"Ik vrees voor het najaar", zei therapeut Barbara Kok van de Burn Out Poli begin juli. En dat bleek terecht: hoe langer de coronacrisis duurt, hoe meer stress we ervaren. Vooral op het werk.

Alle zeventien coaches en therapeuten in Koks praktijk voor mensen met stress- en burn-outklachten zijn sinds september druk bezet. Vergeleken met de zomer nam het aantal cliënten met de helft toe. Bijna allemaal werken ze én kampen ze met klachten die gerelateerd zijn aan de coronacrisis: stress, angst en eenzaamheid.

Werkstress

Wat Kok en haar collega's meemaken bij de Burn Out Poli is niet uitzonderlijk. Naarmate de coronacrisis langer duurt, neemt werkstress verder toe. Dat blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek van CNV onder 1500 leden.

29 procent van hen heeft nu meer last van werkstress dan vóór de coronacrisis. Van de thuiswerkers voelt 35 procent zich steeds eenzamer. En 12 procent van de ondervraagden zegt te weinig steun van een leidinggevende te krijgen om het werk goed te doen. CNV pleit bij de overheid voor een psychisch noodhulpfonds, om leidinggevenden, hr-managers en vertrouwenspersonen beter te ondersteunen in deze problematiek.

'Bijna niemand kan dit aan'

"Er bellen bijvoorbeeld mensen die zich niet ziek durven te melden op hun werk, ondanks gezondheidsklachten." 'Ik zit toch al thuis', is een argument dat Kok regelmatig hoort. Een andere reden om door te blijven werken is angst voor ontslag, nu massaontslagen vaker in het nieuws zijn.

Kok ziet een belangrijk verschil met de eerste golf: ze maakt onderscheid tussen acute en verlengde stress. "Tijdens de eerste golf was alles nog nieuw, daar kwam acute stress bij kijken - stress die van korte duur is. Dat kunnen de meesten wel aan. Maar nu we al maanden in de stress zitten, zonder een echte vakantie, raken we op. Dat kan bijna niemand aan."

Nauwelijks beweging en pauze

Toch komt deze situatie voor de therapeut enigszins onverwacht. Toen het kabinet aangekondigde dat thuiswerken het nieuwe normaal werd, verwachtte ze dat mensen meer tijd voor zichzelf zouden inlassen. Een wandelingetje hier, een pauze daar, dat soort dingen. Maar niets blijkt minder waar.

"Mensen zitten veel te lang achter de pc, bewegen nauwelijks, zijn eenzaam." Dat laatste ziet ze vooral bij single millennials. "Veel vaker dan vroeger kiezen jongeren voor een bedrijf vanwege het sociale aspect, de gezelligheid met collega's. Je kunt het via videobellen nog steeds gezellig hebben, maar dat is anders dan fysiek met elkaar in een ruimte zijn."

Hetzelfde als in 2019

Ook onderzoeksorganisatie TNO publiceerde afgelopen week een rapport over de impact van COVID-19 op werknemers. Het onderzoek werd uitgevoerd vóór de tweede opleving van corona in augustus.

Waarschijnlijk verklaart dat waarom het percentage werkenden met stress- en burn-outklachten volgens de resultaten niet toenam, ten opzichte van 2019. Net als vorig jaar heeft 17 procent van de Nederlanders stress- en burn-outklachten. "Maar laten we niet doen alsof dat weinig is", zegt programma-manager Monitoring van Arbeid Wendela Hooftman van TNO.

'Het wordt spannend'

"Na de eerste golf waren de maatregelen minimaal en scheen de zon, mensen waren opgelucht en dat heeft ongetwijfeld de antwoorden beïnvloed", zegt Hooftman. Zij vermoedt dat de resultaten van de volgende meting, die op dit moment wordt uitgevoerd, er anders uit zullen zien. Net als Kok wijst ze op de ernst van aanhoudende stress tijdens de tweede golf.

"Het wordt spannend, nu de crisis maar voort blijft duren. Het zou mij eerlijk gezegd verbazen als we over een paar maanden nog steeds geen toename zien in het aantal mensen met stress- en burn-outklachten."

Verander je omgeving

De enige groep met wie het op dit moment prima gaat, ziet therapeut Barbara Kok, zijn tweeverdieners van middelbare leeftijd zonder kinderen. "Vermoedelijk omdat zij thuis veel werkruimte hebben en er financieel comfortabeler bijzitten." Wat Kok adviseert aan alle overige werkenden?

"Stop met de hele dag door videobellen. Zorg dat zo'n call maximaal 50 minuten duurt en ga daarna even iets anders doen, zoals koffie of thee zetten. Wandel wanneer je een telefoongesprek voert, daardoor verdwijnt de stress uit je lijf. En berg je spullen op aan het einde van de dag, zo verander je je omgeving. Maak het gezellig, steek een kaarsje aan, ook als je alleen bent."

Iets om aan vast te houden

En dan nog iets, zegt Kok: "Stop met de hele dag het negatieve nieuws te volgen. Ik spreek mensen die van RIVM-update naar RIVM-update leven." Deze tips gelden zowel voor medewerkers als leidinggevenden, benadrukt ze.

We hebben iets positiefs nodig, denkt ze, iets waar we ons aan kunnen vasthouden. Dan is de kans dat we weten te ontsnappen aan de constante stress groter. "Kijk naar de aandelenkoersen die door het dak gingen, toen bekend werd dat er een vaccin was ontwikkeld dat meer dan 90 procent beschermt tegen corona. Ineens was er hoop."