Nog nooit boekte de CDU zo'n slecht verkiezingsresultaat als nu. Zelfs in de deelstaat Mecklenburg-Vorpommern, waar het kiesdistrict van Angela Merkel ligt, verloor de partij flink. Verslaggever Erik van Prooijen volgde de verkiezingsuitslag ter plaatse.

13 procent van de stemmen ging in Mecklenburg-Vorpommern naar de CDU; de helft van wat de partij bij de vorige verkiezingen behaalde. "Pijnlijk, want de deelstaat is de thuisbasis van kiesdistrict 15, het district waar Angela Merkel sinds 1990 de lokale CDU-kandidaat was en sindsdien niet verloor", vertelt Van Prooijen.

Thuisbasis Merkel

Hij is in Stralsund, een hanzestadje aan de Oostzee met bijna 60 duizend inwoners. Merkel kwam daar 30 jaar geleden terecht om er verkiezing na verkiezing te winnen. Totdat ze besloot dat het genoeg was geweest.

De 33-jarige CDU'er Georg Günther nam het stokje over van Merkel als lokale kandidaat. Hij voerde een prima campagne, maar dat bleek niet genoeg om de kiezers in zijn district te overtuigen opnieuw op de christendemocraten te stemmen.

Steeds meer gedeprimeerd

Begin van de avond was de stemming opgetogen in Hafenkneipe Zum Goldenen Anker, het café waar lokale leden van de partij de verkiezingsuitslag afwachtten. Maar hoe meer uitslagen er binnenkwamen, hoe verder de schouders naar beneden zakten, zag Van Prooijen.

"CDU-leden staarden bedrukt naar hun telefoon, de sfeer werd met de minuut meer gedeprimeerd. Rond 21.30 uur dropen de mensen een voor een af om vandaag met een kater wakker te worden."

Laschet niet populair

Niet dat ze dit niet hadden zien aankomen: de landelijke partijleider van de CDU Armin Laschet deed het al maanden niet goed in de peilingen. Onder meer vanwege een blunder tijdens een bezoek aan het overstromingsgebied in Duitsland.

Naarmate de verkiezingen dichterbij kwamen, steeg de partij wel iets in de peilingen, maar niet genoeg om de SPD van Olaf Scholz in het halen. "De vraag die je hier dan ook veel hoort is: 'is dit een afrekening met Merkel of met Laschet?'" Kiezers die de afgelopen verkiezingen nog op Merkel stemden switchten naar de Groenen of de SPD. Vanwege Laschet dus, en omdat ze vinden dat de CDU te weinig actie neemt tegen grote kwesties als klimaatverandering en de wooncrisis.

Uithaal naar Scholz

De dag na de verkiezingen is de sfeer onder CDU'ers in het Stralsund bedrukt, ziet Van Prooijen. Dat komt ook naar voren wanneer hij spreekt met burgemeester Alexander Badrow, ook een CDU'er.

"Hij haalde flink uit naar Olaf Scholz. Hij noemde het 'droevig' dat een meerderheid heeft gekozen voor Scholz omdat hij, in tegenstelling tot andere kandidaten, zo weinig mogelijk heeft gezegd om zo weinig mogelijk fouten te maken. Die mening lijkt bij meer CDU'ers te leven."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."