Voor het onderhoud van historische tuinen is heel wat specialistische kennis en kunde nodig. Maar die kennis dreigde even te verdwijnen. Het aantal erfgoedhoveniers nam in rap tempo af, totdat de beroepsgroep zelf ingreep en een opleiding begon.

Op dit moment zijn er nog slechts zo'n vijftien erfgoedhoveniers en ongeveer 120 tuinbazen in Nederland. En dat is volgens de voorzitter van het Gilde van Tuinbazen Hennes Claassen niet genoeg.

'Een vak apart'

Zelf is Claassen momenteel druk aan het werk op buitenplaats Berbice in Voorschoten. De tuin kent een rijke historie. Vroeger kwamen welgestelde stedelingen uit Leiden en Amsterdam - waar toen nog geen riolering was - massaal naar de buitenplaats om de stank uit de steden te ontvluchten.

Die historie moet natuurlijk worden behouden, maar het landschapsmonument is een aantal eeuwen geleden ingericht door tuinarchitecten. "En dat is eigenlijk een vak apart."

info

Tuinbaas

Een tuinbaas is een oude benaming voor de hoofd-hovenier op historische buitenplaatsen. Ze behoren tot het ambacht van erfgoedhovenier.

"Een erfgoedhovenier is een gespecialiseerde hovenier die zich richt op het groene erfgoed", legt Claassen uit.

Nieuwe opleiding

Voor dit soort tuinen kan dus niet zomaar een hovenier worden ingeschakeld en is de kennis van een erfgoedhovenier onmisbaar. Maar met de beroepsgroep ging het de afgelopen jaren steeds slechter. "De specifieke opleiding zakt eigenlijk terug, omdat je die vaktechnische vaardigheden tegenwoordig niet meer leert op een groenopleiding."

Om het tij te keren besloot het gilde zelf een erfgoedhovenier opleiding te starten. Maar dat was geen eenvoudige opgave. "Het is een heel gezoek, voordat je dat voor elkaar hebt."

Zonder hoveniers geen tuinen

Met de komst van de opleiding groeit de hoop dat het beroep van uitsterven kan worden gered. Want als er geen gespecialiseerde erfgoedhoveniers meer zijn, verdwijnen ook de historische tuinen. "Dan verwildert het, dan groeit het dicht met esdoorns, dan groeit het dicht met rododendrons. Het eigenlijke ontwerp verlies je dan."

Om te leren hoe buitenplaatsen als Berbice moeten worden onderhouden, speelt de praktijk een grote rol. "De kracht van de opleiding is ook wel dat je tijdens de cursus op dit soort plekken komt. Je moet deze locaties doorwandelen, zien en beleven om het goede gevoel erbij te hebben."

Groene vingers én leiderschapskwaliteiten

Maar de opleiding draait niet alleen maar om het kweken van groene vingers. Toekomstige erfgoedhoveniers moeten namelijk ook leiderschapskwaliteiten hebben. "We hebben hier ongeveer 50 á 60 vrijwilligers", vertelt Claassen over de buitenplaats. En die mensen moeten allemaal worden aangestuurd.

De eerste les voor hovenier-studenten is volgens Claassen dan ook het zetten van goede koffie voor alle mensen die de tuinen onderhouden. "Dat is een van die dingen waarmee je een groep ook prettig kunt laten zijn."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.