Plankton en walvissen maken het leven op aarde mogelijk, maar de vraag is hoelang nog

30 procent van de oceanen moet in 2030 een beschermde status hebben, volgens de Verenigde Naties. Dit is nodig, omdat ze in rap tempo verzuren. En dat heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid op aarde.

50 procent van de zuurstof op aarde wordt geproduceerd door plankton, kleine organismen in oceanen die op de stromingen meedrijven. Onder de microscoop ziet sommig plankton eruit als een vlinder, vandaar dat deze groepen ook wel 'zeevlinders' of 'zee-engelen' worden genoemd.

Oceaan verzuurt

Evolutionair bioloog Katja Peijnenburg is als onderzoeker verbonden aan natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden. Daar staat ook een groot deel van de plankton-monsters die ze verzamelde tijdens onderzoeksmissies op de Atlantische Oceaan.

Peijnenburg ziet dat de zeevlinders het zwaar hebben door de verzuring van oceanen. Dit komt door de CO2 die wij op allerlei manieren uitstoten. "Daardoor is de samenstelling van oceanen veranderd. En dat is een probleem voor organismen met een kalkskelet, zoals plankton, of een schelp. Het zure zeewater eet de kalk op."

Bron: EenVandaag

Meer bewijs leveren

Ook bioloog Lennart de Nooijer van NWO-NIOZ Royal Netherlands Institute for Sea Research maakt zich grote zorgen. "Zeevlinders zijn onze biologische graadmeters voor de effecten van oceaanverzuring."

De Nooijer vindt het moeilijk dat de overheid geen stevig beleid heeft ontwikkeld na de alarmerende ontdekkingen die hij en andere wetenschappers deden. "We weten inmiddels heel goed wat we het klimaat en milieu aandoen, maar toch leidt dat nog niet tot het verstandigste beleid, onbegrijpelijk. Kennelijk is er nog meer bewijs nodig." Het leveren van dat bewijs is één van de drijfveren om door te gaan met onderzoek.

Alles is verbonden

Het zijn trouwens niet alleen zeevlinders die worden bedreigd door de verzuring van oceanen. Ook dieren als walvissen en bruinvissen hebben eronder te lijden. Zij leven van de zeevlinders en ander plankton.

"Niets wat in de natuur voorkomt, staat op zichzelf", zegt bioloog Lonneke IJsseldijk van de Universiteit Utrecht. "Alles is met elkaar verbonden. Een walvis eet plankton en zijn poep zit weer vol voedingsstoffen voor nieuwe plankton."

Aangespoelde bruinvissen

IJsseldijk doet strandingsonderzoek naar de doodsoorzaak van aangespoelde bruinvissen. "De bruinvis kunnen we gebruiken als een indicator voor chemische vervuiling in het water." Ze zoekt naar sporen van gif en plastic in de magen van de dieren.

"Helaas moet ik constateren dat de kwaliteit van hun leefomgeving steeds meer onder druk staat, heel zorgelijk."

Walvis is CO2-slurper

Want net als plankton zijn zeezoogdieren nodig bij het leefbaar houden van de aarde. "Zo'n 40 procent van de CO2 wordt door plankton opgenomen, maar ook grote zeezoogdieren leveren een enorme bijdrage en slurpen CO2."

Volgens een rapport van het IMF kan een walvis net zoveel CO2 opnemen als 3000 bomen. "Ze hebben dus een hele belangrijke functie in het ecosysteem."

'Het gaat te langzaam'

Op zich zijn de onderzoekers er blij mee dat de Verenigde Naties willen dat 30 procent van de oceanen in 2030 beschermd is. En dat het tijdvak 2021 - 2030 is uitgeroepen tot The Decade of Ocean Science.

"Er zit iets van beweging in, maar het gaat te langzaam", zegt bioloog De Nooijer. "We zijn al 15 jaar bezig om de situatie uit te leggen aan de politiek, maar hoeveel grafiekjes we ook produceren, het leidt niet tot ander beleid. Dat is frustrerend. Je kunt zeggen dat, als wij niet snel beter voor onze zeeën zorgen, het ook met ons misgaat."