Na veel chaos op de luchthaven is er een transportvliegtuig vertrokken vanuit Kabul. Aan boord zitten 35 Nederlanders die in Afghanistan verbleven. Onder hen ook de 14-jarige Arash en zijn vader. Zijn zus vertelt hoe ze terugkomen naar Nederland.

"Hopelijk komen mijn vader en broertje nu eindelijk veilig thuis." Terwijl zij het nieuws leest dat er 35 Nederlanders op weg zijn naar huis, vliegen haar vader en broertje al ergens boven Turkmenistan. Haar broertje Arash stuurde even daarvoor via WhatsApp nog hoopvol foto's: "We kunnen eindelijk een vliegtuig in." Het is een enorme geruststelling voor zus Laila*.

Bron: EenVandaag

1/2Arash stuurt nog snel voor het opstijgen een foto vanuit het militaire vliegtuig

Familiebezoek

Laila's broertje was samen met zijn vader op familiebezoek in Afghanistan. De situatie verslechterde daar al jaren en werd de laatste tijd écht kritiek. "Nog snel wilde mijn vader zijn moeder opzoeken, voordat de taliban het land over zouden nemen en het echt niet meer mogelijk zou zijn."

De twee waren nog maar net in Afghanistan toen de taliban in sneltreinvaart op wisten te rukken en de hoofdstad ten val konden brengen. Omdat vader en zoon allebei een Nederlands paspoort hebben, hoopten ze snel hulp te kunnen krijgen uit ons land. Maar dat ging niet zonder slag of stoot.

Samen met neef Haris belde EenVandaag een paar dagen geleden nog met Arash. Een dag voor de val van Kabul dacht hij er nog wel een maand veilig te zijn.

Plekje aan boord niet gegarandeerd

Uiteindelijk ontvangen Arash en zijn vader een bericht van Buitenlandse Zaken: 'Wees op tijd op de aangewezen locatie bij de luchthaven om geëvacueerd te worden.' "Maar de hele stad loopt vol met talibanstrijders en overal zijn checkpoints," vertelt Laila. "Je krijgt dan wel een e-mail, maar je plekje is niet gegarandeerd. En je weet niet hoe groot de risico's zijn."

Een eerste poging om het vliegveld te bereiken in de avond mislukt, maar de volgende ochtend doen ze een nieuwe poging. De twee weten - na onderweg meermaals te zijn tegengehouden - dan toch Kabul Airport te bereiken. Met veel vertraging stijgt het militaire gevaarte uiteindelijk op. Aan boord 16 Belgen, 2 Duitsers, 2 Britten en 35 Nederlanders. "Ik was zo ontzettend opgelucht," zegt Laila.

'Ineens een vluchteling'

Laila volgt het nieuws al dagen op de voet en weet daarom al snel in welk vliegtuig haar vader en broer zich bevinden. "Ik appte mijn broertje dat ze waarschijnlijk een tussenstop zouden maken in Tbilisi. Want in het vliegtuig zelf werd ze niets verteld," zegt ze. "Ze gingen zo snel mogelijk aan boord, waarheen maakte ze niet eens uit, als ze het land maar zo snel mogelijk zouden verlaten."

Er mochten nauwelijks spullen mee het militaire vliegtuig in. Bijna alles wat ze bij zich hadden moest achterblijven in Kabul, om zo snel mogelijk weg te kunnen. "Zo werd mijn 14-jarige broertje, geboren en opgegroeid in Nederland ineens een vluchteling," zegt Laila. "Echt bizar."

Bron: EenVandaag

Weer in de armen sluiten

Na zenuwslopende uren en ontzettend hectische dagen, hoopt Laila vanavond eindelijk haar broertje en vader weer in de armen te kunnen sluiten. "Het ministerie denkt dat het vliegtuig rond middernacht in Nederland landt."

Toch hoopt ze dat de overheid de komende dagen nog veel meer mensen kan ophalen. "Het is niet alleen mijn familie, maar veel andere onschuldige mensen bevinden zich momenteel in Afghanistan en hebben daar gewoon geen kans."

Noot*: de naam Laila is gefingeerd, haar echte naam is bij de redactie bekend.

Het wereldnieuws gaat razendsnel. Dagelijks zijn er nieuwe ontwikkelingen over Oekraïne, Rusland, de Verenigde Staten en Europa. Van de ruzie in het Witte Huis tot het stoppen van de Amerikaanse steun aan Oekraïne. We beantwoorden jullie vragen hierover.

Jullie vragen legden we voor aan Amerika-verslaggever Tom van 't Einde en aan defensie-expert Dick Zandee van Instituut Clingendael.

1. Waarvoor heeft Europa de Amerikanen eigenlijk nodig?

"We zijn voor onze veiligheid volkomen afhankelijk van de Amerikanen", begint Amerika-verslaggever Van 't Einde. "Wij hebben zelf niet de militaire macht om Rusland van ons af te houden. Als Europa dus een vuist wil maken, hebben we de Verenigde Staten echt nodig."

"De Amerikanen hebben een aantal middelen en capaciteiten die wij in Europa niet hebben", legt defensie-expert Zandee uit. "Het belangrijkste: zij zijn een grote nucleaire macht, met een zeer groot arsenaal aan kernwapens. Daarnaast leveren de Amerikanen een grote bijdrage aan de NAVO met alles wat ze in de ruimte hebben: vliegtuigen, satellieten, verdedigingssystemen tegen inkomende raketten", somt hij op.

"Het is stiekem natuurlijk heel raar dat we 80 jaar afhankelijk zijn geweest van de Amerikanen", zegt Van 't Einde. "Maar Europa vond het prima, want we hadden gewoon een hartstikke goede relatie. Zoals een huwelijk, waarin natuurlijk weleens wat gebeurde, maar waar we uiteindelijk altijd samen uitkwamen. Nu zijn we verwikkeld in een soort echtscheiding, wat Europa maar moeilijk wil beseffen."

2. Kan Europa niet meer Amerikaanse wapens kopen en die aan Oekraïne geven, of is het verstandiger niets meer van hen te kopen?

"Naarmate Trump feller anti-Europese geluiden uit, zijn er mensen die vanuit een soort emotionele reactie zeggen: 'Dan hoeven we jullie materieel ook niet meer'", merkt Zandee. "Maar of dat verstandig is? Eigenlijk niet, vanuit de behoeftes die we hebben, maar ook om de band met de Verenigde Staten te kunnen behouden."

"Trump ziet graag dat Europa Amerikaans materieel koopt. In Europa zijn er wel enkele landen, zoals Frankrijk, die liever zien dat wij Europees materieel aan Oekraïne leveren. Maar het is ook zo: als wij Amerikaanse wapens willen kopen, en we kunnen Trump die vraag bieden, dan is dat nou juist het 'ticket' wat we hebben in de relatie met hem", legt de defensie-expert uit

3. Waarom is er in Europa geen eenheid?

Dat heeft ermee te maken dat Europa een lappendeken van landen is, verklaart Zandee. "Puur feitelijk zijn er 1,7 miljoen militairen in Europa - Turkije met een groot aantal soldaten meegerekend - maar die zijn allemaal verdeeld over nationale strijdkrachten. We hebben niet zoals de Verenigde Staten één leger, met één taal, één commando en één uitrusting. Terwijl dat natuurlijk veel effectiever is."

Bovendien zijn er verschillen tussen al deze legers, vertelt Van 't Einde: "Er zijn te veel verschillende wapensystemen, waardoor we op dit moment niet de mogelijkheid hebben om onszelf effectief te verdedigen tegen een invasie vanuit Rusland. Daarbij mist coördinatie. Voordat Europa een eigen leger heeft opgebouwd met dezelfde wapensystemen en een goede coördinatie, zijn we misschien wel 10 tot 20 jaar verder."

"Ook heb je voor grote beslissingen als het opzetten van één Europees leger een akkoord nodig van alle lidstaten", gaat hij verder. "Hongarije is meer Russisch-gezind en denkt hier heel anders over dan bijvoorbeeld Nederland. Maar de EU kan zo'n beslissing niet nemen zonder dat Hongarije aan boord is. Dat is op dit moment een grote uitdaging. Unanimiteit vormt een groot probleem en verzwakt Europa ook."

Zandee ziet dat toch anders. "Over de eenheid van Europa binnen de NAVO maak ik me niet zo'n zorgen", zegt de defensie-expert. "Het echte probleem zit 'm in de transatlantische relatie tussen de Verenigde Staten en de Europese NAVO-landen."

Bron: EenVandaag

4. Wat als Amerika uit de NAVO stapt?

"Zonder de Verenigde Staten bestaat de NAVO niet meer", zegt Van 't Einde stellig. "Natuurlijk kunnen we zonder Amerika nog gezellig met elkaar verder gaan met de goedbedoelende landen die dezelfde waarden hebben, maar de afschrikwekkende werking van de NAVO is dan weg. De tanden zijn we kwijt."

Dat kan volgens hem grote gevolgen hebben. "Op dit moment heeft Rusland niet de mogelijkheid om meteen door te stoten en heel Europa in te nemen. Maar stel dat ze over een paar jaar wel weer alle voorraden hebben aangevuld, dan zijn we heel erg kwetsbaar als Europa."

Toch vindt Zandee dat we de Europese tak van de NAVO niet moeten onderschatten. "Die loopt nu van de Noordkaap in Finland tot aan de Turks-Syrische grens, dat is niet niks", benadrukt hij. "Als Amerika uit de NAVO zou stappen, houden we nog steeds de commandostructuren, de ervaringen en de doelstellingen voor standaardisatie." De uitdagingen zitten volgens hem dus vooral in het opvangen van het gat dat de Amerikanen achterlaten, zowel op het gebied van mankracht als investeringen.

Bron: EenVandaag

5. Waar is Canada? Dat is toch ook onze transatlantische bondgenoot, maar je hoort er zo weinig over?

Canada is volgens Van 't Einde nog steeds een heel belangrijke bondgenoot. "Premier Justin Trudeau staat vierkant achter de NAVO en Europa, die heeft ons nog geen minuut in de steek gelaten", weet de Amerika-verslaggever. "Het land sluit zich nu ook veel meer aan bij de Europese NAVO-landen, omdat die dezelfde democratische waarden blijven delen en tegelijkertijd omdat de verhoudingen met de Verenigde Staten zijn verslechterd met de invoerheffingen."

"Maar Canada is een mug vergeleken met de Verenigde Staten als je kijkt naar de grootte van hun leger", gaat hij verder. "Het aantal militairen is misschien vergelijkbaar met sommige andere Europese NAVO-landen, maar dat is dus lang niet zo hoog als de Verenigde Staten. Ook Canada kan het gat wat Amerika dreigt achter te laten dus niet vullen."

"Bovendien staat Trudeau ook niet echt op goede voet met Trump", voegt hij daaraan toe. "Terwijl je eigenlijk in Canada iemand nodig zou moeten hebben die ook het oor van Trump heeft, en die ons op die manier dichter bij de Amerikaanse president kan brengen."

6. Waar blijft de VN als het gaat om de escalatie van het conflict tussen Oekraïne en VS?

Zandee antwoordt duidelijk: "Die komt niet. Omdat we in een structuur zitten van de VN-Veiligheidsraad zoals die na de Tweede Wereldoorlog is opgericht. Die bepaalt dat de Veiligheidsraad nooit iets kan besluiten zonder dat alle vijf de permanente leden het eens zijn." Dat zijn de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

"Je kunt alleen iets van de Verenigde Naties verwachten in het scenario van een staakt-het-vuren", denkt de defensie-expert. "Misschien dat de Russische president Vladimir Poetin wel akkoord gaat met wat blauwhelmen." Maar Zandee betwijfelt of een vredesmacht onder VN-vlag uiteindelijk een vruchtbare oplossing zal zijn.

7. Wat willen de VS onder Trump met Rusland, en misschien ook met China?

"De werkelijkheid is dat niemand weet wat Trump precies wil. Zouden we het maar weten", zegt Van 't Einde. "Normaal legt iemand tijdens onderhandelingen z'n kaarten op tafel. Maar nu doet Trump dat niet en dus blijft iedereen maar gissen. Dat maakt het natuurlijk voor de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en voor Europa heel moeilijk. Wat moeten we hem geven voordat hij tevreden is?"

"In het slechtste scenario wil Trump Oekraïne weggeven om de banden met Rusland aan te halen, zodat hij met Poetin een front kan vormen tegen China", vervolgt hij. "Een andere theorie is dat Trump gewoon de wereld wil verdelen in drie grote machtsblokken: de Verenigde Staten, Rusland en China. En West-Europa is in dat geval dan wel een bondgenoot van Amerika, maar Oost-Europa mag bij Rusland horen. Maar we weten het niet, het kan alle kanten op."

8. Wat vinden Amerikanen zelf van Trump?

"Democraten vinden het heel erg wat er nu gebeurt", zegt Van 't Einde. "Maar de meeste Republikeinen vinden het goed dat Trump zo duidelijk voor Amerika kiest en niet over zich heen laat lopen. Eindelijk weer een president die kracht uitstraalt en doet wat 'ie heeft beloofd: America First, vinden zij."

"Sterker nog: zelfs mensen binnen de Republikeinse partij die eerst nog kritisch op Trump waren, en bijvoorbeeld opkwamen voor steun aan Oekraïne, staan nu aan de kant van Trump", ziet de Amerika-verslaggever. "Dat zal ook wel vanuit een soort opportunisme zijn, omdat ze niet hun positie willen kwijtraken."

Voorlopig zal Trump zijn plannen vrij gemakkelijk kunnen presenteren zonder dat hij er echt minder populair door wordt, denkt hij. "Omdat de gemiddelde Amerikaan op de korte termijn weinig negatieve gevolgen zal ervaren. Op de lange termijn echter, als Europa afstand neemt van de Verenigde Staten en een eigen defensie-industrie optuigt, dan gaat dat Amerikaanse bedrijven veel geld en banen kosten. Maar dat merken ze pas over 10 of 15 jaar."

9. Wat zouden Trump en Musk allemaal kunnen uitschakelen bij ons in West-Europa?

"Sowieso zou Elon Musk zijn Starlink-systeem, voor internet via satellieten, kunnen uitschakelen. Oekraïne is daar afhankelijk van", vertelt Van 't Einde. "In West-Europa zijn we daar nu niet van afhankelijk af, maar we hebben ook nog geen Europese 'Starlink'." De Europese Unie werkt wel aan een eigen satellietnetwerk, maar daarvan staat de ingebruikname pas gepland voor 2030.

"De angst die mensen natuurlijk vooral hebben, is dat Amerikanen ons opeens in ons uppie achterlaten", zegt Zandee. "Maar veel waarschijnlijker is dat ze beperkt troepen zullen terugtrekken uit Europa. En dat er een soort onderhandelingsspel ontstaat, waarin wij daar weer op moeten reageren."

"Ik denk ook dat er vanuit de Amerikaanse strijdkrachten op enig moment tegenstand zal komen mocht Trump de defensie-samenwerking met Europa stopzetten", gaat de expert verder. "Hij heeft natuurlijk marionetten, maar zal toch op de hoogte worden gesteld dat dit zijn eigen belangen schaadt. Om maar iets te noemen: geen Amerikaanse aanwezigheid in Europa betekent ook dat de Amerikanen niet meer in Rusland kunnen kijken. Ze zouden dus veel inlichtingen kwijtraken."

10. Kan er een Europees leger komen of zijn we daarvoor te verdeeld?

"Voor de toekomst is het heel belangrijk dat we een eigen Europees defensieleger optuigen, zodat we onze eigen boontjes kunnen doppen", vindt Van 't Einde. "Dat we kunnen garanderen dat op de lange termijn bijvoorbeeld een afgesproken aantal eigen geproduceerde tanks zal worden afgenomen."

Hij denkt ook dat zoiets mogelijk is. "We hebben het eerder gedaan: in de jaren 60 en 70 waren Boeing en andere Amerikaanse vliegtuigbouwers oppermachtig. Er was geen Europees alternatief. Dat vonden we niet wenselijk, en toen is vanuit een samenwerking met meerdere Europese landen Airbus opgericht. Inmiddels is dat de grootste vliegtuigbouwer ter wereld. Ik denk dat we dit trucje opnieuw kunnen uitvoeren."

Bovendien heeft Europa volgens hem nu een wake-upcall gehad. "In een week tijd is er veel verschoven. 3 weken geleden hadden we in Europa nooit de handen op elkaar gekregen voor een grote investering in een eigen defensie-industrie. Maar door alles wat er gebeurd is, is heel Europa er opeens van doordrongen dat er echt iets moet gebeuren. En wordt er serieus gesproken over een Europees leger."

Zandee ziet een Europees leger toch niet zo snel werken. "Misschien dat het op commandoniveau wel zou werken, maar ook 'Jan Soldaat' moet met elkaar kunnen spreken. En dat werkt niet op grote Europese schaal met zoveel taalverschillen. Een ander punt: er moet voor zo'n leger één bevelvoering zijn, en die is er niet. We hebben wel structuren, maar die zijn beperkt tot de EU, en daar zitten bijvoorbeeld de Britten, Noren en Turken niet in. Er is ook geen politieke wil om tot een federaal Europa over te gaan. Dus de hele politieke structuur ontbreekt om dit militair mogelijk te maken."