Defensie en natuur gaan hartstikke goed samen", zegt hij kijkend naar het oefenterrein in Reek. "Omdat Defensie daar is gaan oefenen heb je heel weinig recreatiedruk, wordt er niet gebouwd en is juist het feit dat we die natuur beschermen."

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

'Doodsteek' voor zweefvliegen

Ook zweefvliegcentrum Terlet dreigt te verdwijnen als het oefenterrein op de Terletse Heide komt. Het zweefvliegveld ligt direct naast het beoogde oefenterrein. Als Defensie voor deze locatie kiest, stuiten zweefvliegers tegen een verboden gebied aan.

"We hebben geen motor, dus we blijven in de buurt van het veld. Het aanvlieggebied zit precies daar. Zonder dat gebied kunnen we niet landen", zegt voorzitter van de Gelderse zweefvliegclub Ronald Termaat. "Voor het zweefvliegen in Nederland zal dat waarschijnlijk de doodsteek betekenen."

Zweefvliegers naar Defensie

Termaat vult aan dat Defensie ook baat heeft van het zweefvliegcentrum: "Er zijn ook heel veel zweefvliegers die uiteindelijk gaan werken bij Defensie."

Jongeren vanaf 14 jaar kunnen al gaan zweefvliegen. "Die leren hier niet alleen vliegen maar ook een stuk verantwoordelijkheid en techniek. En vaak zie je dat mensen zo geïnspireerd worden dat ze een werkzame leven gaan doorbrengen bij Defensie als vlieger."

Bekijk ook

Hoe verder?

De komende maanden wordt duidelijk welk gebied in aanmerking komt als nieuw militair oefenterrein. Het ministerie heeft een onafhankelijke partij gevraagd om de milieueffecten te onderzoeken, vertelt Tuinman.

Uiteindelijk wordt eind mei duidelijk welke locatie de voorkeur krijgt. Daarna krijgen belanghebbenden 6 weken te tijd om bezwaar te maken. Eind 2025 wordt besloten waar het oefenterrein uiteindelijk komt. "Het is de allerlastigste behoefte die ik heb. Het is echt heel moeilijk in te passen in Nederland", sluit Tuinman af.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD: 'Bang dat grenzen steeds verder opgerekt worden'

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD: 'Bang dat grenzen steeds verder opgerekt worden'
Protesten tegen de AfD in Berlijn
Bron: EenVandaag

De afgelopen maanden gingen honderdduizenden mensen in heel Duitsland de straat op. Met grootschalige demonstraties protesteerden ze tegen een mogelijke samenwerking met de omstreden partij AfD (Alternative für Deutschland).

De zogenoemde 'Brandmauer', letterlijk: brandmuur, - een afspraak tussen politieke partijen om het samenwerken met radicaal rechts uit te sluiten - heeft in Duitsland tot nu toe een samenwerking met de AfD kunnen voorkomen. Maar nu de partij in de peilingen op ruim 20 procent van de stemmen staat, rijst de vraag: blijft de Brandmauer overeind?

Hand-in-Hand tegen opkomst extreem-rechts

Maren Loerzer is een van de drijvende krachten achter Hand-in-Hand, een initiatief dat een grote demonstratie tegen de opkomst van extreem-rechts in Berlijn organiseerde. Terwijl ze de laatste voorbereidingen overziet, benadrukt ze waarom deze strijd zo belangrijk is.

"Mijn grootste zorg is dat de AfD erin slaagt om de grenzen steeds verder op te rekken, waardoor we steeds dichter bij het fascisme komen." Tegelijkertijd begrijpt ze de onvrede van veel Duitsers en de roep om politieke verandering. "Maar uit protest op de AfD stemmen, dat gaat echt te ver", voegt ze eraan toe.

Symbool voor falen van gevestigde partijen

De AfD zorgt met haar radicale standpunten over migratie voor veel opschudding. De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst heeft delen van de partij als rechts-extremistisch en anti-democratisch bestempeld. Toch lijken steeds meer kiezers daar minder moeite mee te hebben. Volgens politicoloog Wolfgang Schröder komt dat doordat steeds meer mensen twijfelen aan het vermogen van de democratie en politieke instituties om hun leven te verbeteren.

"Door de grote toestroom van migranten sinds 2015 en de daaruit voortvloeiende polarisatie heeft de AfD zich sterk kunnen positioneren en haar invloedssfeer zelfs uitgebreid naar het midden van de samenleving", legt Schröder uit. Daarnaast speelt de partij in op frustraties die traditionele partijen niet weten te adresseren. "De AfD slaagt erin kiezers te mobiliseren op een manier die andere partijen niet lukt. In zekere zin staat de opkomst van de AfD symbool voor het falen van de gevestigde partijen."

'Nie wieder'

De opkomst van de AfD veroorzaakt scheuren in de Brandmauer, die na de Tweede Wereldoorlog werd opgetrokken om een herhaling van het Hitlerregime te voorkomen. In Duitsland is de les uit het verleden helder: de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) kwam niet via een staatsgreep, maar via democratische middelen aan de macht.

"Een fundamenteel liberaal systeem biedt ook ruimte aan zijn tegenstanders", zegt Schröder. "In het ergste geval kunnen zij die ruimte gebruiken om de democratie te ondermijnen of zelfs af te schaffen." Juist om die reden werd na 1945 een duidelijke grens getrokken: partijen die de democratie bedreigen, daarmee werk je niet samen.

Bekijk ook

info

Wat is de 'Brandmauer'?

Met de zogenoemde Brandmauer, de 'brandmuur', wordt in de Duitse politiek bedoeld dat partijen op geen enkele manier samenwerken met radicaal rechts. En dat geldt ook voor de AfD. Er worden bijvoorbeeld geen regeringscoalities met de AfD gesloten. Ook stemmen ze niet voor moties en voorstellen die door de AfD zijn ingediend. En als partijen zelf een motie of voorstel indienen, zorgen ze ervoor dat de AfD niet nodig is voor een meerderheid.

Maar eind januari diende oppositiepartij de Christlich-Demokratische Union Deutschland (CDU) een niet-bindende motie in waarin de regering werd opgeroepen om met strengere asielmaatregelen te komen. Die motie werd aangenomen in de Bondsdag, het Duitse parlement. En de steun van de AfD was daarbij beslissend. Critici vinden dat de CDU hiermee de eerste stap heeft gezet in het afbreken van de 'brandmuur' rond AfD.

Bekijk ook

Protesten tegen AfD

"Het was een van de zwaarste weken van mijn leven", vertelt Maren over de motie die Friedrich Merz, de huidige kanselierskandidaat van de CDU, met steun van de AfD in de Bondsdag indiende. De motie leidde tot een golf van protesten in het hele land, want hoewel de AfD waarschijnlijk een grote rol gaat spelen bij de verkiezingen, stemt de meerderheid van de Duitsers niet op deze partij.

Berichten over deportatietickets voor migranten en uitspraken over het streven naar een etnisch homogeen Duitsland, zorgen nog steeds bij veel kiezers voor weerstand tegen de partij. "De kern van een liberale democratie is dat er compromissen worden gesloten. Partijen die daartoe niet bereid zijn, vormen een bedreiging voor de democratie", zegt Schröder.

'Wir sind die Brandmauer'

Afgelopen zondag gingen bijna 40.000 mensen in Berlijn de straat op. Onder de demonstranten heerst de overtuiging dat de Brandmauer niet in de politiek ligt, maar op straat. "Wir sind die Brandmauer!" zingen ze in koor. Te midden van de menigte kijkt Maren geëmotioneerd om zich heen. "Dit is een onbeschrijfelijk en prachtig gevoel. En ik hoop dat we er als samenleving in zullen slagen om samen de mensen te kiezen die onze democratie blijven beschermen en vooruithelpen."

Ook Schröder verwacht niet dat de Brandmauer de komende jaren volledig zal verdwijnen. "Tenzij de AfD afstand neemt van haar extremistische standpunten. Als de partij zich matigt, dan zou samenwerking geen taboe meer zijn."

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant