De helft van de Syriërs die de afgelopen twee jaar naar ons land zijn gevlucht is eenzaam en heeft moeite om sociale contacten aan te gaan met Nederlanders. EenVandaag heeft meer dan duizend vluchtelingen ondervraagd over het leven in Nederland en hoe zij kijken naar hun eigen integratie. 

Een kwart (24%) van de ondervraagde nieuwkomers heeft nauwelijks contact met Nederlanders. Zij hebben geen enkele Nederlandse vriend of vriendin. Dat is een belangrijke indicator voor het succes van de integratie.

LEES OOK: Groepsgesprek met vluchtelingen: wat vinden zij?

Negen op de tien (94%) zou meer Nederlandse vrienden willen hebben, maar volgens de helft is dat lastig te realiseren. Vooral jonge Syrische mannen geven aan dat de taalbarrière goed contact met Nederlanders in de weg staat. Ze kunnen vaak niet meer dan een paar uur les per week volgen, en velen zeggen dat de kwaliteit van de lessen ook niet alles is.

Ook merken ze dat het stempel ‘vluchteling’ een groot obstakel is om vrienden te maken; ze merken dat er veel vooroordelen zijn. “Het woord ‘vluchteling’ is genoeg om veel mensen weg te jagen waarmee ik graag vrienden zou zijn”, laat een van hen weten. Jonge Syriërs geven ook aan dat ze graag contact zouden hebben met Nederlandse leeftijdsgenoten, terwijl veel vrijwilliger wat ouder zijn.

LEES OOK: 'Asielmigranten in bijstand bedreigen verzorgingsstaat'

Hoewel de integratie lastig verloopt zijn veel ondervraagden hoopvol. Twee op de drie verwacht een goede toekomst te krijgen in Nederland. Velen geven aan dat ze hoogopgeleid zijn en hier werk verwachten te vinden. Zeven op de tien wil in Nederland blijven, ook als de rust in Syrië terugkeert.

76 procent zegt zich welkom te voelen in Nederland, tien procent voelt zich niet welkom. Dat lijkt heel positief, maar als je de reacties leest die op de redactie binnenkwamen is het beeld een stuk genuanceerder. Nederlanders zijn volgens hen in eerste instantie heel aardig, maar te afstandelijk om een goede band of duurzaam contact mee op te bouwen. Er wordt een dubbel beeld geschetst: “Sommige mensen laten me welkom voelen, anderen lijken mij te kunnen doden met hun blik. Die zegt dat ik naar hun land gekomen ben om misbruik te maken van hun banen en geld”, zegt een vluchteling.

Antwoorden op de open vraag zijn redelijk positief. Van de duizend deelnemers zeggen velen dat ze de manier van leven in Nederland waarderen. Ze zijn te spreken over de gewoontes, normen en waarden hier en ervaren vrijheid en gelijkheid. “Ik heb rechten die ik nooit eerder heb gehad. Mensenrechten, en rechten als vrouw”, zegt een vluchtelinge. Een ander: “Alles is hier goed geregeld, behalve werkgelegenheid. Ik had verwacht sneller en makkelijker werk te vinden, maar er is te weinig werk beschikbaar.”

LEES OOK: 'Verlies geen tijd, haal snel een diploma' 

Vluchtelingen merken dan Nederlanders positiever naar ze kijken als ze zien dat ze de taal leren en hun best doen te integreren. Maar ze schrikken van de negatieve associaties die er leven. “Ze weten niets over Syrië”, zegt een vluchteling. “Behalve wat ze op televisie zien. Daarom denken ze dat ik gevaarlijk ben.”

Een ander analyseert: “Misschien hebben ze het gevoel dat wij hun gemeenschap zijn binnengevallen, of komt het doordat ze de waarheid over onze cultuur en ons leven niet kennen. Of omdat ze ons niet willen leren kennen en niet onze positieve kanten willen zien.” Weer een ander is positiever: “Ze kijken positief naar me, omdat ik de taal snel leer, veel oefen en werk aan het zoeken ben. We vinden het niet fijn om afhankelijk te zijn van de overheid.”

Bijna de helft van de ondervraagden voelt zich Nederlander. 44 procent van hen zegt zich geen Nederlander te voelen, acht procent weet het niet. Wel heeft het merendeel het gevoel deel uit te maken van de Nederlandse samenleving.

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.