Hoeveel kernkoppen liggen er op Nederlands grondgebied? En andere vragen beantwoord over kernwapens

Steeds meer landen praten openlijk over het ontwikkelen en inzetten van kernwapens. Met nucleaire dreiging hopen ze andere landen af te schrikken, in een wereld waarin de geopolitieke spanningen oplopen. Wij vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Jullie vragen worden beantwoord door Niels van Willigen, universitair hoofddocent internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden en Paul van Hooft, kernwapenexpert bij RAND Europe.

1. In welke landen staan kernwapens?

Er zijn in totaal 9 landen die in bezit zijn van kernwapens, 5 daarvan zijn officiële kernmachten, vertelt Van Willigen. "Rusland, de Verenigde Staten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en China. In het nucleaire Non-proliferatieverdrag hebben deze landen afgesproken dat er geen landen meer bijkomen met kernwapens. In ruil daarvoor heeft ieder land vrije toegang tot technologie om kernenergie te ontwikkelen en beloofden de kernmachten om te werken aan ontwapening."

"Sinds de Koude Oorlog zijn hier de volgende landen bijgekomen; India, Pakistan, Noord-Korea en Israël. Deze landen mogen formeel dus geen kernwapens bezitten, maar hebben ze wel." Volgens de universitair hoofddocent heeft Israël overigens nooit toegegeven in het bezit te zijn van kernwapens, maar er wordt vanuit verschillende partijen vanuit gegaan dat dit klopt, op basis van berichtgeving uit en uitspraken van Israël.

2. Welke landen willen kernwapens ontwikkelen?

"Er zijn nu geen landen die aangekondigd hebben dit te willen doen, want dat is gevaarlijk en zou ook onwenselijk zijn vanwege het verdrag", weet Van Hooft. "Maar er zijn wel meer landen die nadenken over het hebben van kernwapens vanwege de toenemende geopolitieke spanningen in de wereld."

Hij noemt nog een aantal andere oorzaken: "Bondgenoten van de Verenigde Staten, Japan en Zuid-Korea, hebben het idee dat de Amerikaanse beloftes om hen te beschermen niet meer zo geloofwaardig zijn. Dit heeft onder andere te maken met de uitspraken van Donald Trump, maar ook het groeiende Chinese arsenaal en de Noord-Koreaanse dreiging."

In de Koude Oorlog ontwikkelden de VS en de Sovjet-Unie veruit de meeste kernwapens die er bestonden. Maar nu ontwikkelt China, die relatief weinig kernwapens had, er steeds meer. Het land ging van 200 kernwapens naar ruim 400.

"Landen wilden eerder geen kernwapens ontwikkelen, omdat Amerika hen beloofde te beschermen. Nu er meer dreigingen zijn, en de VS misschien niet meer betrouwbaar is als Trump herkozen wordt als president, spelen landen met het idee van het ontwikkelen van eigen kernwapens zonder daar heel expliciet over te zijn", legt hij uit.

Bekijk ook

• 

  Rusland wil klein deel Oostzee van NAVO-landen claimen: 'Ze spelen met vuur'

  • 22-05-2024

3. Wat voor formaten atoombommen heb je?

Volgens kernwapenexpert Van Hooft zijn er verschillende soorten atoombommen. "Hoewel altijd verschrikkelijk, kan de vernietigende kracht aangepast worden. Het is morbide om voor te stellen, maar de kleinste tactische kernwapens zouden een stadsdeel kunnen vernietigen. Je hebt ook kernwapens die een stad en omstreken kunnen wegvagen. Maar ook de kleinste kernwapens zijn nog steeds zeer vernietigend en zeer dodelijk."

Het gaat vooral om de omvang van de explosieve kracht, vult Van Willigen aan. "Als je kijkt naar de eerste twee atoombommen die werden gegooid op Japan, dan zou je kunnen zeggen dat die nog relatief groot waren. Tegenwoordig kun je kernwapens iets kleiner maken. Je hebt zelfs atoombommen ter grootte van een granaat, die je afschiet met artillerie."

De explosieve kracht wordt aangeduid in kilo ton TNT, gaat hij verder. "De bommen die werden gegooid op Hiroshima en Nagasaki in 1945 bevatten 15 kiloton (15.000 ton) aan explosief materiaal. Dit veroorzaakte een grote vernietiging. Maar in de loop van de Koude Oorlog zijn er bommen gemaakt van wel 50 megaton. Uiteindelijk kom je uit op 2.000 tot 2.500 keer krachtigere atoombommen dan die op Japan zijn gegooid."

Maar er zijn ook minder krachtige bommen. De moderne kernwapens die op raketten bevestigd zijn, waar Rusland en de VS elkaar mee bedreigen, bevatten bijvoorbeeld maar 5 megaton. "Dit is nog steeds heel veel explosieve kracht waarmee je steden kunt vernietigen", verduidelijkt Van Willigen.

Bekijk ook

• 

  Escalatie dreigt na Iraanse vergeldingsaanval op Israël: 'Enorme consequenties voor het hele Midden-Oosten'

  • 15-04-2024

4. Hoeveel kernkoppen liggen er op Nederlands grondgebied?

Beide deskundigen geven aan dat niet officieel bekend is hoeveel kernkoppen in Nederland zijn opgeslagen. "De Nederlandse overheid heeft officieel nooit bekend gemaakt dat hier kernwapens liggen", vertelt Van Hooft.

"Wat we wel weten is dat vijf NAVO-landen Amerikaanse kernwapens kunnen dragen. Dat zijn Nederland, België, Italië, Duitsland en Turkije. En van dat soort wapens liggen er ongeveer 80 tot 100 opgeslagen in Europa."

Bron: Eigen beeld

5. Hoe zit dat met het kernwapenverbod?

Een aantal jaar geleden werd er door de Verenigde Naties ingestemd met een anti-kernwapenverdrag. "Het verbiedt landen om kernwapens te ontwikkelen, te bezitten en te verkopen", legt Van Willigen uit.

"Het probleem is dat geen enkel land dat zelf kernwapens heeft dit verdrag heeft ondertekend, omdat ze niet hun sterkste wapen willen inleveren. Ook alle NAVO-landen, waaronder Nederland, hebben het verdrag niet ondertekend met als argument anders geen nucleaire afschrikking van de NAVO te kunnen ondersteunen."

Toch is het verbod niet helemaal zinloos, ziet Van Willigen. "Je kunt het zien als een signaal aan landen die kernwapens bezitten om die af te staan. Ze hebben nu wel de plicht om uit te leggen waarom ze nog in het bezit zijn van kernwapens."

Bekijk ook

• 

  Nederland is totaal niet voorbereid op een luchtaanval, zeggen experts: 'Alles is verwaarloosd'

  • 14-08-2024

6. Wie is er verantwoordelijk voor de inzet van kernwapens op NAVO-niveau?

"De NAVO heeft drie landen met kernwapens; Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk," vertelt Van Hooft. Deze landen zijn volgens hem eindverantwoordelijk voor hun eigen kernwapens.

"Als het om Amerikaanse kernwapens gaat, dan is het uiteindelijk de Amerikaanse president die dat besluit neemt. Dus niemand behalve het staatshoofd of regeringsleider kan een beslissing maken om hun kernwapens daadwerkelijk te gebruiken", zegt hij tot slot.