radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Overreden, verdronken of gestroopt? Drie wolven zijn al maanden spoorloos

Overreden, verdronken of gestroopt? Drie wolven zijn al maanden spoorloos
Bron: AFP

De wolf is nauwelijks terug in Nederland en nu blijken drie van de hier gespotte dieren al maanden spoorloos. Volgens onderzoekers moet het negatieve sentiment rondom de wolf verdwijnen om hem in Nederland te houden. "Anders werk je stropen in de hand."

Opsporing verzocht: GW849f, GW953m en GW955m. Het lijken typenummers van voertuigen, maar het gaat hier om drie wolven in Nederland die al maanden spoorloos zijn, waarbij GW staat voor grijze wolf. Twee mannetjes en een vrouwtje. Glenn Lelieveld van de Zoogdierenvereniging en het Wolvenmeldpunt ontdekte de vermissing na Belgisch nieuws over spoorloze wolven.

Goede zwemmers

"Dat was voor ons aanleiding om te kijken hoe het met de wolven in Nederland staat," zegt Lelieveld. Hij vindt het zorgelijk dat de drie wolven al een tijd niet gezien zijn. "Ze kunnen overreden zijn of verdronken. Dat laatste lijkt niet waarschijnlijk, want wolven kunnen goed zwemmen." Lelieveld houdt er rekening mee dat er stropers actief zijn, al zijn daar nog geen duidelijke aanwijzingen voor.

De Cel Natuurinspectie van het Vlaamse Agentschap Natuur en Bos opperde eind september dat wolvin 'Naya' en haar welpen in België met opzet zijn omgebracht. Ze concluderen dat de dieren zijn opgespoord en waarschijnlijk afgeschoten. Bij een voerplaats voor wilde zwijnen hing een uit staaldraad gemaakte strop. Ook werd een rondrijdende jeep aangehouden met twee jagers die elk een geladen en schietklaar jachtgeweer binnen handbereik hadden.

De Europese wolf
Bron: Wikimedia Commons
De Europese wolf

Stroperij?

Lelieveld heeft informatie over de 'Nederlandse' verdwenen wolven ingewonnen bij collega's in Duitsland en België, maar daar zijn de beesten niet gespot. "Als we aanwijzingen vinden dat ze toch gestroopt zijn, dan moet de overheid optreden. De wolf is een beschermde diersoort. Stropen is een misdrijf en strafbaar, er staat maximaal 5 jaar celstraf op,"

In Duitsland, waar veel meer wolven voorkomen, is stroperij de tweede doodsoorzaak van wolven, maar liefst 12 procent van de dode wolven blijkt daar omgebracht te zijn. Jagers zien de wolf als hun concurrent.

info

Welke wolven zijn er nog?

In Nederland zijn sinds 2015 zestien wolven waargenomen; drie volwassen wolven hebben zich hier definitief gevestigd. Het gaat om een vrouwtje en een mannetje die op de Veluwe verblijven, ten noorden van Apeldoorn. Dit wolvenkoppel heeft sinds het afgelopen voorjaar vijf welpen, die zijn gezien op camerabeelden.

Verder is er nog een single-vrouwtjeswolf definitief op de Veluwe neergestreken. De exacte verblijfplaats van de wolven wordt niet bekendgemaakt om te voorkomen dat het publiek naar de wolf op zoek gaat. Twee andere wolven zijn vertrokken naar Vlaanderen, vier zijn overreden en vier zijn naar Duitsland vertrokken. De drie andere zijn spoorloos.

Signalering wolven Nederland in de afgelopen 5 jaar
Bron: NDFF
De rode stippen laten zien waar de afgelopen 5 jaar wolven zijn gezien in Nederland.

Negatief sentiment

In Duitsland moet, volgens Lelieveld, de stroperij niet erger worden. "Uiteindelijk zal stroperij de groei van de populatie remmen en dat willen we niet." Hij vindt het belangrijk om het gesprek aan te gaan over de verdwijning van de wolven.

Ook wil hij voorkomen dat in Nederland stropers actief worden. Het is volgens Lelieveld daarbij belangrijk dat het negatieve sentiment rondom de wolf verdwijnt. "Boeren zijn bang dat de wolf hun vee aanvalt, ik snap dat wel. Er valt ook nogal wat te verbeteren aan de nazorg die boeren krijgen nadat hun schapen zijn doodgebeten. Bovendien, hoe kan zo'n innovatief land als Nederland niet een paar schapen beschermen?'

Lees ook

Wolvencommissie

Volgens Lelieveld kan de preventie beter. Provincie Gelderland, waar de wolf zich definitief gevestigd heeft, is volgens hem de enige provincie die daar nu mee bezig is. Zo heeft de provincie een wolvencommissie ingesteld die moet bepalen hoe boeren hun vee het best kunnen beschermen. Zij beslissen of er hekken of rasters moeten komen, of misschien nachthokken voor de schapen. Boeren kunnen subsidie krijgen voor de aanschaf van deze spullen. Ook krijgen ze een vergoeding voor de schapen die aangevallen worden.

"De meeste wolven komen Nederland binnen via Drenthe en Overijssel," zegt Lelieveld. In die provincies zijn ook de meeste schapen aangevallen. "Eigenlijk kun je de hele regio richting de Veluwe als een soort 'wolvensnelweg' beschouwen, maar Drenthe en Overijssel willen dat niet zo zien. Daardoor maken ze weinig werk van preventie. En dat is jammer."

info

Wat weten we over de verdwenen wolven?

Wolvin GW849f is geboren in de Duitse roedel bij Ueckermünde. Ze kreeg een GPS-zender en de bijnaam Janka. In maart van dit jaar heeft zij bij het Drentse Hooghalen schapen aangevallen. Kort daarna is de GPS-zender uitgevallen, waarschijnlijk door het leegraken van de batterijen.

Van GW953m, een mannetjeswolf, is onbekend waar hij is geboren. Hij is in ieder geval afkomstig uit Duitsland. Tussen maart en mei 2018 trok hij door Overijssel en Drenthe en viel daar verschillende schapen aan. Sindsdien is hij spoorloos.

GW955m komt ook uit Duitsland en kwam in februari 2018 Nederland binnen. Hij is onder meer gesignaleerd in de Betuwe, Bennekom, Veenendaal en de polders bij Amersfoort. Hij werd zelfs gefilmd toen hij overdag de A28 bij Putten wilde oversteken. Hoewel deze wolf de het noorden van de Veluwe succesvol heeft bereikt, is hij daarna niet meer gesignaleerd.

'Je kunt beter bang zijn voor honden'

Volgens universitair docent Maarten Jacobs is de wolf voor de meeste mensen welkom. Dat draagvlak is cruciaal. "Blijft die steun niet, dan zal er ook geen steun voor bescherming van het dier zijn," vreest Jacobs. Hij is gespecialiseerd in menselijke emoties ten opzichte van wilde dieren. "Er wordt gezegd dat de mens bang is voor de wolf, maar dat is nooit goed onderzocht. Wolven doen doorgaans niet zoveel tegen mensen. In Nederland kun je beter bang zijn voor honden dan voor wolven", zegt Jacobs.

Jacobs vindt dat het ministerie van Landbouw de regie moet pakken. "Het natuurbeleid ligt bij de provincies. Maar de wolf is een landelijke kwestie, daar ligt een rol voor het ministerie. Stop de versnippering. Er moet één instantie zijn die alle kennis heeft en waar ongeruste burgers of boeren terecht kunnen. Volgens Jacobs ligt het lot van grote roofdieren in Europa in handen van de mens. "Als wij een negatief sentiment ten opzichte van de wolf krijgen zal stropen ook gemakkelijker worden."

Tv-reportage EenVandaag: Drie wolven zijn al maanden spoorloos

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Truckhandelaar Ad is bang dat zijn klanten de grens over gaan als contante betalingen boven de 3.000 euro verboden worden

Truckhandelaar Ad is bang dat zijn klanten de grens over gaan als contante betalingen boven de 3.000 euro verboden worden
Truchandelaar Ad van Ekeren
Bron: EenVandaag

Een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro is bijna een feit. Dinsdag debatteert de Eerste Kamer erover. Ondernemer Ad van Ekeren maakt zich zorgen over de gevolgen. "Klanten gaan de grens over."

Al meer dan 50 jaar is Ad van Ekeren (73) actief in de truckersbranche. Hij exporteert tweedehands vrachtauto's naar landen overal ter wereld. Dit werk is zijn lust en zijn leven, maar de laatste jaren ergert Ad zich steeds meer aan alle regels die er vanuit de politiek op hem afkomen.

Tweede Kamer heeft al ingestemd

Een nieuwe ergernis is het kabinetsplan om de grens van contante betalingen omlaag te doen. In dit plan wordt het ondernemers en consumenten verboden om cash-transacties boven een bedrag van 3.000 euro uit te voeren.

De Tweede Kamer heeft al met deze nieuwe limiet ingestemd. Morgen is het aan de Eerste Kamer om een oordeel te vellen over dit voorstel.

'We zijn gewoon ondernemers'

Ad heeft het gevoel dat de overheid en politiek hem nu in het 'verdachtenbankje' plaatsen. "Ik zit al 50 jaar in deze handel, mijn vader zelfs vanaf 1948. En in één keer word je weggezet alsof je in de criminele hoek zit."

"We zijn gewoon ondernemers, we dragen bij aan de economie en betalen keurig belasting, ik word er echt boos over. Bovendien is contant geld nog steeds een wettig betaalmiddel."

Bekijk ook

'Verbod hoog nodig'

Maar volgens hoogleraar financieel recht en integriteit Tom Loonen is het hoog nodig dat er een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro komt. Want uit onderzoek blijkt dat in Nederland jaarlijks een bedrag van rond de 16 miljard euro wordt witgewassen.

"Het is een noodzakelijke manier om criminelen vleugellam te maken. Je zorgt ervoor dat zij contante middelen niet meer in de bovenwereld kunnen uitgeven. Door de limiet op 3.000 euro te zetten kunnen ze geen luxegoederen meer kopen, zoals dure sieraden en auto's van contant geld", zegt Loonen.

Omzetverlies

Maar truchandelaar Ad vreest dat de limiet zorgt voor een fors omzetverlies: "Ik ga klanten kwijtraken. Er zijn mensen die alleen maar contant willen betalen. En als je dan tegen die mensen zegt dat je maar 3.000 euro cash mag aannemen, dan gaan ze ergens anders heen. Waar ze wel trucks van 15.000 euro met cash kunnen betalen. Je raakt toch een deel van je handel kwijt hierdoor."

In zijn branche is het volgens de ondernemer zeer gebruikelijk om zaken te doen met contant geld. Vooral omdat hij vaak zaken doet in landen waar het bancaire systeem lang niet zo betrouwbaar is als in Nederland, zoals Azerbeidzjan en Georgië.

Bekijk ook

'Acceptabele grens'

Hij is bang dat deze klanten naar Duitsland gaan: "Daar ligt de grens straks op 10.000 euro cash, net als in veel andere Europese landen. Dan gaan ze daar naartoe, of naar Polen of Tsjechië. Waarom wordt dat niet over heel Europa gelijk getrokken?"

Hoogleraar Loonen snapt Ads kritiek, maar denkt dat het niet zo'n vaart zal lopen. "Ik begrijp die zorgen op zichzelf wel, maar laten we het wel praktisch blijven bekijken. De kans dat iemand tegenwoordig een briefje van 100 of 200 euro op zak heeft, schat ik niet zo hoog in. Uit onderzoek blijkt dat nog maar 20 procent van de betalingen contant wordt gedaan, dus voor een groot deel van de mensen is het acceptabel de grens af te bouwen naar 3.000 euro."

'Elke dag iets nieuws'

Van Ekeren ziet de toekomst niet heel positief in. "Kijk, het is nu al een grote papierwinkel. En het wordt alleen maar gekker. In politiek Den Haag verzinnen ze elke dag weer iets nieuws. De lol begint er op deze manier wel echt vanaf te gaan. Die is op deze manier wel gezakt tot het nulpunt."

Morgen debatteert de Eerste Kamer over het verlagen van de cashlimiet naar 3.000 euro. Volgende week dinsdag zal erover dit voorstel gestemd worden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren
De chipindustrie is voor veel landen erg interessant
Bron: ANP en AFP

Het maken van chips voor in apparaten: voor veel landen wordt dat een steeds interessantere industrie. Zeker nu de Chinese app DeepSeek op het toneel is verschenen. Maar hoe zit dat precies? "Heeft grote gevolgen voor een land."

Smartphones, stofzuigers en elektrische auto's: in een heleboel apparaten die we dagelijks gebruiken, zitten computerchips. "Maar, ze zitten ook in drones, wapens en in militaire systemen", vertelt Maaike Okano-Heijmans. En dat is een belangrijke reden waarom de industrie voor veel wereldleiders zo interessant is.

Wat is een chip?

Maaike Okano-Heijmans is onderzoeker bij het Clingendael instituut en programmaleider Geopolitiek van Technologie en Digitalisering, en weet daardoor alles over chips en het belang van deze technologie. "Wie de beste chips heeft, heeft ook de beste aanvals- of verdedigingskracht." Een goede reden om erin te investeren, dus.

Maar wat is een chip precies? Okano-Heijmans legt uit: "Het is een heel klein plaatje dat wordt gemaakt van silicium, een halfgeleidend materiaal, dat gegevens kan opslaan of doorgeven via piepkleine elektronische schakelingen."

Geheugenchip en processorchip

Chips kun je daarom ook wel de 'hersenen' noemen van heel veel apparaten die we tegenwoordig gebruiken. "Denk bijvoorbeeld aan een stofzuigers en lichtschakelaars die je op afstand kan bedienen, dus steeds intelligenter worden."

Volgens de onderzoeker zijn er twee type chips die belangrijk zijn voor de chipindustrie: de geheugenchip en de processor-chip. "De ene chip slaat informatie op en de ander geeft opdrachten door aan een apparaat, zoals je smartphone."

Maaike Okano-Heijmans
Bron: Clingendael
Maaike Okano-Heijmans

Bekijk ook

Hoe kleiner, hoe krachtiger

Chips worden al decennialang gebruikt en worden nog steeds verfijnd, gaat ze verder. "De ontwikkeling en massaproductie van chips begon in Silicon Valley."

Al zagen die er toen nog wel heel anders uit: "Computers waren vroeger ook een stuk groter, omdat de chips minder sterk waren. Doordat de chips steeds krachtiger werden en steeds meer konden doen, hadden we minder ruimte nodig. Het gevolg: chips werden automatisch kleiner."

Evolutie van chips

"Het feit dat wij nu met een telefoon kunnen rondlopen in plaats van dat die ergens in huis moet staan, heeft alles te maken met de evolutie van chips", gaat de onderzoeker verder.

"Hoe meer geleiders op de chips geprint kunnen worden, hoe krachtiger de chip." Daarom zijn kleine chips erg in trek bij verkopers van alledaagse 'slimme' apparaten.

DeepSeek

Naast smartphones en drones worden chips ook gebruikt voor datacentra en slimme AI-modellen. Dat is waar de interesse van veel landen vooral ligt. "2 jaar geleden werd ChatGPT gelanceerd en deze week zagen we de Chinese variant DeepSeek daarop volgen."

Tot nu toe werd gedacht dat voor dit soort modellen de slimste chips gebruikt moesten worden, maar volgens China is dat bij DeepSeek niet het geval.

Gevolgen voor ASML

Die ontwikkeling is spannend voor de chipindustrie, legt de onderzoeker uit. "DeepSeek laat zien dat het met minder slimme chips ook mogelijk is." Dat kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de Nederlandse chipmachinebouwer ASML, dat zich al jaren bezighoudt met de ontwikkeling van snellere en efficiëntere chipmachines.

Na de lancering van DeepSeek kregen de aandelen van ASML en andere chipbedrijven daarom een flinke klap op de beurs. Toch is nog niet helemaal zeker of het Chinese DeepSeek ook de precieze waarheid vertelt over de chips in hun AI-chatbot.

Bekijk ook

Grote spelers van de chipindustrie

Verschillende landen hebben verschillende expertises op het gebied van chips. "In Nederland is ASML dus een topspeler in het maken van machines die geavanceerde chips produceren. Maar om een chip te maken heb je vervolgens software nodig die daarop komt. Hier zijn Amerikanen weer vreselijk goed in."

Dan zijn er ook nog bedrijven nodig die de software daadwerkelijk op de chip zetten. "Veel van dit soort bedrijven zitten in Oost-Azië zoals Taiwan, en Zuid-Korea.

'Niet altijd slimme chips nodig'

ASML is het enige bedrijf ter wereld dat chipmachines maakt voor de allerslimste chips, gaat Okano-Heijmans verder. "Maar niet iedere fabrikant heeft de slimste chips nodig, want een stofzuiger kan prima een eenvoudige chip bevatten."

Nu de doorbraak van het Chinese DeepSeek laat zien dat mogelijk ook een eenvoudigere chip ingewikkeld werk kan verrichten, zet dat de techindustrie aan het denken. "We hebben geprobeerd de technologische ontwikkeling in China af te remmen, bijvoorbeeld door een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Het lijkt er nu op dat dit onvoldoende effect heeft."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Afschrikwekkend effect

India is een van de landen die hard bezig is om zelf een eigen industrie op te bouwen. "Want iedereen realiseert zich dat wanneer je een fabriek op eigen grond hebt staan, het makkelijker wordt om chips te blijven maken", vertelt Okano-Heijmans. "Maar daar heb je wel toegang tot bepaalde grondstoffen voor nodig, zoals germanium en gallium. Die heeft India niet veel op eigen bodem."

Het hebben van een chipindustrie kan daarnaast ook een afschrikwekkend effect hebben omdat de hele wereld chips nodig heeft, zegt de onderzoeker. "Dit is het geval voor Taiwan. Het land heeft een enorme chipindustrie en deze is belangrijk voor China en de rest van de wereld." China, dat Taiwan beschouwt als opstandige provincie, zal het land daarom mogelijk minder snel aanvallen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant