Het dorp Heide in Limburg dreigde te veranderen in een spookdorp, totdat inwoners massaal opstonden om dat te voorkomen. Rabarberteler Martin Peeters is een van de stille krachten achter de transformatie van het dorp.

Zichtbaar genietend rijdt hij op zijn trekker door de rabarbervelden aan de rand van het Limburgse dorp waar hij altijd heeft gewoond. Voor Martin is er geen mooiere plek om te wonen dan in Heide. Als vrijwilliger zet hij zich al meer dan 40 jaar in voor het dorp. "Heide is een klein dorp onder de rook van Venray. We tikken net niet de 500 inwoners aan. Het dorp is heel leefbaar en energiek", zegt hij. "Ik heb altijd graag vrijwilligerswerk gedaan in Heide. Het is mijn passie."

Bijna een slaapdorp

Martin doet er dan ook alles aan om, naast het draaiend houden van zijn eigen bedrijf, zijn handen uit de mouwen te steken voor Heide. In 2011 was hij zelfs voorzitter van de dorpsraad. Hij kreeg te maken met een kleine crisis: de basisschool van het dorp werd gesloten. "Op het moment dat de school wegvalt is het risico heel groot dat je een slaapdorp wordt. We hebben er alles aan gedaan om dat te voorkomen."

De dorpsraad hield een enquête waaruit bleek dat dorpsbewoners een laagdrempelige ontmoetingsplek wilden maken van het oude schoolgebouw. "Wij hebben als dorpsraad gezegd: we gaan kijken of we dit voor jullie kunnen realiseren, maar áls dat gaat gebeuren, hebben we vrijwilligersinzet nodig."

Bron: EenVandaag

Ruim 150 vrijwilligers

Het vinden van vrijwilligers bleek niet lastig. Inmiddels helpen ruim 150 van de 400 volwassen inwoners van het dorp mee om ontmoetingsplek De Schól te laten bruisen. En met succes. Er werd een dorpscoöperatie opgezet en nu vinden er allerlei activiteiten plaats die de dorpsbewoners dichter bij elkaar brengen. Denk aan jeu de boules, kookcursussen, activiteiten voor kinderen en muziekavonden.

Huidig voorzitter van de dorpscoöperatie Ruud Michels geeft aan hoe waardevol een warme ontmoetingsplek voor een dorp kan zijn: "Vorig jaar is mijn moeder overleden en toen hebben we hier in het dorp de koffietafel gedaan. Ik vond het zo fijn dat dat hier in de vertrouwde omgeving van het dorp kon."

De juiste vrijwilliger voor elke klus

Vrijwilligers worden naar eigen krachten ingezet. De een kookt, de ander timmert. Vrijwilliger Peter is een Heidenaar in hart en nieren. Hij woont al zijn hele leven in het dorp, 62 jaar lang, en zat ooit zelf op de basisschool van Heide. Nu woont hij tegenover de ontmoetingsplek.

Als vrijwilliger is Peter medeverantwoordelijk voor de communicatie. Volgens hem zou het een 'gemis voor veel mensen' zijn, als De Schól er niet was gekomen. "Een deel van de inwoners is bijvoorbeeld weduwe en woont alleen. Die komen niet veel verder dan Heide."

Bron: EenVandaag

Als je het zelf niet doet, gebeurt er ook niks

Collega-vrijwilliger Toon ontfermt zich over het technisch onderhoud van het gebouw en helpt bij de organisatie van het maandelijkse diner. "Er komen dan wel 20 tot 25 mensen en voor 8 euro heb je een driegangendiner." Zelf gaat hij graag naar de muziekmiddagen, waar lokale beroemdheid Cor verschillende artiesten uitnodigt.

Voor veel vrijwilligers blijft het niet bij een klusje hier en daar. Mariëlle organiseert bijvoorbeeld activiteiten voor kinderen, staat achter de bar, helpt in de keuken én zit in de interieur-groep. "Heide is een klein dorpje en je moet er samen iets van maken. Als je het zelf niet doet, gebeurt er ook niks."

Bron: EenVandaag

De overheid moet leren loslaten

Voor de gemeente was het even wennen om de dorpsbewoners de ruimte te geven. "Je krijgt allerlei vragen van bestuurders: kunnen we zo'n gebouw zomaar overdragen en kan zo'n dorp dat aan?" legt ambtenaar Wilco van der Bas uit.

Toch heeft Heide laten zien dat de overheid zich soms meer terug mag trekken en moet luisteren naar de inwoners, vindt ook rabarberteler Martin. "Wij weten zelf wat goed is voor ons hier. Om in een dorp te kunnen leven zoals wij willen."

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.