radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Minder hoge looneisen stellen omdat dat inflatie verder kan aanwakkeren? 'Moeilijke boodschap als bedrijven grote winsten boeken'

Minder hoge looneisen stellen omdat dat inflatie verder kan aanwakkeren? 'Moeilijke boodschap als bedrijven grote winsten boeken'
Er wordt deze week op verschillende plaatsen gestaakt
Bron: ANP

Vakbonden moeten niet te hoge looneisen stellen, zei president Klaas Knot van de Nederlandsche Bank. Dat kan de inflatie namelijk verder aanwakkeren. Financieel expert Martin Visser noemt de uitspraken opvallend. "Het is niet te verkopen op de werkvloer."

De looneisen van Nederlandse vakbonden kunnen leiden tot een loon-prijsspiraal, waarbij de prijzen meestijgen met de lonen en andersom. Met als gevolg een recessie, waarschuwde Knot zondag in tv-programma Buitenhof. Daarom zouden vakbonden hun looneisen moeten bijstellen, vindt hij.

Vakbonden oneens met uitspraken

Die oproep viel niet in goede aarde bij de vakbonden. FNV-voorzitter Tuur Elzinga noemde het een 'gemiste kans' en volgens voorzitter Piet Fortuin van CNV is het 'onnodige bangmakerij' van de president van de Nederlandse centrale bank.

Volgens financieel expert Martin Visser van de Telegraaf is Klaas Knot bang dat wanneer de lonen met meer dan 7 procent stijgen, ook de prijzen verder omhoog gaan. "Dan komen we in een loon-prijsspiraal terecht, waarbij we hogere prijzen steeds weer willen compenseren met hogere lonen. Je komt dan in een cirkeltje dat niet zomaar ophoudt."

Inflatie terugdringen

Volgens Visser is inflatie die lang aanhoudt slecht voor de economie. "Het is een bron van financiële onzekerheid. Vorig jaar stond de inflatie vooral in het teken van de energieprijzen en dit jaar stijgen de voedselprijzen meer dan 10 procent."

Het is maar een deel van je inkomen, maar wel heel zichtbaar en je wordt er bijna dagelijks mee geconfronteerd", gaat hij verder. Visser vertelt dat de centrale bank daarom wil dat de inflatie teruggaat naar 2 procent.

Bekijk ook

Graaiflatie

Om de inflatie te laten dalen zouden vakbonden hun looneisen moeten bijstellen, zegt Knot. Maar daarmee legt hij de bal wel erg bij de vakbonden neer, vindt Visser. "Ik vind zijn uitspraken opvallend, omdat het nota bene de Europese Centrale Bank was die erop wees dat bedrijven druk bezig zijn met het vergroten van hun winstmarges."

Dat wordt graaiflatie genoemd, waarbij bedrijven hun prijzen meer verhogen dan noodzakelijk om de gestegen kosten te dekken. "Het argument van de vakbonden is dan ook dat er wel degelijk ruimte is om de lonen te verhogen, nu er door veel bedrijven recordwinsten geboekt worden."

Haasje-over-effect

"Knot hoopt het 'haasje-over-effect' te doorbreken door de vakbonden te vragen om in te binden. Maar dat is een ingewikkelde boodschap als bedrijven grote winsten boeken", zegt Visser.

Dat de president van de Nederlandsche Bank zich toch tot de vakbonden richt komt volgens hem doordat zij makkelijker aan te spreken zijn. "Dat is lastiger bij bedrijven, omdat elk bedrijf zijn eigen salarissen bepaalt."

Bekijk ook

'Niet te verkopen'

Maar de vakbonden zijn het volgens Visser 'absoluut niet van plan' om hun looneisen te matigen. "Dat is op de werkvloer niet te verkopen."

Hij zegt dat de discussie wie er in moet binden breed speelt in Nederland. "Vinden we het acceptabel dat bedrijven hoge winsten boeken? We zijn het in Nederland wel gewend om te praten over loonmatiging, maar niet over prijsmatiging."

Meer salaris voor lagere inkomens

Dat een lagere looneis onacceptabel is komt volgens vakbond CNV ook doordat veel mensen het financieel zwaar hebben. "Het klopt dat er een grote groep is die niet kan rondkomen", vertelt Visser. "Maar er zijn grote verschillen."

"Sommige mensen konden in de meivakantie op vliegvakantie, terwijl anderen niet weten hoe ze hun energierekening moeten betalen. Daarnaast hebben de voedselbanken het drukker dan anders." Sommige cao's spelen daar volgens hem op in, onder meer door meer loonstijging af te dwingen voor mensen met lagere inkomens.

Bekijk ook

'Doemscenario'

Een recessie waar Klaas Knot voor waarschuwt, noemt Visser 'een doemscenario'. "We zien dat nu nog niet. Maar als de looneisen doorschieten, bedrijven hogere prijzen vragen en we in een loon-prijsspiraal terechtkomen, dan zal de Europese Centrale Bank uiteindelijk wel de rente verhogen."

Dat werkt volgens Visser 'als een rem op de economie'. "Dat komt omdat het duurder wordt om geld te lenen voor burgers, bedrijven en de overheid."

Niet te hard afremmen

De kunst is dan om de economie niet te hard af te remmen, vertelt hij. "Een beetje krimp is niet het einde van de wereld, maar je wilt voorkomen dat een recessie uitmondt in snel stijgende werkloosheid."

Het is daarbij volgens Visser wel belangrijk dat er goede steun is voor mensen met een laag inkomen, zodat er geen grote koopkrachtcrisis ontstaat.

De hoge lonen zouden inflatie verder kunnen aanwakkeren of zelfs een recessie kunnen veroorzaken. Toch zetten vakbonden door en wordt er ook deze week op verschillende plaatsen gestaakt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant