De Inspectie Justitie en Veiligheid (IJV) oordeelt snoeihard over minister Marjolein Faber en COA: het aanmeldcentrum in Ter Apel functioneert niet en is gevaarlijk. Dat blijkt uit een brief die de Inspectie in december naar de minister stuurde.
De Inspectie concludeert dat medewerkers en bewoners ernstige veiligheidsrisico's lopen. Ondanks dat er al 2 jaar toezicht is en er al meerdere waarschuwingen zijn gegeven, zijn er weinig verbeteringen in het aanmeldcentrum.
Brandveiligheid ernstig in gevaar
Door het gebruik van tijdelijke overnachtingsruimtes (portocabins) op het terrein van het aanmeldcentrum ontstaan onveilige situaties, vooral op het gebied van brandveiligheid. Dat dit in de afgelopen maanden regelmatig gebeurde, is opgemerkt door de Inspectie.
Ondanks dat het aantal asielaanvragen in Nederland momenteel lager is in vergelijking met voorgaande jaren leiden kleine schommelingen in de instroom of de vertraagde oplevering van een reguliere opvanglocatie nog steeds snel tot noodsituaties. Zo moesten in september opnieuw asielzoekers overnachten in ruimtes die niet voldoen aan de minimale veiligheidseisen en vergunningen die noodzakelijk zijn voor overnachtingen.
Bekijk ook
Onduidelijkheid over veiligheidsrisico's
Een ander probleem is dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vaak niet weet wie er in de opvang verblijven. Bij toenemende drukte duurt het lang voordat asielzoekers worden bevraagd over hun achtergrond. Hierdoor is het niet duidelijk of iemand een veiligheidsrisico vormt.
En de constante noodsituaties in Ter Apel vereisen een structurele inzet van de politie, wat ten koste gaat van de reguliere politieactiviteiten, ziet de Inspectie van het ministerie van Justitie & Veiligheid.
Kinderen zonder onderwijs
Door te weinig opvangplaatsen verblijven veel asielzoekers in externe wachtlocaties. Soms moeten ze daar 3 tot 6 maanden blijven, terwijl de opvang eigenlijk maar voor een aantal dagen is bedoeld. Hans Faber is hoofdinspecteur van de Inspectie en maakt zich daarover zorgen. Zo zijn die locaties geschikt voor maar 3 tot 10 dagen. "Dat betekent dat ze nu in voorzieningen verblijven waar het COA eigenlijk niet goed kan zorgen voor die mensen."
Er is geen toegang tot formeel onderwijs, onvoldoende rust en privacy, onvoldoende aanbod van gevarieerd eten en een erg beperkt aanbod aan speelruimten of activiteiten. Dit is volgens de Inspectie negatief voor het fysieke en geestelijke welzijn van de asielzoekers en werkt onveiligheid in de hand.
Bekijk ook
Te veel mensen in opvang
Tussen oktober 2023 en oktober 2024 verbleven er tussen de 2.000 en 2.200 mensen op het terrein van het aanmeldcentrum in Ter Apel. Met uitzonderingen, zoals nu ook, waarbij het aantal 1.900 is. Het maximaal aantal mensen dat in het aanmeldcentrum mag verblijven is 2.000.
Ongeveer 200 mensen verblijven op een externe nachtopvanglocatie, maar slapen daar alleen maar. Hierdoor ligt het aantal mensen op het terrein overdag rond de 2.400. Daarnaast verblijven er zo'n 760 mensen in externe wachtlocaties. Daardoor ligt het aantal maandenlang veel te hoog.
Geen structurele oplossing na 2 jaar
Het is niet de eerste keer dat de Inspectie ernstige zorgen uit over de situatie in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Eerder werden al waarschuwingen gestuurd in juni 2024 en december 2023.
De Inspectie houdt al meer dan 2 jaar toezicht op Ter Apel. Ondanks enkele maatregelen van het COA, zoals extra beveiligers en het instellen van een stil alarm, blijft de situatie onveilig. Er zijn geen structurele oplossingen gevonden.
Bekijk ook
Verbeterpunten
De Inspectie heeft een aantal belangrijke verbeterpunten aangegeven die het COA zou moeten doorvoeren om de situatie te verbeteren. Dit betreft onder andere de fysieke veiligheid van de gebouwen en de omgeving, maar ook de sociale veiligheid, waarbij een betere aanpak van incidenten en bescherming van kwetsbare groepen heel belangrijk is.
Hoofdinspecteur Faber vult aan: "En daarom is het zo belangrijk dat beleid, dat geschreven woorden ook van het papier komen en daadwerkelijk tot verandering gaan leiden."
Veiligheidsprotocollen nodig
Daarnaast moeten er adequate veiligheidsprotocollen en werkprocessen komen voor het omgaan met incidenten. Ook is er meer aandacht nodig voor de zorg van de bewoners, waaronder psychologische ondersteuning, en voor het welzijn van het personeel, dat zowel fysiek als mentaal ondersteund moet worden.
In de komende periode moeten er stappen worden gezet om de opvangomgeving veiliger te maken. Het COA werkt aan een herinrichting in Ter Apel, inclusief een hek- en cameraplan, en een nieuw visitatiebeleid. Minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie heeft de alarmerende brief van de Inspectie sinds 16 december 2024 in haar bezit.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.