Sommige wetten kunnen vervelende bijeffecten hebben voor mensen die ermee te maken krijgen. De toeslagenaffaire is daar een voorbeeld van. Maar ook bij de arbeidsongeschiktheidsuitkering WIA gaat het soms mis. Jos Theunissen weet daar alles van.

Theunissen vecht al jaren tegen de, in zijn ogen, te lage WIA-uitkering. Met hulp van de Tweede Kamer hoopt Theunissen nu gelijk te krijgen. "Het is meer dan alleen maar geld. Ik wens niemand toe wat mij gebeurd is. Niemand."

Ziek

Zijn strijd begint in september 2015, als zijn arbeidscontract aan een hogeschool wordt beëindigd. Hij vraagt een WW-uitkering aan, die tot zijn verbazing pas 2 maanden later wordt uitbetaald.

Vervolgens wordt Theunissen ziek en belandt 2 jaar later in de WIA. WIA staat voor 'Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen' en is bedoeld voor mensen die door ziekte niet of minder kunnen werken. Of mensen die door ziekte niet hun oude loon verdienen.

Uitkering blijft hetzelfde

Als je in de WIA terechtkomt kijkt het UWV naar wat je verdiende in het jaar voordat je ziek werd. Theunissens uitkering werd dus berekend op basis van 11 maanden inkomen in plaats van 12. Hij loopt daardoor jaarlijks ongeveer 6.000 euro mis.

Hij tekent bezwaar aan bij het UWV, hij schakelt de Landelijke Cliëntenraad in, en benadert Tweede Kamerleden. Als dat geen effect heeft, stapt hij naar de rechter. Die erkent dat deze regel een negatief effect heeft, maar 'dat het de taak van de wetgever is om een dergelijk (mogelijk onbedoeld) effect teniet te doen'. Er verandert dus niets aan de hoogte van zijn uitkering.

'Doe iets!'

Theunissen put hoop uit de uitkomsten van het onderzoek naar de toeslagenaffaire: "Ik ben op zoek naar rechtvaardigheid. Dus toen het verhaal van de kindertoeslagaffaire ging spelen, dacht ik 'Hallo, lieve vrienden, er is nog een kindertoeslagaffaire. Ik heb het de WIA-affaire genoemd."

Wederom schreef hij allerlei Tweede Kamerleden aan. "Help me nou eindelijk eens en niet alleen mij, want er zijn nog heel veel andere mensen die geholpen willen worden. Doe nou iets!"

Wet aanpassen

PvdA-Tweede Kamerlid Gijs van Dijk spreekt van 'puur onrecht'. Hij vindt dat de wet op dit punt aangepast moet worden.

"Dit gaat over een inkomen waar je echt op denkt te hebben, maar niet krijgt. Dit gaat over de toekomst van je eigen leven en hoe je dat moet kunnen voortzetten en dat niet kan doen. Dat is puur onrecht, als je dat wordt ontnomen."

Niet duidelijk hoeveel mensen

De Tweede Kamer heeft morgen een overleg met minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Van Dijk gaat de kwestie daar aan de orde stellen. Het ministerie zegt tegen EenVandaag dat het probleem bij hen bekend is. "We kijken ernaar en werken aan mogelijke oplossingen, maar die zijn niet eenvoudig te vinden."

Het is onduidelijk hoeveel mensen in hetzelfde schuitje zitten als Jos Theunissen. EenVandaag deed navraag bij het UWV en de Sociale Verzekeringsbank, maar niemand kan vertellen hoeveel mensen het betreft. Het kabinet inventariseert, naar aanleiding van de toeslagenaffaire, welke mogelijke hardheden er in wet- en regelgeving en in de uitvoering ervan bestaan die mensen in de knel kunnen brengen.

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.