Het merendeel van de vrouwelijke journalisten maakt agressie, bedreiging of intimidatie mee. 8 op de 10 vrouwen geven dat aan in een onderzoek van I&O Research. "Het was niet meer veilig om thuis te slapen", vertelt ervaringsdeskundige Tara Lewis.

Online verbale agressie komt het meest voor, zoals berichten via social media of de mail. Daar hebben vrouwen meer mee te maken dan mannen, blijkt uit het onderzoek.

Politie aan de deur

Ook journalist Lewis heeft dit ervaren toen ze eerder dit jaar voor het NRC een column schreef over de Roze Kameraden en homofobie bij een deel van de Feyenoord-supporters. Toen ze haar column op Twitter deelde barstte er een storm los. "Ze wisten mijn nummer te achterhalen", vertelt ze.

"Ik had 30 gemiste oproepen en mijn telefoon stroomde vol met op z'n zachts gezegd ongezellige berichten. Ik kreeg berichten over psychiatrische instellingen, dat ik hen met spoed moest terugbellen." Ook schreven mensen haar in bij de PVV en Forum voor Democratie (FVD). "Een nieuw dieptepunt was toen er op een avond twee politieagenten voor mijn deur stonden die me vertelden dat het niet veilig was om nog thuis te slapen, omdat mensen die avond mijn huis in brand wilden steken en mijn ruiten wilden ingooien."

Gericht op vrouw-zijn

In tegenstelling tot mannen, krijgen vrouwen ook veel vaker woorden naar hun hoofd geslingerd die te maken hebben met hun geslacht. "Het is veel meer op vrouw-zijn gericht. Kleinerend, uitmaken voor hoer, woorden als: 'ga schoonmaken thuis'. Dus niet op de inhoud van wat ze doen."

En dat is echt een verschil met mannelijke journalisten. "Het komt neer op vrouwenhaat. "Dat is heftig en schokkend", zegt Peter ter Velde van PersVeilig, een initiatief dat journalisten helpt hun positie te versterken in het geval van bedreiging en intimidatie. "Dat is heftig en schokkend."

Effecten

De haatberichten hebben effect op het persoonlijk leven van de vrouwelijke journalisten en ook het werkplezier. "Een derde heeft ook aangegeven dat het echt gevolgen heeft voor hun geestelijke gezondheid. Dat is echt buitengewoon hoog", zegt Ter Velde.

Een groot deel van de vrouwen mijden social media, of schrijven zelfs niet meer over bepaalde onderwerpen. "Dat raakt de persvrijheid. Als je niet meer over bepaalden onderwerpen publiceert omdat je een hoos overheen krijgt, dan tast het onze beroepsgroep echt aan", zegt Ter Velde.

Merel Ek

Recent nog werd politiek verslaggever Merel Ek van Hart van Nederland overvallen met een draaide camera door FVD-Kamerlid Gideon van Meijeren. Van Meijeren zette Ek weg als 'riooljournalist'. Ek wilde niet aan de video meewerken, waarop Van Meijeren beweerde dat de camera weg was, wat niet zo was.

"We hebben gezien bij FVD en Merel Ek dat de hoofdredacteur maatregelen nam. Er is toen bijvoorbeeld iemand aangesteld die op dat moment haar social media in de gaten hield, zodat zij dat zelf niet hoefde niet te doen. Diegene maakte bijvoorbeeld screenshots zodat later eventueel aangifte gedaan kon worden. Je ontlast daarmee je medewerker en dat is op dat moment ook nodig", vertelt Ter Velde. Maar niet elke werkgever neemt maatregelen, ziet hij. "Daar is nog winst te behalen."

Stop-gesprekken

Daadwerkelijk iemand vervolgen voor online intimidatie, is heel lastig, zegt Ter Velde. "Een heel hoop gaat ook over wens-denken. 'Ik hoop dat je verkracht wordt, ik hoop dat er een bijl door je hoofd gaat', ja, dat mag je in principe zeggen. Maar we raden zeker aan het bij ons te melden, dan kunnen we een dossier opbouwen en kunnen we in een volgend geval mogelijk een collega helpen."

Een aantal keer is ook een stop-gesprek gevoerd, zegt Ter Velde. "Dus met de politie aan de deur staan en diegene zeggen dat ie ermee moet stoppen, omdat het anders gevolgen heeft. Maar het blijft natuurlijk heel lastig. Alle landen worstelen daarmee, met de kwestie: waar is het vrijheid van meningsuiting en waar stopt dat."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."