Nieuwkomers komen moeilijk aan het werk: Gemeente wil vluchteling zelf inburgeren

Om nieuwkomers in Nederland sneller aan het werk te helpen willen gemeentes zelf verantwoordelijk worden voor het inburgeringsproces. Dat blijkt uit een enquête van EenVandaag onder de G32, het netwerk van middelgrote gemeentes.

Dat vluchtelingen sinds 2013 zelf verantwoordelijk zijn voor het inburgeren wordt als een van de grootste struikelblokken gezien voor een geslaagde integratie. “Mensen die snel de taal leren en daarna lekker aan de gang gaan, dat is een minderheid. De meesten kunnen die zelfredzaamheid niet aan”, aldus wethouder Froukje de Jonge uit Almere en voorzitter van de themagroep vergunninghouder van de G32.

Nieuwkomers komen maar moeilijk aan het werk

De cijfers liegen er niet om. In de jaren 2014 en 2015 kwam een grote groep vluchtelingen naar Nederland. De afgelopen jaren vroegen 32.000 Syriërs en 14.000 Eritreeërs asiel aan in ons land. Hoewel de economie aantrekt en er zelfs gesproken wordt over een gespannen arbeidsmarkt is het voor nieuwkomers moeilijk om aan het werk te komen. Op dit moment zit 78% van de Syriërs in de bijstand en 84% van de Eritreeërs. Gemeentes, die verantwoordelijk zijn voor de bijstand, moeten ze ook weer aan het werk helpen.

Reden voor EenVandaag om een enquête uit te zetten onder de G32. Hoe vinden zij dat de integratie verloopt? We ontvingen reacties van 32 van de 40 gemeentes verbonden aan de G32. Bijna allemaal hebben ze het heft in eigen handen genomen en projecten opgezet die de statushouder begeleiding bieden bij het leren van de taal en het vinden van werk. De Jonge: “Je moet niet zeggen, ga nu maar drie jaar de taal leren en dan zien we wel weer verder. Nee. Je moet tegelijkertijd werken aan het laten landen van mensen in de samenleving.”

'Door ontbereken strakke controle halen veel imburgeraars examen niet'

Sinds 2013 moeten vluchtelingen met een lening hun eigen inburgeringsproces vorm geven. Een van de belangrijkste onderdelen daarvan is het leren van de taal. De gemeente heeft geen inzicht in dit proces, maar moet de mensen met een uitkering wel begeleiden. Gemeente Schiedam schrijft: “Als gemeente krijgen we geen inzicht in de inburgeringsresultaten. Onze mogelijkheid tot adviseren over welk traject bij een nieuwkomer past is hierdoor zeer beperkt.” Ook zien de gemeentes dat door het gebrek aan regie op het inburgeringsproces de problemen van de statushouders juist kunnen vergroten:  “Door ontbreken van een strakke controle vanuit de gemeente zien we dat veel inburgeraars hun examen niet halen. Hierdoor ontstaan schulden. Het integratieproces loopt daardoor niet naar verwachting”, stelt gemeente Den Bosch.

Universitair docent Tamar de Waal promoveerde op het inburgeringsbeleid: “In 2013 is het beleid geprivatiseerd en is de zelfredzaamheid van de inburgeraar verhoogd. Maar of dat eigenlijk wel kon is nooit onderzocht van tevoren.” De Waal is zeer ontevreden over de inburgeringsresultaten: “De afgelopen twintig jaar is het inburgeringsbeleid meer dan twintig keer gewijzigd. Maar na jaren van discussie hebben we misschien nu wel het meest slechte inburgeringsbeleid ooit."

Naast gebrek aan regie noemen de gemeentes nog twee grote struikelblokken: de gezondheidsproblemen en de voor vluchtelingen complexe samenleving. Gemeente Tilburg schrijft: “Er is sprake van een taalbarrière en een cultuurverschil, maar regelmatig ook van trauma's, stress en als gevolg daarvan gezondheidsklachten.” Uit Zaanstad horen we: “De logica van processen en ongeschreven regels die hier gelden, zorgen regelmatig voor verwarring, miscommunicatie of verschillen in verwachtingen.” In Roosendaal merken ze: “Psychische problematiek en de aansluiting op geestelijke gezondheidszorg vanwege grote culturele verschillen is een struikelblok.” Ook blijkt het lastig dat diploma’s behaald in het buitenland minder waarde hebben op de Nederlandse arbeidsmarkt. Gemeente Leiden meldt: “De verwachtingen van statushouders over het leven in Nederland komen niet overeen met de feitelijke situatie. Opleiding en werkervaring worden veel lager gewaardeerd dan zij gedacht hadden.”

Vóór de zomer wordt er een evaluatie van het huidige inburgeringsbeleid in de Tweede Kamer verwacht.