Oud-marinier over treinkaping De Punt: 'Wij zijn geen moordenaars'

De militairen die in 1977 een einde hebben gemaakt aan de Molukse treinkaping zijn hun boekje niet te buiten gegaan. De Haagse rechtbank oordeelt woensdagochtend dat het door de Nederlandse overheid gebruikte geweld niet onrechtmatig was. Dat betekent een nederlaag voor advocate Liesbeth Zegveld en de nabestaanden van de Molukkers die zijn omgekomen bij de bestorming. De advocaat zegt in hoger beroep te gaan. Ondertussen doen tientallen oud-mariniers deze week juist aangifte van smaad tegen Zegveld. 

“We voelen ons simpelweg genaaid. Steeds worden we weggezet als een doodseskader van de regering. We zijn geen moordenaars”, stelt Jannes de Jong. In 1977 was hij als 19-jarige militair betrokken bij de bevrijdingsacties in Drenthe. Hij was bij de bestorming van de school in Bovensmilde, waar Molukse gijzelnemers in mei tientallen schoolkinderen gijzelden. 

‘Schaamteloos en schandalig’

41 jaar na dato aangifte doen in een zaak die al jaren voortsleept is vooral symbolisch, benadrukt De Jong, een kwestie van solidariteit met zijn kameraden die zich nu moeten verantwoorden voor het bestormen van de trein. "De mensen die vast zaten in die trein en in de school, dié zijn slachtoffer. Niet de Molukkers die werden doodgeschoten. Dat hun familieleden nu een schadevergoeding eisen vind ik schaamteloos en schandalig."

De feiten

In de vroege ochtend van 11 juni 1977 beëindigen militairen de dan al drie weken durende treinkaping in een weiland in Drenthe. Molukse jongeren houden tientallen treinreizigers vast om de Nederlandse regering te helpen herinneren aan een historische belofte, namelijk het stichten van een eigen Molukse staat in voormalig Nederlands Indië. Bij een treinkaping twee jaar eerder schieten Molukkers drie mensen dood. Er volgen meer bezettingsacties en de regering besluit hard op te treden. Twee gegijzelden en zes van de negen kapers komen om bij de bestorming van de trein, drie andere kapers overleven de beschieting.

Open zenuw

De actie duurt amper tien minuten, de nasleep inmiddels al 41 jaar. Molukse activisten die in het even verderop gelegen Bovensmilde een lagere school bezet houden geven zich over zodra ze horen van het hardhandige militaire optreden. Jarenlang blijft het stil, nabestaanden van de omgekomen treinpassagiers krijgen te horen dat die zijn omgekomen door Molukse kogels. Toenmalig minister van Justitie Van Agt houdt de Tweede Kamer voor dat de beschieting niet als doel had om de kapers te doden. De betrokken mariniers worden nooit gehoord en doen er nog altijd het zwijgen toe.

Na het verschijnen van twee onderzoeken beginnen nabestaanden van twee omgekomen kapers eind 2015 alsnog een zaak tegen de staat. Dat doen ze nadat onderzoeker Jan Beckers samen met een van de overlevende kapers de autopsieverslagen openbaar maakt, die waren nooit vrijgegeven waren. Daaruit bleek dat de Molukkers die omkwamen bij de bestorming niet door kogels van buiten de trein geraakt waren, maar waarschijnlijk zwaargewond binnen nog eens van dichtbij beschoten zijn. Er volgt voor het eerst in al die jaren een officieel onderzoek door de commissie Opstelten. Conclusie: de militairen zijn hun boekje destijds niet te buiten gegaan

Kapers geëxecuteerd?

“Die dag laat ons nooit meer los”, vertelt ex-marinier De Jong nu. “Maar iemand die over veertig jaar de boeken naslaat, die wil weten wat er precies gebeurd is, die leest dat er iets mee was. Dat is heel triest want wij weten dat er niks was.” De rechtszaak draait nu om de vraag wat er precies binnen in de trein is gebeurd in de minuten nadat de commando's van de Bijzondere Bijstand binnenkwamen. Volgens de advocaat van twee van de omgekomen Molukkers zijn ze van dichtbij doodgeschoten terwijl ze al uitgeschakeld waren door het vuur van de sluipschutters, dat daaraan vooraf ging. De verhoren van de betrokken militairen die vorig jaar alsnog verhoord werden hebben weinig nieuws opgeleverd, dat geldt ook voor oude geluidsopnames. Oud-marinier De Jong: “Niemand is er bij gebaat om deze rechtszaak nog voort te laten etteren. Nog meer verhoren? En wat dan? Ook de Molukkers moeten er eens een punt achter zetten.”