Hoe Nederlandse militairen in Litouwen helpen bij de dreiging van Rusland: 'Afschrikken, geruststellen en verdedigen'

'Battlegroups' trainen, de bevolking geruststellen maar ook Oekraïense militairen met trauma helpen. Nederlandse militairen zetten zich volop in in Litouwen, waar de dreiging van Rusland nog altijd goed te voelen is.

In een camouflagepak spreekt sergeant der mariniers Robin Imthorn voor een groep Oekraïense psychologen en militairen over zijn eigen ervaringen met trauma. Hij heeft onder andere in Afghanistan gediend.

Geestelijke impact

Imthorn doet zijn eigen verhaal tijdens een conferentie in Litouwen. Zijn doel: niet vertellen wat de psychologen en militairen precies moeten doen, maar hen een inkijkje geven in wat je voelt en meemaakt als militair. "Ik heb het aan den lijve ondervonden en ben er uiteindelijk uitgekomen", vertelt hij.

Na afloop gaat hij een-op-een in gesprek met Victoria, een Oekraïense militair. Zij is in Oekraïne in een gevecht terechtgekomen waarbij ze onder tankvuur kwam te liggen. De chaotische ontsnapping daaraan, waarbij ze in een voertuig terechtkwam dat ook weer werd geraakt, heeft ze fysiek redelijk goed doorstaan. Maar geestelijk heeft ze nog steeds last. "Als ik alleen al een tank hoor starten, bevries ik."

Niveau van psychologische hulp

Ze vindt herkenning bij Imthorn en in zijn verhaal. Maar ziet ook waarom het nodig is om dit soort verhalen aan het licht te brengen. "Wat ik wel opmerkelijk vond, is dat de rest van de zaal toch ook veel dingen voor het eerst leken te horen."

Hiermee doelt ze op de Oekraïense geestelijk hulpverleners die ook aanwezig zijn bij de conferentie. Volgens haar zegt dit iets over het niveau van psychologische hulp in haar land.

'Oorlog blijft altijd bij je'

Victoria is vastbesloten terug naar het front te gaan, maar moet eerst nog herstellen van een beenwond die zij bij een ander incident heeft opgelopen.

Pas als ze beter beweegt, kan ze terug naar het front. En ook op geestelijk vlak is nog verbetering mogelijk. "Je kunt de oorlog ontvluchten, maar die blijft altijd bij je", vertelt ze.

Scène uit Eerste Wereldoorlog

Niet ver van de conventie zijn nog meer Nederlandse militairen. In de bossen van Litouwen lijkt het oorlog. Geweervuur knettert als twee groepen militairen proberen een loopgraaf in te nemen. Het lijkt alsof een scène uit de Eerste Wereldoorlog wordt nagespeeld, maar zo ziet de dagelijkse realiteit in Oekraïne eruit.

Bij deze oefening leren Nederlandse militairen een Belgische verkenningseenheid hoe je een loopgraaf zo veilig mogelijk inneemt.

Afschrikken, geruststellen en verdedigen

"Omdat wij hier meer ervaring mee hadden, hebben de Belgen ons gevraagd hen les te geven", legt militair Jasper uit. Wel moeten de handboeken over het innemen van een loopgraaf worden herschreven, denkt hij. Tegenwoordig spelen drones een grote rol, die in Oekraïne bijvoorbeeld ineens opduiken en granaten laten vallen in de loopgraven.

De zo'n 300 Nederlandse militairen maken deel uit van een multinationale 'battlegroup', met onder anderen Noren, Duitsers en Belgen. Ze zitten in Litouwen om de oostflank van de NAVO te helpen beschermen. Of zoals de battlegroup-adjudant het noemt: "Afschrikken, geruststellen en verdedigen."

Iets meer vertrouwen

De aanwezigheid van de NAVO-troepen in Litouwen, deels al vanaf 2017, moet de bevolking dus geruststellen. Toen 2 jaar geleden Rusland grootschalig Oekraïne binnenviel, ontstond er namelijk onrust in de Baltische staten. Zouden zij de volgende kunnen zijn? Litouwen heeft als buren Belarus, maar ook Kaliningrad, een exclave van Rusland.

Op straat laten veel mensen blijken dat ze nu iets meer vertrouwen hebben dat het niet zo gauw tot een grote militaire aanval zal komen. Maar dat was eerder wel anders.

Veilig en rustiger

"2 jaar geleden wilden mijn man en ik aan kinderen beginnen", zegt Zivela op straat in Vilnius. "Maar we wisten niet hoe veilig het hier zou blijven. Maar nu, met de NAVO-troepen hier, voelen we ons veilig en lijkt het rustiger. En nu is onze zoon Hans geboren", zegt ze stralend.

Wel heeft haar man haar een tijdje terug een schietcursus cadeau gedaan en ligt er nu een wapen thuis. In een wapenwinkel in de stad Kaunas vertelt de winkelier dat 2 jaar geleden de wapens inderdaad niet waren aan te slepen. Maar nu is het rustiger in zijn zaak. "Ik denk dat de spanning wat dat betreft wat is afgenomen", zegt hij.