Loont het straks om extra te gaan werken? En 5 andere vragen over de nieuwe plannen voor kinderopvangtoeslag beantwoord

Als de kinderopvangtoeslag verandert in 2025, kunnen de prijzen flink stijgen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek in opdracht van de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK). Voorzitter Loes Ypma beantwoordt een aantal van jullie vragen.

Vanaf 2025 moet de kinderopvang bijna gratis worden, als het aan het kabinet ligt. Na de toeslagenaffaire moest het systeem simpeler: iedereen krijgt evenveel toeslag. Ouders moeten in de plannen van der regering straks 4 procent van de kosten voor de kinderopvang zelf te betalen.

Alarmerend rapport

Waar rijke ouders in het huidige systeem soms de helft zelf moeten betalen, blijft daar in het nieuwe stelsel dus nog 4 procent van over. Doordat veelverdieners straks geld overhouden, kunnen ze hun kinderen meer dagen naar de opvang sturen. Dat betekent dat de vraag toeneemt, wat de prijs opdrijft. De kans is groot dat de kosten hierdoor enorm zullen stijgen voor iedereen, dus ook voor lagere inkomens.

Branchevereniging BMK heeft dit laten onderzoeken door een onafhankelijk onderzoeksbureau. Daaruit komt naar voren dat de prijzen voor kinderopvang enorm kunnen stijgen. "Een prijsplafond is een voorwaarde om te zorgen dat dit gaat werken."

1. Waarom wordt de koppeling tussen de hoogte van het inkomen en de hoogte van de toeslag losgelaten?

"Op dit moment is de kinderopvangtoeslag inkomensafhankelijk. Als je meer of minder gaat verdienen, moet je dat doorgeven bij de Belastingdienst afdeling Toeslagen. Dat is heel foutgevoelig en ingewikkeld voor ouders", vertelt voorzitter Ypma van BMK. "De Raad van State adviseerde daarom ook na het kinderopvangtoeslagschandaal om het eenvoudiger te maken. Door de toeslag helemaal inkomensònafhankelijk te maken, is dat hele probleem weg. Er wordt alleen nog maar getoetst of je werkt. Hoeveel uur en hoeveel geld je verdient doet er niet meer toe."

"Daarnaast geldt in Nederland dat we publieke voorzieningen die we belangrijk vinden met belastinggeld betalen. De sterkste schouders betalen daar al de zwaarste lasten, want mensen met een hoger inkomen betalen al meer inkomstenbelasting. Daarom is er nu voor gekozen om de koppeling tussen de hoogte van de kinderopvangtoeslag en de hoogte van je inkomen los te koppen. Iedereen krijgt straks evenveel toeslag, maar rijkere ouders betalen indirect via belastingen nog steeds wat meer."

2. Welke groepen hebben hier voordeel van, mensen met een hoog of een laag inkomen?

"In het nieuwe stelsel wordt de kinderopvangtoeslag evenveel voor iedereen. Nu betalen ouders met een hoger inkomen een groot deel zelf, in het nieuwe stelsel moet iedereen 4 procent van de kinderopvang zelf betalen en wordt het dus bijna gratis. Zij gaan er dus op vooruit. Wel zal je moeten werken om de toeslag te kunnen krijgen."

"Niemand gaat erop achteruit als er een prijsplafond komt. Er is voor 96 procent vergoeding van de kosten gekozen, omdat de laagste inkomens deze vergoeding al krijgen. Het wordt dus gelijkgetrokken voor iedereen. Als er gekozen zou worden voor 0 procent eigen bijdrage, gaan de laagste inkomens er ook op vooruit. Nu gaan vooral de midden- en hoge inkomens er het meeste op vooruit, maar die betalen ook de meeste inkomstenbelasting om hier dan weer voor te betalen."

3. Blijft het lonen om (extra) te werken?

"Dat ligt er aan of er een prijsplafond komt. Als er prijsregulering komt, gaat het zeker lonen om meer te gaan werken. Je kunt voor hetzelfde of minder geld je kinderen meer dagen naar de opvang sturen. De extra uren die je hierdoor kunt werken leveren meer op omdat je niet meer geld kwijt bent aan de extra uren aan kinderopvang. Maar dit geldt dus alleen als de prijzen niet zullen stijgen."

4. Waarom moeten de armsten hier überhaupt iets voor betalen?

"Wat wel interessant is: in het nieuwe stelsel wordt meegenomen dat de werkgever, de gemeente of een ander die 4 procent mag betalen als ouders dat zelf niet kunnen opbrengen. Dat is nieuw, want dat mag nu niet. Nu moeten ouders het eigen deel echt zelf betalen."

"Er zijn gemeenten in Nederland die de peuteropvang al helemaal gratis hebben gemaakt, maar nog niet het kinderdagverblijf en de buitenschoolse opvang. Dat mag dus ook nog niet, maar in het nieuwe stelsel straks wel. Dan mag iemand anders de kosten die jij moet betalen van jou overnemen."

5. Kan dit zorgen voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen qua werken/zorgen?

"Ja. Een van de doelstellingen van het kabinet is stimuleren dat meer mensen meer uren gaan werken, omdat we hele grote tekorten hebben op de arbeidsmarkt. In Nederland zijn we kampioen deeltijdwerken, zowel bij mannen als vrouwen. De verdeling tussen mannen en vrouwen is heel erg ongelijk. Vrouwen maken de afweging wel of niet te gaan werken. Door kinderopvang zo goedkoop mogelijk te maken, stimuleren we vrouwen om (meer) te gaan werken."

"Maar als er geen prijsregulering komt, waar wij nu dus om vragen, bereik je dat doel niet. Dan gaan juist meer mensen zich afvragen of ze moeten stoppen met werken, omdat de kinderopvang dan te duur wordt.

6. Hoe nu verder?

"Het rapport dat wij vandaag publiceren beschrijft dat de prijzen enorm kunnen stijgen, daar hebben wij geen invloed op gehad. Wij hebben alleen de vraag gesteld wat de gevolgen kunnen zijn van deze nieuwe toeslag, als er geen prijsplafond is."

"Economen zeggen ook al een jaar dat je met prijsregulering moet komen, ambtenaren waarschuwen er ook al voor dat je zonder prijsplafond enorme prijsstijgingen kan krijgen. Een prijsplafond is een voorwaarde om te zorgen dat deze regeling werkt. Dan gaat iedereen erop vooruit."