Dit voorjaar gaan er bij sommige boeren minder lammetjes in de wei staan vanwege het blauwtongvirus. Dat is een dierziekte die zeer ernstige klachten veroorzaakt bij de herkauwers. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie hierover willen weten.

Melle Holwerda van de Wageningen University & Research (WUR) geeft antwoord op jullie vragen. Hij is hoofd van het nationaal referentielaboratorium waar onderzoek wordt gedaan naar blauwtong.

1. Is dit virus gevaarlijk voor de mens?

Holwerda maakt meteen duidelijk dat blauwtong niet gevaarlijk is voor de mens. "We hoeven dus niet bang te zijn dat zieke dieren ons besmetten", vertelt hij.

Dit virus verspreidt zich voornamelijk naar herkauwers zoals schapen, runderen en geiten via knutten, vervolgt de onderzoeker. "Dat zijn hele kleine mugjes. Wij mensen kunnen wel gebeten worden door knutten, maar het virus heeft gewoon geen vat op ons."

2. Hoe snel kan het virus muteren?

Dat is best ingewikkeld volgens Holwerda. "Er is namelijk niet één blauwtongvirus. Dit virus wordt geclassificeerd aan de hand van serotypes. Dat zijn geen gemuteerde varianten, die staan echt los van elkaar."

"Tussen 2006 en 2008 is blauwtong serotype 8 in Nederland gevonden", vertelt hij. Dit was de eerste uitbraak van blauwtong in Nederland. "Na een vaccinatiecampagne is die variant in Nederland verdwenen. Maar het feit dat er een vaccin is uitgevonden tegen serotype 8, wil niet zeggen dat herkauwers beschermd zijn tegen andere blauwtongvirussen."

Nu circuleert serotype 3 van het blauwtongvirus in Nederland, vervolgt Holwerda. "Deze variant kan zorgen voor hele heftige koorts. Het vaccin dat in 2008 is uitgevonden tegen type 8, werkt weer niet voor deze variant." Voor serotype 3 is nog geen behandeling. "Maar daar wordt wel aan gewerkt."

Bron: Eigen foto

3. Hoe staat het met dit virus in de rest van Europa?

Het is een virus dat voornamelijk voorkomt in mediterrane gebieden, bijvoorbeeld in Spanje, Italië en Israël, zegt Holwerda. "Daar zijn meerdere serotypes aan het circuleren, waaronder serotype 8, maar ook 1 en 4."

Het is niet zo dat het ziektebeeld heel erg verschilt tussen de types, legt hij uit. "Maar de hevigheid kan wel variëren. Zo kunnen beesten echt heel erg ziek worden van type 3, de variant die nu in Nederland is." Deze variant is ook in het verleden op Sardinië en Sicilië is gevonden.

Bekijk ook

• 

  Weinig lammetjes in de wei uit angst voor blauwtong: 'Niet naar je portemonnee kijken, maar naar de dieren'

  • 09-03-2024

4. Waarom duurt het zo lang voordat er een vaccinatie is tegen het blauwtongvirus?

"Voordat er tijd en geld gestoken wordt in de ontwikkeling van een vaccin, moet er wel eerst sprake zijn van een ziekte", vertelt Holwerda. "Omdat serotype 3 eerst nauwelijks voorkwam in Europa, is er niet eerder een vaccin ontwikkeld tegen deze variant."

In Nederland is dit type van het blauwtongvirus in begin september 2023 voor het eerst gevonden bij een schaap. "Momenteel, zo'n zes maanden later, zijn er al farmaceutische bedrijven bezig met het ontwikkelen van een vaccin tegen dit specifieke type. Dus ik vind eigenlijk dat het best snel gaat."

"Al helemaal als je kijkt naar naar het vorige serotype in 2006", merkt hij op. Volgens onderzoek van de Gezondheidsdienst voor Dieren gingen er in de tweede helft van 2007 ruim 27.000 schapen dood door dit serotype. "Toen heeft het twee jaar geduurd voordat er een werkend vaccin kwam."

5. Wanneer start het knuttenseizoen weer?

De eitjes van knutten komen uit bij warmere temperaturen, zegt Holwerda. "Meestal komen knutten massaal tevoorschijn rond mei en juni. Maar toch kunnen ze ook overleven in de koudere maanden", maakt hij duidelijk. "Een van hun overwinteringstechnieken is het verblijven in stallen. Doordat de dieren daar staan, is het warmer dan buiten."

6. Kan er niet aan ruilverkaveling gedaan worden om de ziekte bij schapen te voorkomen?

Holwerda gaat uit van niet. "Het virus wordt overgedragen door het kleine vliegende mugje. Het maakt die knutten echt niet uit op wat voor soort land herkauwers zoals schapen staan. Het gaat de knutten erom dát ze er überhaupt staan. Dus ik denk niet dat ruilverkaveling bijdraagt aan het voorkomen van de ziekte."

Wel kan meer informatie over het overbrengen van het virus helpen, denkt Holwerda. "We zijn nu onderzoek aan het doen naar welke knutten precies het blauwtongvirus kunnen overdragen. In Nederland en België komen alleen al meer dan 100 soorten knutten voor. In heel Europa meer dan 700."

Bekijk ook

• 

  Boer Wilko verloor 200 schapen aan blauwtongvirus en is bang voor nieuwe uitbraak: 'Iedereen houdt zijn hart vast'

  • 21-02-2024

Tel je het aantal beelden in Nederland, dan zie je veel meer mannen dan vrouwen. Ook in Rotterdam is dat het geval, maar daar wil raadslid Ellen Verkoelen verandering in brengen. "Deze vrouwen moeten gewaardeerd worden."

In Rotterdam staan 550 beelden, waarvan vijftig beelden van mannen die echt bestaan of bestonden. Kijk je naar het aantal beelden van bestaande vrouwen, dan kun je er een stuk minder tellen: vijf om precies te zijn. En daarvan zijn drie van koningin Wilhelmina. Als het aan raadslid van de Jongere Ouderen Unie (JOU) Ellen Verkoelen ligt, komt daar verandering in.

Maar vijf vrouwenbeelden

"Het is toch te gênant voor woorden. In het kader van de emancipatie, snap ik het niet", begint Verkoelen. "We hebben voldoende vrouwen om te eren, om te waarderen en daar moeten we gewoon standbeelden voor krijgen."

Verkoelen loopt als Rotterdammer vaak door de stad. Standbeelden van mannen ziet ze genoeg. "Pim Fortuyn, Piet Hein, onze bokser Bep van Klaveren", somt ze op. "Je kunt het zo gek niet noemen of we hebben er standbeelden voor, maar we hebben er dus maar vijf voor vrouwen."

Nomineren via website

Om daar iets aan te doen, zette Verkoelen een actie op: via de website Vrouw in Beeld konden mensen Rotterdamse vrouwen nomineren van wie zij vinden dat ze een beeld verdienen. Ondertussen is de site alweer gesloten en is bekend gemaakt wie de negen genomineerde vrouwen zijn.

De actie was goed te vinden, vertelt het raadslid. "Ik heb gezegd tegen alle Rotterdammers, en iedereen daarbuiten: 'Kom op! Nomineer Rotterdamse vrouwen. Kom op, ik wil ze zien'." Er kwamen 398 nominaties binnen.

Historische en lokale heldinnen

Die nominaties heeft Verkoelen vervolgens verdeeld in drie categorieën. "De historische heldinnen die al overleden zijn", noemt ze als eerste. "Kaat Mossel. Nou jongens, Rotterdammer Kaat Mossel heeft geen standbeeld! Dat was natuurlijk de Rotterdamse mosselverkoopster die in de achttiende eeuw hier stampij ging maken en zei: 'Weg met al die koningsgezinden, jullie moeten eruit.'"

"Dan ga ik naar de lokale heldinnen", gaat ze verder. "Dat zijn dus echt de dames die hier in de wijk heel veel werk doen, vrouwen die nog leven. We hebben tal van dat soort vrouwen die onmisbaar zijn in Rotterdam."

Bekijk ook

• 

  Internationale Vrouwendag ook in Nederland nog nodig: 'Vrouwen hebben nog steeds geen gelijke kansen'

  • 08-03-2024

Loes Luca, Nelli Cooman en Michelle van Tongerloo

En de derde categorie bestaat uit beroemde vrouwen uit Rotterdam. "Loes Luca staat op één. Nelli Cooman en Michelle van Tongerloo." Die laatste is er alleen niet heel blij mee dat ze genomineerd is, vertelt Verkoelen. "Die zegt: 'Dat wil ik niet.' Maar ja, ik heb ook gezegd: 'Sorry, je bent gewoon het meest genoemd.'"

"Dat zijn gewoon vrouwen die gewaardeerd moeten worden door ons." Verkoelen hoopt dus ook dat het college van Rotterdam ermee aan de slag gaat, en ook echt een beeld gaat realiseren. "Het gaat over emancipatie, zorg gewoon dat we in 2026 een nieuw standbeeld hier hebben van een Rotterdamse vrouw bij naam."

Volgende generatie

Dat er zo weinig beelden van vrouwen zijn, komt volgens Verkoelen omdat vrouwen vaak bescheiden op de achtergrond staan. "En we zeggen van: 'Dat hoeft allemaal niet.' En mannen denken er niet aan om ons te nomineren, om ons te eren, om ons te waarderen op die manier. Dat is nou eenmaal zo. Maar daar moet verandering in komen."

Bij dit initiatief heeft het raadslid vooral de volgende generaties in gedachten. "Om het aan onze jongelui, aan de jongere generaties, te laat zien. Kom op dames, kijk eens wat daar staat: daar staat een standbeeld van een vrouw die er toe doet, mooi bordje eronder wat ze gedaan heeft. Dat is een goed rolmodel."

Bekijk ook

• 

  Wat heeft heksenvervolging te maken met hedendaags geweld tegen vrouwen? 'Femicide is nog steeds een groot probleem'

  • 30-11-2024

'Laten we een keer iets leuks doen'

En naast dat het raadslid hoopt dat haar initiatief verandering brengt, is het ook 'gewoon leuk'. "Het is ook eens een keer iets wat we met z'n allen best willen. We hebben al zoveel sores, en niks kan al en alles is moeilijk. Hier kunnen we het allemaal over eens zijn."

"Dan verbinden we Nederland ook weer eens een keer op een leuke manier. En daar ben ik zo aan toe. Die politiek is zo zuur, het is allemaal zo ellende. Nou, laten we ook eens een keer iets leuks en liefs doen", zegt ze tot slot.

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Bekijk ook

• 

  Inwoners Hellevoetsluis strijden tegen stankoverlast door wietfabriek: 'Er hangt binnen een muur van die lucht'

  • 08-07-2024

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Bekijk ook

• 

  Vanaf maandag alleen nog legale wiet in coffeeshops in sommige gemeenten, maar is dat te snel? 'Kwaliteit nog niet genoeg'

  • 05-04-2025

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."