Hoe Nederlands marineschip vanuit Noorwegen sabotage onder zee tegengaat

Door meerdere incidenten van sabotage met zeekabels en de Russische dreiging, heeft Nederland marineschip Zr.Ms. Tromp naar Noorwegen gestuurd. Het doel is om de veiligheid te bewaken, maar hoe doen ze dat? "Belangrijk om schepen in de gaten te houden."

Het marineschip moet een afschrikwekkende werking hebben om andere schepen ervan te weerhouden iets te doen. Defensiespecialist Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies legt uit dat deze missie erg belangrijk is.

Toezicht op zee

In de eerste plaats wordt het schip dus ingezet om verdachte activiteiten op zee vast te leggen. "Ze hebben de taak om voor de onderzeese infrastructuur aanwezig te zijn en zo afschrikking te veroorzaken", zegt defensiespecialist Bolder. En dat is nodig omdat er de laatste tijd veel sabotageacties zijn.

"We hebben gezien dat de onderzeese infrastructuur de afgelopen maanden steeds vaker onderwerp is van sabotage. We weten niet goed wat er echt aan de hand is, maar we vermoeden dat Rusland erachter zit om het leven in de westerse landen moeilijker te maken en om ons onder druk te zetten", ziet Bolder.

'Je moet bewijs hebben'

Maar om dat te bewijzen, is het volgens Bolder belangrijk dat het marineschip er op tijd bij is. "Je moet schepen in de gaten houden en direct op verdacht gedrag kunnen acteren."

Want, zo gaat Bolder verder, alleen dan kan het marineschip in actie komen. "Deze vloot kan eigenlijk niet zozeer direct iets doen. Dan moet het echt heterdaad zijn. Dat een schip bijvoorbeeld het anker laat vallen en dat meesleept over de zeebodem en daarbij kabels of leidingen vernietigt."

Heel veel leidingen

Toch is dat volgens hem nog niet zo makkelijk vast te stellen. "Je moet er ook maar net bij zijn. Er lopen heel veel kabels door die oceaan, heel veel leidingen."

Er komt volgens hem bij zo'n missie dan ook veel kijken. Zo heb je informatie nodig om te zien welke schepen verdacht gedrag laten zien.

Druk op zee

"Als een schip langzamer gaat varen, terwijl daar geen directe aanleiding voor is, of een bochtje gaat maken, terug gaat varen, dan is er iets aan de hand en dan moet je ook heel snel kunnen handelen."

En dat is niet het enige, het is namelijk ook erg druk op zee, wat deze missies in de weg kan staan. "Door de Oostzee gaat veel zeetransport heen. Dat geldt ook voor de Noordzee. Het is wel een uitdaging om alles in de gaten houden."

Kustwacht en vlooteenheid

Samenwerkingen met kustwachtvliegtuigen en vlooteenheden zijn daarin belangrijk, ziet de defensiespecialist. "Bij een verdachte situatie kunnen schepen van de vlooteenheid eropaf worden gestuurd."

"Maar", zegt hij erachteraan, "misschien heb je die tijd niet en dan zul je dus ook met kustwachtvliegtuigen of onbemande vliegtuigen moeten werken, die er sneller kunnen zijn. Deze vliegtuigen kunnen dan zo'n schip dat iets kwaads in de zin heeft direct volgen, zodat je kunt aantonen dat het dat schip was. Vervolgens kunnen vlooteenheden direct naar zo'n schip varen om het in beslag te nemen en naar de haven te begeleiden."

Vrije scheepvaart

Het marineschip Zr.Ms. Tromp is dus afhankelijk en kan alleen optreden als er sprake is van een gevaarlijke situatie.

"Buiten de territoriale wateren mogen schepen zomaar rondvaren en dat is een belangrijk begrip. Vrije scheepvaart is heel belangrijk en dat mag je niet zomaar buiten werking stellen omdat je denkt dat er iets gebeurt, dus je moet echt wel bewijzen hebben", legt de defensiespecialist uit.

Juridisch dichttimmeren

Hij benadrukt dat het heel belangrijk is om aan te kunnen tonen als een schip zich verdacht gedraagt op zee. "Want als we dat niet goed kunnen en Nederland zou bijvoorbeeld een schip vasthouden waar de Russen achter zitten en we leveren niet snel genoeg bewijs waarom we dat vasthouden, dan zou het zomaar kunnen dat ergens in het Russische water een Nederlands schip wordt vastgehouden."

Dat wil je natuurlijk niet hebben, zegt Bolder. Het is dus van belang dat dat juridisch goed is afgebakend.

Afschrikkende werking

Dat het wel degelijk iets oplevert als marineschepen in de wateren surveilleren, bleek bijvoorbeeld toen Finland op 26 december olietanker Eagle S tegenhield. Het vermoeden is dat de Eagle S deel uitmaakt van de Russische schaduwvloot. "Na onderzoek bleek dat het vol zat met Russische spionageapparatuur. Dat is wel een reden om het langer vast te houden."

Maar ook het Chinese vrachtschip Yi Peng 3 dat afgelopen november door de Deense marine nauwlettend in de gaten wordt gehouden toen er beschadigde datakabels in de Oostzee waren aangetroffen. Kortom, zo'n missie heeft wel degelijk zin, sluit Bolder af.